III. Amenhotep İle Amon Rahipleri Arasındaki Mücadele

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 467 - 471, 31.08.2023

Muhsin Muhsin Haji Azeez Babila

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1296758

Öz

Tanrı Aton’u merkeze alan yeni bir inanç sistemi ortaya koymuş olan Akhenaton’un hayatı Tanrı Amon rahipleri ile mücadele ile geçmiştir. Bu mücadele Eski Mısır tarihinin belki de en meşhur olayı olarak insanlara yansıtılmıştır. Fakat Eski Mısır’da sosyal hayatın büyük kısmını yöneten ve sahip oldukları güç ile siyasi konum kazanmaya çalışan Amon rahipleri ile diğer Mısır kralları arasındaki mücadele gölgede kalmıştır. Akhenaton’un babası olan III. Amenhotep’de hem saraydaki Amon rahiplerinin taraftarları hem de krallığın dört köşesine yayılmış olan tapınaklardaki Amon rahipleri ile mücadele etmiştir. III. Amenhotep geleneğin aksine kardeşleri veya saray ahalisinden biri ile evlenmemiş ve Tanrı Amon’un emirlerine karşı gelmiştir. Ayrıca kraliyetin önemli makamlarına yerleşmiş olan Amon rahiplerinin yerine askeri ve sivil kökenli kişiler atamış bu durum sorunlar ortaya çıkarmıştır. Bu çalışma III. Amenhotep döneminde, siyasi hayatı yönlendirmeye çalışan Amon Rahipleri ile Mısır kralı arasındaki mücadeleyi, dönemin kaynakları üzerinden açıklamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

III. Amenhotep, Akhenaton, Amon, Kraliçe Tiy

The Struggle Between Amenhotep III And The Prıests Of Amon

Öz

Akhenaton, who introduced a new belief system centered on the god Aton, spent his life in a struggle with the priests of the god Amon. This struggle was reflected to people as perhaps the most famous event in the history of Ancient Egypt. However, the struggle between the priests of Amon, who ruled most of the social life in Ancient Egypt and tried to gain a political position with their power, and other Egyptian kings was overshadowed. Amenhotep III, Akhenaton's father, struggled with both the supporters of the Amon priests in the palace and the Amon priests in the temples spread across the four corners of the kingdom. Contrary to tradition, Amenhotep III did not marry one of his brothers or a member of the court and disobeyed the orders of the god Amon. In addition, he appointed military and civilian people instead of the Amon priests who had settled in important positions of the royalty, which caused problems. This study aims to explain the struggle between the priests of Amon and the Egyptian king, who tried to direct the political life during the reign of Amenhotep III, through the sources of the period.

Anahtar Kelimeler

Amenhotep III, Akhenaton, Amon, Queen Tiy

Kaynakça

• Ali, D. R. A. (2008). Tarih Mısır el-Kadime Mınzu Akdemu’ul-Usur Hetta Nihayet el-Usrat el-Vataniyye, C.3, Kahire: Metabıh Meclis el-Ala Lil-Asar.
• el-Suyufi, M. (2000). Umulhadarat Melameh Amma li-Evvel Hadara Sana’aha el-İnsan, C. 3, Kahire: Dar-ül-Mısriyye el-Lübnaniyye.
• Fikri, V. (2009). Muces Mevsua Mısır el-Kadime, C. 1, Kahire: Mektebet el-Metbuli.
• Hassan, S. (2001). Mısrü’l-Kadim el-Siyade el-Alemiyye ve el-Tevhid, C. 5, Kahire: Mektebetü’l-Usra.
• Kabrol, E. (2003). Amonhotep el-Salis el-Melik el-Muazzam, Çev: Mahir Cuyicati, Kahire: el-Meclis el-Ala li’l-Sakafe.
• Kınal, F. (1983). Eski mezopotamya tarihi, Ankara: A. Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Lalvit, K. (2005). Tibe ev Neş’et el-İmparatoriyye, Çev: Mahir Cuyicati, el-Kahire: Meclis el-Ala Li’s-Sekafe.
• Mahmud, B. İ. (1974). el-Maabad fi el-Devle el-Hadise fi Mısır el-Firavniyye Tanzimehu el-İdari ve Devrahu el-Siyasi, İskenderiyye: el-Heye el-Mısriyye- el-Amme Lil-Kitab.
• Nureddin, A. (2013). Tarih ve Hezaret Mısır el-Kadime Minzu Bidayet el-Usraat ve Hetta Nihayet el-Devle el-Hadise, C. 1, Kahire: Daru’l- Aksa.
• O’Connor, David & Cline, E. H. (2001). Amenhotep III: Perspectives on his Reign. University of Michigan Press. Rayfştal, E. (1967). Tibe Fi Ahd Amenhotep el-Salis, Çev: İbrahim Rızk, Beyrut: Müessset Franklin Li’t-Tibae ve’l-Neşr.
• Sadullah, M. A. (2001). fi Tarih Mısır el-Kadime, Mısır: Merkez el-İskenderiyye li’l-Kitab.
• Salih, A. (1997). Mevsuat Tarih Mısır Ebre el-Usur, Kahire: Heye el-Mısır el-Amme, li’l-Kitap.
• Tevfik, S. (1990). Tarih el-Amara Fi Mısır el-Kadime el-Uksur, Kahire: Dar el-Nahze el-Erebiyye.
• Yıldırım, E. (2019). Nil’in tanrı kralları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Yıldırım, E. (2021). Eski Mısır’daki Memfis teolojisine göre yaratılış anlayışı ve tanrısal hiyerarşinin düzenlenmesi. Milel ve Nihal - İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 18(2), 239-263. Zayid, A. (2002). Mısır el-Halide, Mukaddime fi Tarih Mısır el-Feruniyye Mındu Akdem el-Usur Heta âm KM. 332, C. 2, Kahire: el-Heye el-Mısriyye el-Amme Li’l-Kitab.