Aile İçi Şiddetin Ergenlerin Akademik Motivasyonu Üzerine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 31, 712 - 739, 31.12.2024

Yasemin Çakır , Hatice Kumcağız

https://doi.org/10.38155/ksbd.1111013

Öz

‘Şiddet’ tarihin en eski dönemlerinden itibaren günümüze kadar her çağda varaolmuştur. Aile içerisinde yaşanmakta olan şiddet davranışları aile içindeki bütün bireyleri doğrudan etkilemekte, aile bireyleri üzerinde ciddi etkiler bırakmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı aile içi şiddetin ergenlerin akademik motivasyonu üzerine etkisini incelemektir. Bu çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden biri olan betimsel tarama modeli kullanılmıştır Araştırmanın örneklemini 2021-2022 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında Giresun ili Tirebolu İlçesi’nde öğrenimine devam eden 487 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Ortaöğretim Öğrencilerine Yönelik Aile İçi Şiddet Ölçeği, Akademik Güdülenme Ölçeği ve araştırmacılar tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 21 paket program kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde güvenirlik analizi, tanımlayıcı istatistikler, bağımsız örneklemler için t testi, ANOVA testi, Pearson Korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonucunda, ergenlerin maruz kaldığı fiziksel, sözel ve ekonomik şiddetin, ergenlerin akademik motivasyon düzeylerini anlamlı bir şekilde etkilediği görülmektedir. Ergenlerin maruz kaldıkları fiziksel şiddet ile akademik motivasyon düzeyleri arasında negatif yönlü düşük düzeyde bir ilişki; maruz kaldıkları sözel şiddet ile akademik motivasyon arasında negatif yönlü düşük düzeyde bir ilişki; maruz kaldıkları ekonomik şiddet ile akademik motivasyon arasında negatif yönlü düşük düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Ergenlerin maruz kaldıkları aile içi şiddet durumları ile cinsiyet, anne ve baba eğitim düzeyi arasında anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır. Ergenlerin cinsiyete göre akademik motivasyon düzeylerinin keşif alt boyutu ile aralarında anlamlı bir fark olduğu , anlamlı farklılığın kadınlar lehine olduğu bulunmuştur. Ergenlerin babalarının eğitim düzeylerine göre akademik motivasyon düzeylerinin kendini aşma, bilgiyi kullanma ve keşif alt boyutu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Ergenlerin annelerinin eğitim düzeyine göre akademik motivasyon düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ilgili literatür eşliğinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ergenler, aile içi şiddet, akademik motivasyon

Kaynakça

• Akay, E. Ç., Timur, B. (2017). Kadın ve erkeklerin mutluluğunu etkileyen faktörlerin genelleştirilmiş sıralı logit modeli ile analizi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(3), 88-105.
• Akbaba, T. (2019). Lise öğrencilerinde problemli internet kullanımının akademik güdülenmeye etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Bayburt üniversitesi, sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt.
• Akbay, S. E. (2009). Cinsiyete göre üniversite öğrencilerinde akademik erteleme davranışı: akademik güdülenme, akademik özyeterlik ve akademik yükleme stillerinin rolü (Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Akdemir, Ö. (2006). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutumları ve başarı güdüsü (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Akın, M. (2013). Aile İçi Şiddet. Journal Of IstanbulUniversityLawFaculty, 71(1), 27-41.
• Aktaş, A.M. (2006). Aile İçi Şiddet Kadının Ve Çocuğun Korunması. 1.Basım. Ankara: Elma Yayınevi.
• Alemdağ, C., Erman, Ö., Yılmaz, A. K. (2014). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının akademik motivasyon ve akademik öz-yeterlikleri. Spor Bilimleri Dergisi, 25(1), 23-35.
• American Psychological Association. (1996). Presidential task force on violence, the family. Violence and the family: American Psychological Association.
