Zülfü Livaneli’nin Kardeşimin Hikâyesi Romanına Psikanalitik Bir Yaklaşım

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 31, 669 - 684, 31.12.2024

Ülkü Yılmaz

https://doi.org/10.38155/ksbd.1476707

Öz

Edebiyat ve psikoloji temelde insanı ele almaları bakımından yakın ilişki içindedirler. Edebiyat ve psikoloji arasındaki ilişkinin bilim olarak ortaya çıkıp ele alınması, edebi eserdeki psikolojik unsurların belirlenmesi Freud’la başlar ve sonrasında psikolojinin önde gelen isimleri bu ilişkiyi destekleyen araştırmalar yapmaya devam ederler. Freud’la başlayan psikanalitik açıdan yapılan incelemeler zaman içinde değişime uğrayarak yazar odaklı olmaktan çıkıp eseri merkeze alan bir hüviyet kazanmıştır. Çalışmamızda Zülfü Livaneli’nin Kardeşimin Hikâyesi adlı romanı psikanalitik eleştiri kuramı çerçevesinde eser merkezli incelenmiştir. Bu bağlamda yazarın kişisel hayatından ziyade eserin başkişisinin psikolojik durumu tahlil edilmiştir. Diğer roman kişileri de başkişi ile ilişkileri nispetinde psikolojik açıdan değerlendirilmiştir. Çalışmamızda psikolojik incelemeye geçmeden önce eser hakkında kısaca bilgi verilip ardından roman özetlenmiştir. Devamında ise roman kişilerinin ruhsal durumları kurmaca karakterler değil de gerçek insanlarmış gibi psikanalitik açıdan incelenmiştir. Buna göre roman başkişisinin ve incelemeye konu olan diğer roman kişilerinin çocukluk ve yetişkinlik dönemlerinde yaşadığı ruhsal ve fiziksel travmaların psikolojileri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu çalışma sırasında başta Sigmund Freud olmak üzere Carl Gustav Jung, Irvin D. Yalom, Karen Horney, Otto Rank, gibi psikanalistlerin teorik bulgularından faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

edebiyat, psikoloji, travma, Zülfü Livaneli, Kardeşimin Hikayesi

Kaynakça

• Budak, S. (2017). Psikoloji sözlüğü, (5. baskı). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Çetin, N. (2013). Roman çözümleme yöntemi. Ankara: Öncü Kitap.
• Çıkla, S. (2016). Edebiyat ve hastalık (1. baskı). İstanbul: Kapı Yayınları.
• Emre, İ. (2006). Edebiyat ve psikoloji (2. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fink, B. (2019). Lacan’da aşk: VIII. Seminer aktarım üstüne bir inceleme, (E. O. Gezmiş, Z. Oğuz, çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Freud, S. (2016). Otobiyografi (1. baskı). (A. Demir, çev.). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Freud, S. (2020). Cinsellik üzerine (23.baskı). (A. A. Öneş, çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Foucault, M. (2013). Akıl Hastalığı ve Psikoloji, (E. Bayoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Geçtan, E. (2020). Psikanaliz ve sonrası (17. baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Horney, K. (2017). İçsel çatışmalarımız (4. baskı). (Z. Koçak, çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Huyugüzel, Ö. F. (2018). Eleştiri terimleri sözlüğü (1. baskı). İstanbul: Dergah Yayınları.
• İbn Hazm. (2015). Güvercin gerdanlığı, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Jung, C. G. (2015). Rüyalar (1. baskı). (A. Kayapalı, çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Jung, C. G. (2020). Dört arketip (7. baskı). (Z. A. Yılmazer, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaya, N. (2020). Yazma cesareti (3. baskı). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Livaneli, Z. (2013). Kardeşimin hikâyesi (125.baskı). İstanbul: Doğan Kitap.
• Yalom, I. (2018). Varoluşçu psikoterapi (1. baskı). (Z. Babayiğit, çev.). İstanbul: Pegasus Yayınları.