Plurality Concept in Secondary School Turkish Books – Semantic Plurality

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 2, 363 - 393, 25.10.2019

Serdar Yavuz , Ayşe Erdoğan

https://doi.org/10.33437/ksusbd.629470

Cited By: 1

Öz

Language, which gives a chance to the people
living together to get along and find a common ground together,  is a system that consists of sounds. Some
specific classifications are done in language to express entities, objects and
actions. It is the plurality concept that is involved in this classification
and that creates the numerals category in world languages. Plurality is objects
or concepts that are many, being more than one in terms of numbers. In
languages, the entities’ numerical value created the singularity and plurality
concept. In Turkish, the entities are made up of two categories which can be
defined as singularity or indefinite plurality in numerical values. In Turkish,
the morpheme that gives the meaning “to be more than one” to the entities is
the “–lAr “ plurality affix. This affix is the first one that comes to mind
when plurality or plural is mentioned and corresponds the plurality category on
its own. In Turkish, what is understood from plurality is this: nouns, by
taking the plurality affix corresponds with plurality concept formalistically.
However, a sentence that does not include the “-lAr” affix can also carry the
meaning of plurality. This situation is the consequence of a person who
expresses himself in the correct way by using his mother tongue. “The word” is
the subjective language that allows an individual’s thoughts to transfer and
that’s why when the individual wants to express the plurality concept,  he can also benefit from the sentence’s
semantic meaning by going out of formal characteristics. When we approach the
Plurality as a category that brings the entities a numerical value, in terms of
semantics at least two  concepts coming
together is enough for Plurality. As a result, the plurality concept is made up
of a numeral category and besides from structural plurality, semantic plurality
is needed to be talked about too.

Anahtar Kelimeler

Turkish, Numerals Category, plurality meaning, semantic plurality, secondary school Turkish lesson book

Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Çokluk Kavramı-Anlamsal Çokluk

Öz

Dil, beraber yaşayan insanların anlaşmalarına imkân sağlayan, ortak
paydada buluşabildikleri seslerden oluşan bir sistemdir. Varlıkları, nesneleri
ya da eylemleri ifade etmek için dilde belirli sınıflandırmalar yapılmaktadır.
Bu sınıflandırma içerisinde yer alan ve dünya dillerinde sayı kategorisini
oluşturan çokluk kavramıdır. Çokluk, bir nesne veya kavramın çok olması, sayı
bakımından birden fazla olmasıdır. Dillerde varlıkların sayısal değeri teklik
ve çokluk kavramlarını ortaya çıkarmıştır. Türkçede varlıklar sayısal bir değer
olarak teklik veya belirsiz çokluk olmak üzere iki kategoriden oluşmaktadır.
Türkçede varlıklara birden fazla olma özelliği kazandıran biçimbirim -lAr
çokluk ekidir. Bu ek, çokluk ya da çoğul denildiğinde akla gelen ilk biçimbirimdir
ve çokluk kategorisini tek başına karşılamaktadır. Türkçede çokluktan anlaşılan
isimlerin çokluk ekini alarak biçimsel açıdan çokluk kavramını karşılamasıdır.
Oysa -lAr çokluk ekini almayan bir cümle de çokluk anlamı taşıyabilmektedir. Bu
durum, bireyin ana dilini kullanarak kendisini doğru bir şekilde ifade
edebilmesinin bir sonucudur. Söz;
bireyin düşüncesini aktarmaya imkân tanıyan öznel dilidir, bu nedenle birey
çokluk kavramını anlatmak isterken şekilsel özelliklerin dışına çıkıp cümlenin
anlam yönünden de yararlanabilmektedir. Çokluğu varlıklara sayısal bir değer
kazandıran kategori olarak ele aldığımızda, anlam yönünden en az iki kavramın
bir araya gelmesi çokluk için yeterlidir. Sonuç olarak çokluk kavramı bir sayı
kategorisinden oluşmaktadır, yapısal çokluğun dışında anlamsal çokluktan da
bahsedilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Sayı Kategorisi, çokluk anlamı, anlamsal çokluk, ortaokul Türkçe ders kitabı

Kaynakça

• Ağın Haykır, H., Kaplan, H., Kıryar, A., Tarakcı, R. ve Üstün, E. (2017). Ortaokul Türkçe 5 Ders Kitabı. İstanbul, MEB Yayınları.
• Aksan, D. (2016). Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi (1. Baskı). Ankara, Bilgi Yayınevi.
• Bozkurt, B.Ü. ve Canlı, S. (2017). İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı. Ankara, Başak Yayıncılık.
• Erdal, N. (2017). İlköğretim Türkçe 8 Ders Kitabı. Ankara, Dörtel Yayıncılık.
• Güner, G. (2008). Şekil, İçerik ve Anlam Bağlantısı Bakımından Türkiye Türkçesi Gramerciliği, Erciyes, 31(362), 15-21.
• İlhan, N. (2009). Türk Dilinde Çokluk (1. Baskı). Elazığ, Manas Yayıncılık.
• Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü (1. Baskı). Ankara, TDK.
• Kerimoğlu, C. (2008). Türkiye Türkçesi Gramerciliğinde Çokluk ve İstek Kategorileri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 5(3), 140-155.
• Türk Dil Kurumu. (2009). Türkçe Sözlük (10. Baskıdan Yapılan Tıpkıbasım ). Ankara: TDK.
• Vural, H. ve Böler, T. (2012). Ses ve Şekil Bilgisi (2. Baskı). İstanbul, Kesit Yayınları.
• Yıldırım, R. (2017). İlköğretim Türkçe 7 Ders Kitabı. Ankara, Ez-De Yayıncılık.
• Bulduk, Türker Barış (2018), “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Farklı Bir Öğrenilen Geçmiş Zaman Eki ve Çekimi: -Ip/-Up, IpdUrU/ UpdUrU”, Turkish Studies, 13/20, ss. 225-244.
• Bulduk, Türker Barış (2018), “Kelime Başında Y Foneminin Düşmesi: Kabus-name ve Türkiye Türkçesi Ağızları Örneği”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 30, ss. 944-991.