• Arslan, S. (2016). Ailenin İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Okul Başarısı Üzerindeki Etkisi: Ümraniye İçesi Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aslanargun, E., Bozkurt, S., Sarıoğlu, S. (2016). Sosyo ekonomik değişkenlerin öğrencilerin akademik başarısı üzerine etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(27/3), 201-234.
• Atay, B. (2018). Müzik öğretmeni adaylarının müzik performans kaygı düzeyleri ve akademik motivasyon düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, A., Sarıer, Y., Uysal, Ş. (2012). Sosyoekonomik ve sosyokültürel değişkenler açısından PISA matematik sonuçlarının karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 164(37), 20-30.
• Ayhan, F., Özkan, B. (2016). DomesticViolenceİmpact OnAdolescents Aile İçi Şiddetin Ergenler Üzerindeki Etkisi. Journal Of Human Sciences, 13(3), 3753-3767.
• Barkataki, I.,Kumari, V., Das, M. &Sumich, A. (2008). Neuralcorrelates of deficient responseınhibition in mentally disordered violent individuals. Behavioral Sciences and the Law Behav. Sci. Law, 26, 51-64.
• Barran D (2014) Effective help for children exposed to domestic abuse. J Fam Health Care, 24:10-12. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. (1995). Aile İçi Şiddetin Sebep ve Sonuçları. Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara.
• Bozyiğit, S., Yaşa, E. (2015). Ailenin rol model alınmasının ve aile desteğinin üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerine etkisi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 59-79.
• Budak, S. (2003). Psikoloji sözlüğü (2. Baskı). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Bulut, M. (2010). Şiddet ve Çocuk.Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Deneysel Desenler: Öntest-Sontest, Kontrol Grubu, Desen ve Veri Analizi. Ankara: Pegem A.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., Köklü, N. (2010). Sosyal bilimler için istatistik (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cengiz, M. (2008). Çocukların Aile İçi Şiddete Uğramasına Neden Olan Sosyo‐Ekonomik Faktörler (Yüksek Lisans Tezi) Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Cummıngs, E. M, Davies, P. T. (2014). Çocuklar ve Evlilik Çatışması. (Ed. Şendil., G.). Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara
• Çeliktaş, M. G. (2013). Okuldaki Şiddet Olayları ile Aile İçi Şiddet İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, Ş.(2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS Ve LİSREL Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Daş, R. (2020). Aile İçi Şiddete Maruz Kalan ve Kalmayan Kadınların Evlilik Kurgularının İncelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Demir, M. K., Arı, E. (2013). Öğretmen adaylarının akademik güdülenme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal Of Theory&Practice İn Education (Jtpe), 9(3), 265-279.
• Demireğen, Z. (2019). Ergenlik dönemindeki öğrencilerin duygu düzenleme becerileri ile akademik güdülenmeleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Akara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dolan, M., Park, I. (2002) Theneuropsychology of antisocialpersonalitydisorder. PsychologicalMedicine, 32(3):417-427.
• Dünya Şiddet ve Sağlık Raporu: Özet (2002). Genova: World HealthOrganization.
• Erdoğan, B. (2021). Türk dizilerinde işlenen fiziksel ve psikolojik şiddetin medyada yarattığı algı: Covid-19 pandemi dönemi örneği (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Field, A. (2005). DiscoveringstatisticsusingSPSS.London: Sagepublication.
• Genç, Y. (2016). Gençleri fiziksel şiddete iten sebepler, öğrenme yoları ve şiddet eğilimleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 44, 51-62.
• Genç, Y., Taylan, H. H., Adıgüzel, Y., Kutlu, İ. (2017). Aile İçi Şiddetin Ergenlerin Şiddet Eğilimlerine Etkisi: Antalya Liseleri Örneği. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 409-422.
• Gömleksiz, M. N., Serhatlıoğlu, B. (2014). Öğretmen adaylarının akademik motivasyon düzeylerine ilişkin görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 173(173), 99-128.
