Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Başaklanma Döneminde Uzaklaştırılan Bazı Fotosentez Organlarının Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Year 2023, Volume: 26 Issue: 5, 1209 - 1219, 31.10.2023

İlke Aybüke Büyükyatıkçı Köksal Yağdı

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1014923

Abstract

Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Uygulama ve Araştırma Merkezinde 2018-2019 yıllarında yürütülen bu çalışmada, ekmeklik buğday çeşitlerinde başaklanma döneminde bazı fotosentez organlarının uzaklaştırılmasının verim ve kalite özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada iki ekmeklik buğday çeşidi (Pehlivan ve Golia) materyal olarak kullanılmış olup araştırma tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çeşitlerin başaklanma dönemlerinde kesilerek uzaklaştırılan fotosentez organlarının elde edilen sonuçlara göre bitki boyu, başak boyu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, sedimantasyon değeri, gluten oranı ve hasat indeksi değerlerini önemli ölçüde azalttığı belirlenmiştir. Buna karşılık protein oranında artış gözlemlenmiştir. Kılçıklı bir çeşit olan Golia çeşidi uygulamalardan kılçıksız bir çeşit olan Pehlivan çeşidine göre daha fazla etkilenmiştir.

Keywords

Ekmeklik buğday, Fotosentez organları, Verim özellikleri, Kalite özellikleri

Thanks

Bu çalışma Zir. Müh. İlke Aybüke Büyükyatıkçı’nın “Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Başaklanma Döneminde Uzaklaştırılan Bazı Fotosentez Organlarının Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisinin Belirlenmesi” isimli yüksek lisans tezinden üretilmiştir

Determination of The Effects of Some Photosynthesis Organs Removed at Heading Stage on Agricultural Traits in Bread Wheat Varieties

Abstract

This study conducted in 2018-2019 at Bursa Uludağ University Faculty of Agriculture Application and Research Center, and aimed to determine the effect of removing some photosynthesis organs on the yield and quality characteristics of bread wheat varieties during the heading stage. In the study, 2 bread wheat varieties (Pehlivan and Golia) were used as material, and the research was carried out in randomized split blocks design with three replications. According to the results obtained, the photosynthesis organs removed during the spiking period of the varieties significantly reduced the plant height, spike height, number of spikes per spike, grain number per spike, grain weight per spike, thousand-grain weight, hectolitre weight, sedimentation value, gluten ratio, and harvest index values. On the other hand, an increase in protein ratio was observed. The Golia cv. which is an awned cultivar, has been more affected by the applications than the Pehlivan cv., which is an awnless cultivar.

