İSLAM HUKUKUNDA KATILIM SİGORTACILIĞI

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 21, 29.06.2019

Alpaslan Alkış

Öz

Sigorta ve
sigortacılık sistemi, özellikle Akdeniz merkezli ticaretin gelişmesiyle
Avrupa’da gelişmeye başlamış, İngiltere’de sanayi devrimine denk gelen dönemde
ise istatistik yöntemlerin de kullanılmasıyla sistematik bir uygulama haline
gelmiştir. Buna karşılık İslam toplumlarında ise 19. yüzyıla kadar sigortanın
işlevini zekât, vakıf, Beyt-ül Mal, lonca gibi müesseseler görmüştür. Ancak
özellikle 20. yüzyılın ikinci yansından itibaren ekonomik ve sosyal hayatın
değişimi ile artık bu müesseseler neredeyse tamamen işlevini kaybetmiş,
sigortanın temin ettiği güven ortamına olan ihtiyaç iyice artmıştır.
1960’lardan itibaren İslam dünyasında fıkhî boyutlarıyla yoğun bir şekilde tartışılan sigorta konusunda
ihtiyaçlara cevap verebilecek uygun çıkış yolları aranmıştır. Tekâfül
sigortası, temelinde karşılıklı kefaletin olduğu bir modeldir. Bu model
geleneksel sigortaya alternatif İslami bir seçenek olarak sunulmuş ve kabul
görmesinden itibaren de hızla gelişmiştir. Sudan, Malezya gibi ülkelerin teorik
öncülüğünü yaptığı bu model, günümüzde İslam ülkelerinde olduğu kadar Batılı
ülkelerde de uygulanan alternatif bir model haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sigorta, Akile, Tekâfül Sigortası, Tekâfül Sistemi

Kaynakça

• AAOIFI, Faizsiz Finans Standartları, Tercüme: İstanbul Sebahattin Zaim Üniversitesi, TKBB Yayınları, İstanbul, 2018, 666.Aktan, Hamza, “Âkıle”, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 1989.Aydın, M. Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul, 1999.Babertî, Ekmeleddin Muhammed b. Mahmud, el-İnâye Şerhu’l-Hidâye, Daru’l-Fikir, Beyrut, tsz.Beşer Faruk, İslam Şeriatı Açısından Sigorta, I. Uluslarası İslam Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi, Kombad Yayınları, Konya, 1997.Beşer, Faruk, İslamda Sosyal Güvenlik, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1987.Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, Bilmen Basımevi, İstanbul, 1985.Cevherî, İsmail b. Hammad, es-Sıhah Tâc’ul-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiyye, Dâru'l-İlim, Beyrut, 1987.Çağatay, Neşet, Başlangıçtan Abbasilere Kadar İslâm Tarihi, TTKY, Ankara 1993.Dağcı, Şamil: İslâm Ceza Hukuku'nda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller, Ankara, 1999.Dalgın Nihat, İslam Hukukuna Göre Sigorta, Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 1994.Dalgın Nihat, Sigortanın Meşrûiyeti, İslami Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:3 Sayı, 3, Güz, 1995.Dalgın, Nihat, İslam Hukuku Açısından Karşılıklı Sigortalar, İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt:16, Sayı: 4, 2003.Demir, Fahri, “Sigorta (Âkıle Müessesesi ve Süftece Muamelesi Işığında Bir Tedkik)”, AÜİFD, 2002.Demirci, Serdar, Sigortacılıkta Yeni Bir Yaklaşım: Katılım Sigortacılığı, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (1), 2019.Döndüren, Hamdi, Delilleriyle Ticâret ve İktisat İlmihali. Erkam Yayınları, İstanbul, 1993.Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî el-Ezdî es-Sicistânî, Süneni Ebî Dâvûd, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.Hacak Hasan, İslam Hukukunda Sigorta ve Fıkıh Bilginlerinin Sigortaya Yaklaşımının Genel Bir Değerlendirmesi, marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2006/1).Hamidullah Muhammet, İslâm Peygamberi, (Çev: Salih Tuğ), İstanbul 1980.Hamidullah, Muhammed, İslâm'a Giriş, İrfan Yayınları, İstanbul 1976.https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/3656/sigorta (Erişim Tarihi: 21/04/2019)İbn Âbidîn, Muhammed Emin, Reddül Muhtâr ale’d-Dürri’l-Muhtâr, Daru’l-Fikir, Beyrut, 1992.İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemaleddin Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut, 1990.Kallek, Cengiz, “Süftece, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2010.Karaman, Hayrettin, Mukayeseli İslam Hukuku, İz Yayıncılık, İstanbul, 2014.Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd b. Ahmed, el-Bedâiü’s-Sanâî’ fî Tertîbi’ş-Şerâî’, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/09/20170920-7.htm (Erişim Tarihi: 23/04/2019). Katılım Sigortacılığı Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Tarihi: 20/09/2017, Sayısı: 30186.Merğinanî, Ali b. Ebu Bekir, el-Hidâye fi Şerhi Bidâyeti'l-Mübtedî, Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut, tsz.Mevsılî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd, el-İhtiyâr li Ta’lîli’l-Muhtâr, Matbaatü’l-Halebî, Kahire, 1937.Meydânî, Abdülğanî b. Talib b. Hemmâde b. İbrahim, el-Lübâb fî Şerhi’l-Kitâb, Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrut, tsz.Müslim, Ebu'l-Hüseyin Müslim b. Haccâc, Sahîhi Müslim, İstanbul: Çağrı Yayınevi, 1981.Milliman Research Report ve Global Islamic Finance Report 2017, Islamic Financial Policy: The Dynamics Of Takaful Market, Growth Beyond 2017. http://www.milliman.com/uploadedFiles/insight/2017/Takaful-2017-full-report.pdf (Erişim Tarihi: 30/05/2019).Izhar Ahmad, Mohd- Tarıq Masood- Mohd Saeed, Proplems and Prospects of Islamic Banking: A Case Study of Takaful, Munich Personal RePEc Archive, 2010, http://mpra.ub.uni-muenchen.de/22232/ (Erişim Tarihi. 30.05.2019).Sağlam Hadi, İslam Hukukçularının Sigortaya Bakışları ve Sigorta Sözleşmelerinin Değerlendirilmesi, Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı-III, (10-12 Aralık 2010), Afyonkarahisar.Sağlam Hadi, Sigortanın Sosyal ve Özel Sigortalar Şeklindeki Taksiminden Hareketle Ticari ve Yardımlaşma Sigortalarının İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:31 (Temmuz-Ağustos 2012).Sağlam, Hadi, “İslam Hukuk Tarihindeki Âkile Bugünün Sigortası mıdır?”, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011.Serahsî, Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed, el-Mebsût, Daru’l-Ma’rife, Beyrut, 1993.Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre s-Sülemî, Sünenü't-Tirmizî, İstanbul: Çağrı Yayınevi, 1981.Yazıcı, Servet, Tekâfül Sigortacılığında Ürün Geliştirme, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2015.Yılmaz Ahmet, İslam Hukuku Açısından Sigorta, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Şanlıurfa, 1997.Fazlı Yusuf Muhammed Fazlı, Tekâfül İşletmesinin Kavramı ve İşleyişi Hakkında Kısa Tanıtma, I. Uluslarası İslam Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi, Kombad Yayınları, Konya, 1997.Yanpar, Atila, İslami Finans, Scala Yayıncılık, İstanbul, 2015.Zerka, M. Ahmet, İslam Düşüncesinde Ekonomi, Banka ve Sigorta, Çeviren: Hayrettin Karaman, İz Yayıncılık, İstanbul, 2011.