• Güleç Öyekçin, D., Yetim, D., ve Şahin, E. M. (2012). Kadına yönelik farklı eş şiddeti tiplerini etkileyen psikososyal faktörler, Türk Psikiyatri Dergisi, 23(2), 75-81.
• Gürbüz, S. Ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe Yöntem Analiz (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Işıkhan, V., Şenver Yıldırım, Ş. (2006). Ergenlerin Aile İçi Şiddete Maruz Kalma Durumları ve Aile İlişkilerinin Değerlendirilmesi. Toplum ve sosyal Hizmet, 27(2), 73-90.
• İbiloğlu, A. O. (2012). Aile İçi Şiddet, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2), 204-222.
• İhsan, B. (2004). Akademik Güdülenme Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliği, Güvenirliği Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(21), 83-98.
• Jondeau E.,Rockinger M. (2003). Conditionalvolatility, skewness, andkurtosis: existence, persistence, andcomovements. journal of economic Dynamics & Control, 27, 1699 – 1737.
• Kahraman, M. S., Çokomay, G. (2016). Aile İçi Şiddet ve Çocuklar Üzerindeki Etkileri: Temel Kavramlar, Güvenlik Planı Hazırlama ve Alternatif Tedavi Model Örnekleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(4), 321-336.
• Kalaycı, Ş. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (6. Baskı). Ankara: Asil Yayınları.
• Kaleli, F. (2016). Özyeterlilik ile akademik başarıya güdülenme arasındaki ilişki ortaokul öğrencileri örneği (Yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kalyoncu, H. (2014). Aile İçi Şiddet Ve Şiddet Ortamında Çocuklar, Yediveren Yayınları, İstanbul
• Kapıkıran, Ş.,Özgüngör, S. (2009). Ergenlerin sosyal destek düzeylerinin akademik başarı ve güdülenme düzeyi ile ilişkileri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 16(1), 21-30.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karatepe, H. (2019). Lise öğrencilerinin akademik güdülenme, okula bağlanma ve okuldaki temel psikolojik ihtiyaçları ve arasındaki ilişkilerin incelenmesi(Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kaymak Özmen, S. (2004). Aile İçinde Öfke ve Saldırganlığın Yansımaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 27-39.
• Kırbaşoğlu Kılıç, l., Bircan, E. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında ortaya çıkan toplumsal cinsiyet rolleri üzerine bir inceleme. Odü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (Odüsobiad), 2(3), 129-148.
• Kooyman, I., Dean, K., Harvey, S. (2007). Outcomes of publicconcern in schizophrenia. Br J PsychiatrySuppl, 50, 29-36.
• Margolin G, Vickerman KA (2011) Posttraumatic stress in children and adolescents exposed to family violence: I. Over view and ıssues. Prof Psychol Res Pr, 38:613-619.
• Metin, M. (Ed.) (2015). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Njambi, N. D. (2014). Effects Of DomesticViolence On AcademicPerformance Of Public Secondary Schools: A Case Of MugugaLocation, KiambuCounty, TheUniversity Of Nairobi.
• Onuk, Ö. (2007). Müzik öğretmenliği lisans programı öğrencilerinin öğretmenliğe güdülenmeleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özcebe H, Üner S, Çetik H. Adölesanlarda Şiddet Davranışları (2006). Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler. Uluslararası Katılımlı Sempozyum Bildiri Özetleri. İstanbul: Duman Ofset.
• Özgür G, Yörükoğlu G, Baysan Arabacı L. (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, (2),53–60.
• Özgür, G., Yörükoğlu, G., & Baysan-Arabacı, L. (2011). Lise Öğrencilerinin Şiddet Algıları, Şiddet Eğilim Düzeyleri Ve Etkileyen Faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 53-60.
• Özkan, G. (2017). Kadına Yönelik Şiddet-Aile İçi Şiddet Ve Konuya İlişkin Uluslararası Metinler Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 533-564.
