Oryantalist Düşüncede Hakîkat-i Muhammediyye Algısı -Ignaz Goldziher ve Annemarie Schimmel Örneği-

Yıl 2018, Sayı: 32, 279 - 309, 31.12.2018

Soner Akpınar

Öz

Oryantalist çalışmalar kapsamında
birçok araştırma, Hz. Muhammed’in hayatının farklı yönlerini konu edinmiştir.
Tasavvufçular tarafından İslam terminolojisine yerleştirilmiş Hakîkat-i
Muhammediyye nazariyesi bunlardan biridir. Nazariyede Peygamber’in nûru bir öz,
tüm mahlûkatın kaynağı, ilâhi nûrun tecellisi olarak görülmüştür.
Araştırmalarda, nazariyenin nübüvvet inancına olan etkisi, Muhammed’in
peygamberlik yönü ve rolüyle birlikte değerlendirilmiştir. Tasavvufçular ile
oryantalistlerin nazariyeye yönelik çalışmalarında nazariyenin tanımı ve
anlamı, nedeni ve çıkış zamanı, kaynağı üzerinde durdukları görülmektedir.
Oryantalistlerin konu hakkındaki akademik yorumları, İslam araştırmacıları
tarafından hazırlanmış akademik çalışmalarda yüzeysel olarak ele alınmıştır. Bu
nedenle İslam dünyasında oryantalistlerin uzmanlık alanlarına göre teoriye
yaklaşımlarını konu edinecek detaylı ve bağımsız çalışmalara ihtiyaç vardır.
Hakîkat-i Muhammediyye nazariyesini doğrudan veya dolaylı ele alan çok sayıda
oryantalist olmasına rağmen bu makalede, 
yetkin olduğu alan dâhilinde konuyu araştıran; Hadis araştırmalarıyla
öne çıkan Ignaz Goldziher ile ‘Tasavvufî Muhammed’ algısı üzerinde çalışan Annemarie
Schimmel’in nazariyeye yaklaşımları konu edinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Oryantalist, Teori, Nur, Uzmanlık, Muhammed, Ignaz Goldziher

Perception of Truth al-Muḥammadiyya In Orientalist Thought -Ignaz Goldziher and Annemarie Schimmel Example-

Öz

Many
researches in the context of Orientalist studies have been devoted to different
aspects of Muḥammad's life.
One of this studies is the theory of truth al- Muḥammadiyya, which is placed in Islamic terminology by followers
of Islamic mysticism. In theory, the light (nūr) of the
Prophet is seen as a self, the source of all creatures, and the manifestation
of divine light. In the studies, the effect of the theory on prophethood was
evaluated together with prophet Muḥammad's
prophetic aspect and role. It is observed that Islamic mysticisms and
orientalists focus on the definition and the sense of the theory as well as its
origin and its source. Academic interpretations of the theory of the
orientalists are superficial in academic studies prepared by Islamic
researchers.
Therefore,
in the Islamic world it is necessary to conduct detailed and independent
studies, on the approaches of different orientalists to this theory taking into
account their expertise.
Although
many orientalists refer directly or indirectly to the theory of truth al-Muḥammadiyya, in this article we examine the
approaches to this theory of Ignaz Goldziher recognized by his hadith studies
but also the approach of Annemarie Schimmel who worked on the perception of
"Sufism Muhammad". 

Anahtar Kelimeler

Orientalist, Theory, Nur, Expertise, Muhammad, Ignaz Goldziher

Kaynakça

• el-Acluni, İsmail b. Muhammed. Keşfu'l-Hafâ ve Muzîlü’l-İlbâs anmâ İştehera mine’l- Ahâdîsi alâ Elsineti’n-Nâs. Thk. Yusuf b. Mahmûd el-Hac Ahmed. 1 Cilt. Dımeşk: Mektebetü İl-mi’l-Hadîs, 1988.
• Akman, Mustafa. “Hakikat-i Muhammedî Düşüncesi ve Bu Dü-şüncenin Referanslarını Aktaran İki Kaynak Ve Müellifleri”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 2 (2011): 107-131.
• Canan, İbrahim. Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1991.
• Demirci, Mehmet. “Nûr'ı Muhammedî”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 1 (1983): 239-255.
• Demirci, Mehmet. “Hakîkat-i Muhammediyye”. İslam Ansiklope-disi. 15: 179-180. Ankara: TDV Yayınları, 1997
• Derin, Süleyman. “Müsteşriklerin Tasavvufa Bakış Açısı ve Bu Sahada Yaptıkları Araştırmalar”. Oryantalizmi Yeniden Okumak Batıda İslam çalışmaları Sempozyumu Bildirileri (Adapazarı: 12 Mayıs 2002). 2: 33, 54-55. Ankara: DİB Yayınları, 2003.
• Erdoğan, Hüsameddin. Panteizm ve Vahdet-i Vücûd Mukayesesi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Erginli, Zafer. “Oryantalizm ile Mistisizm Arasında Batı Dünyasında Tasavvufa Bakış Biçimleri Üzerine”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/13 (2018): 1-35
• Furat, Ahmet Suphi. “Giriş”, Tasavvufa Giriş: Varlık ve İnsan. Yaşar Nuri Öztürk, 29. İstanbul: Serbest Basım, 1978.
• Goldziher, Ignaz. Hadis’te Yeni Eflâtunculuk ve Gnostik Unsurlar. Trc. Ömer Özsoy. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (1997): 405-437.
• Gölpınarlı, Abdulbaki. “Hakikat-i Muhammedîye”. Türk Ansi-klopedisi. 18: 327. Ankara: MEB Yayınları, 1970.
• Güngör, Erol. İslam Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat,1989.
• Et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre(Yezid). Sünen-i Tirmizî. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Muhammed Fuad Abdülbâkî, İbrâhim Atve. 2. Basım. Beyrut: Dâr-ı İhyâi’t- Turâsi’l-Arâbi, 1975.
• İbnü'l-Arabî, Muhyiddin. Fusûsu'l-Hikem. Trc. Nuri Genç Osman. İstanbul: Ataç Yayınları, 2016.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyüp el Himyerî. es-Sîretü’n-Nebeviyye. Thk. Mustafa es- Sakka-İbrahim el-Ebyâri-Abdulhâfız Şelbî, ( Kahire: 1936,), 1: 157-158.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî el-Hâşimî, et-Tabakâtü’l-Kübrâ. Nşr. İhsan Abbas, Beyrut: 1968.
• Kitab-ı Mukaddes(Yeni Antlaşma). (İstanbul: Ohan Matbaası, 2003), 1019-1020
• Karaman, Hayrettin. ve dğr. Kur’an-ı- Kerîm ve Açıklamalı Meâli, Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Pakalın, Mehmet Zeki. “Nur”. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 2: 706. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1971.
• Sayar, Mehmet Sami. Tasavvufta Gayri İslami ve Gayri Sünni Kaynak Arama Çalışmaları. Yüksek lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2005.
• Schimmel, Annemarie. Ve Muhammed Onun Elçisi'dir. trc. Ekrem Demirli. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2011.
• Schimmel, Annemarie. Tasavvufun Boyutları, Trc. Ender Gürol. İstanbul: Adam Yayınları, 1982.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları, 2000.