Keywords

Bread wheat, Photosynthesis organs, Yield traits, Quality traits

References

• Akkaya, A. & Akten, Ş. (1988). Erzurum kıraç koşullarında farklı ekim zamanlarının kışlık buğdayın verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 13(36), 913-923.
• Alam, MS., Rahman, AHMM., Nesa, MN., Khan, SK.,& Siddquie, NA. (2008). Effect of source and/or sink restriction on the grain yield in wheat. Europe Journal Applied Science Research, 4(3), 258-261.
• Ali, MA., Hussain, M., Khan, MI., Ali, Z., Zulkiffal, M., Anwar, J., & Zeeshan, M. (2010). Source-sink relationship between photosynthetic organs and grain yield attributes during grain filling stage in spring wheat (triticum aestivum). International Jounal of Agriculture & Biology, 12(4), 509-515.
• Anonim, (2018a).TUİK, Türkiye istatistik kurumu verileri. http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id =100105 /05 /2021. (Alınma Tarihi: 5.5.2021)
• Anonim, (2018b). Bursa yöresi iklim verileri. Bursa Meteoroloji Bölge Müdürlüğü yayınlanmamış kayıtlar. Bursa.
• Anonim, (2018c). Tarım ve Orman Bakanlığı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü yayınlanmamış kayıtlar. Bursa.
• Anonymous,(2018). USDA, Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı verileri. https:// www. usda.gov05/05/2021. (Alınma Tarihi: 5.5.2021)
• Anonymous, (2019). FAO, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü verileri. http://www. fao.org/ turkey/tr/05/05/2021. (Alınma Tarihi: 5.5.2021)
• Asghar, M. & Ingram, BF.(1993). Effects of defoliation on dryland wheat production in central queensland. Australian Journal of Experimental Agriculture, 33(3), 349-351.
• Atlı, A. (1999). Buğday ve ürünleri kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, Ankara 8-11 Haziran 1999, ss. 498.
• Austin, RB. & Jones, HG. (1975). The physiology of wheat. Annual report of the plant breeding ınstitute for 1975, Trumpington, 20-73.
• Ayter, NG. (2010). Üç ekmeklik buğday çeşit adayının kuru koşullarda tarımsal özellikleri.[Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı], YÖK Ulusal Tez Merkezi,
• Balkan, A. & Gençtan, T. (2009). Bazı fotosentez organlarının ekmeklik buğdayda verim unsurları üzerine etkileri. Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(2), 137-148.
• Birsin,M.A.(2005). Effects of removal of some photosynthetic structures on some yield components in wheat. Journal of Agricultural Sciences, 11(04), 364-367.
• Blum, A. (1985). Photosynthesis and transpiration in leaves and ears of wheat and barley varieties. Journal of Experimental Botany, 36(3), 432-440.
• Budak, N. & Yıldırım, M. (1995). Harvest index, biomass production and their relationships with grain yield in wheat, Ege Ünivesitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32, 25-28.
• Chhabra, AK. & Sethi, SK. (1989). Contribution and association of awns and flag-leaf with yield and its components in durum wheat. Cereal Research Communications, 265-271.
• Chowdhry, MA., Mahmood, N., Rashad, TR., & Khaliq, I. (1999). Effect of leaf area removal on grain yield and its components in spring wheat. Rachis, 18(2), 75-78.
• Çağlayan, M. & Elgün, A. (1999). Değişik çevre şartlarında yetiştirilen ekmeklik buğday hat ve çeşitlerinin bazı teknolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. OrtaAnadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, Konya, 8-11 Haziran, ss.513.
• Çölkesen, M., Öktem, A., Eren, N., Yağbasanlar, T., & Özkan, H. (1994). Çukurova ve Harran ovası koşullarına uygun ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin saptanması üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi, İzmir, 25-29 Nisan 1994, Cilt I, ss.13.
• Deveciler, H. (2005). Uludağ Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi tarım topraklarının ağır metal içeriklerinin incelenmesi (Tez no 198620). [Yüksek Lisans Tezi,Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Dinçer, MN. (1991). Çukurova bölgesinde bitki büyüme düzenleyicisi kullanılarak yetiştirilen bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde farklı azot dozlarının verim ve verim unsurlarına etkisi üzerinde araştırmalar (Tez no 118054). [Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Duwayri, M. (1984). Effects of flag leaf and awn removal on grain yield and yield components of wheat grown under dryland conditions. Field Crops Research, 8, 307-313.
• Kırtok, Y. (1982). Çukurova'nın taban ve kıraç koşullarında ekim zamanı, azot miktarı ve ekim sıklığının iki arpa çeşidinin verim ve verim unsurlarına etkileri üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 13 (3), 3-4.
• Khaliq, I., Irshad, A., & Ahsan, M. (2008). Awns and flag leaf contribution towards grain yield in spring wheat (Triticum aestivum l.). Cereal Research Communications, 36(1), 65-76.
• Kınabaş, S. (2011). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum l.) çeşitlerinde farklı tavlama rutubeti ve sürelerinin kalite özellikleri üzerine etkileri (Tez no 286977). [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Entitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kurt, PÖ. (2012). Bazı ileri ekmeklik buğday (Triticum aestivum l.) hatlarının Bursa koşullarında verim ve kalite özellikleri yönünden performanslarının araştırılması (Tez no 322480). [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Entitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Li, X., Wang, H., Li, H., Zhang, L., Teng, N., Lin, Q., & Lin, J. (2006). Awns play a dominant role in carbohydrate production during the grain‐filling stages in wheat (Triticum aestivum). Physiologia Plantarum, 127(4), 701-709.
• Mahmood, A., Alam, K., Salam, A., & Iqbal, S. (1991). Effect of flag leaf removal on grain yield, its components and quality of hexaploid wheat. Cereal Research Communications, 305-310.
• Merah, O., Evon, P., & Monneveux, P. (2018). Participation of green organs to grain filling in Triticum turgidum var. durum grown under mediterranean conditions. International Journal of Molecular Sciences, 19(1), 56.
• Metin, G. (2019). Bursa koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum l.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi (Tez no 604948). [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Entitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özen, S. (2014). Yozgat ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi (Tez no 353443). [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Özkaya, H. & Kahveci, B., (1990). Tahıl ve ürünleri analiz yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları, No:14, Ankara.
• Perten, H., Bondesson, K., & Mjorndal, A. (1992). Cereal. Foods World, 37, 655-660.
• Peterson, RG. (1994). Agriculturel field experiments design and analysis. Marcel Dekker Inc, 409.
• Saghir, AR., Khan, AR., & Worzella, WW. 1968. Effects of plant parts on the grain yield, kernel weight, and plant height of wheat and barley . Agronomy Journal, 60(1), 95-97.
• Sözen, E. & Yağdı, K. (2005). Bazı ileri makarnalık buğday (Triticum durum desf.) Hatlarının kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2), 69- 81.
• Şener, O., Kılınç, M., Yağbasanlar, T., Gözübenli, H., & Karadavut, U. (1997). Hatay koşullarında bazı ekmeklik (Triticum aestivum l. Em thell) ve makarnalık buğday (Triticum durum desf) çeşit ve hatlarının saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, Samsun, 22-25 Eylül 1997,ss. 1.
• Turan, İ. (2008). Kahramanmaraş koşullarında bazı buğday, arpa ve tritikale çeşitlerinin verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi (Tez no 237774). [ Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı ] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Uluöz, M. (1965). Buğday, un ve ekmek analiz metodları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:57.
• Ünal, S. (2002). Buğdayda kalitenin önemi ve belirlenmesinde kullanılan yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi, Gaziantep, 3-4 Ekim 2002, ss.25.
• Yağdı, K. (2004). Bursa koşullarında geliştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının bazı kalite özelliklerinin araştırılması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1), 11-23.
• Yıldırım, S. (2019). Ekmeklik buğday genotiplerinde bazı tarımsal özellikleri faklı istatistiksel metodlarla incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Entitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı]
• Yürür, N. (1998). Serin iklim tahılları-I. Uludağ Üniversitesi Yayınları, Bursa, 250 sy.
• Zadoks, JC., Chang, TT., & Konzak, CF. (1974). A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research, 14(6), 415-421.