• Öztürk, B., Erdem, M. R. (2006). Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku. 9.Baskı, Ankara.
• Öztürk, H. B., Ilgar, M. Z., Öztürk, E.A. (2015). Aile İçi Şiddetin Akademik Başarı ve Saldırganlıkla İlişkisi, İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 115- 168.
• Özyürek, A., Kurnaz, F. B. (2019). Aile İçi Şiddet Farkındalığı Ölçeği: Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 227-250.
• Saran, N. (1991). Aile Hayatı ve Toplum, Aile Yazıları 3, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, 2.Baskı, Ankara.
• Sevim, Y., Ataş, S. (2015). Üniversite Gençlerinde Şiddet Eğilimliliği Ve Öğrencilerin Aile İçi Şiddete Bakış Açıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 285-302.
• Sütçü, S., & Duyan, V. (2022). Aile İçi Şiddet Ve Boşanma Davalarının Görünmeyen Mağdurları: Çocuk Tanıklar. Efe Akademi Yayınları.
• Şahin N, Dişsiz M. (2009). Sağlık Çalışanlarında Aile İçi Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 263-274
• Şahin, Figen, Ufuk Beyazova, (2001). Çocuğun Şiddetten Korunma Hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151., 2001
• Şahin, H., Çakar, E. (2011). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğrenme stratejileri ve akademik güdülenme düzeylerinin akademik başarılarına etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(3), 519-540.
• Taibat, A. O.,Oluwafemi, O. I. (2017), Impact Of DomesticViolence On The AcademicPerformance Of Secondary School StudentsInOwoLocal Government, Nigeria, AfroAsianJournal of SocialSciences, 8(2), 1-23.
• Tekin, Üzeyir, (2011). Şiddet. Orient Yayınları, 1.Baskı, Ankara.
• Türkiye Ergen Profili Çalışması. (2013). Şı̇ddet ve ergenlerı̇n karşı karşıya bulunduğu rı̇skler, T.C Aı̇le ve Sosyal Polı̇tı̇kalar Bakanlığı Aı̇le ve Toplum Hı̇zmetlerı̇ Genel Müdürlüğü, 9. Bölüm 132-149
• UNICEF (2006) Behind The Closed Doors: The Impact of Domestic Violenece on Children. New York, UNICEF.
• Ünal, B., & Gülseren, L. (2020). COVID-19 pandemisinin görünmeyen yüzü: Aile içi kadına yönelik şiddet. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(1), 89-94.
• Vural, P. I.,İnangil, D., Körpe, G. (2020). Üniversite Öğrencilerinin Şiddete ve Aile İçi Şiddete Yönelik Tutumları Ve İlişkili Faktörler. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 3(3), 272-279.
• Yavuz, M. F., Atan, Y. K., Atamer, T. A., Gölge, Z. B. (2003). Lise öğrencilerinde fiziksel şiddetin değerlendirilmesi: Okulda ve ailede karşılaşılan şiddet ve öğrencinin kendi uyguladığı şiddet. Adli Bilimler Dergisi, 2(3), 35-43.
• Yavuzer, H. (1987). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuz-Gümüş, S. (2011). Saldırganlık İle Aile İçi Şiddet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,(Yüksek Lisans Tezi) İstanbul.
• Yıldırım, İ., Kızmaz, Z. (2019). Aile İçi Şiddet İle Öğrencilerin Akademik Başarı Durumları Arasındaki İlişki Ortaöğretim Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Mukaddime, 10(2), 662-687.
• Yılmaz, E., & Doğan, R. A. (2021). Covid-19 Pandemisi Nedeniyle Yaşanılan Toplumsal İzolasyonun Aile İçi ve Kadına Yönelik Şiddet Üzerine Etkisi. Unika Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 39-48.
• Yurt, E., Bozer, E. N. (2015). Akademik Motivasyon Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 14(3).