Women in the Academy: Access to Higher Education and Career Advancement

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 23 - 38, 30.05.2018

Nurşen Adak

Öz

In
today's world where education is regarded as one of the basic rights, the
period of time spent on education has lengthened compared to the past and
women's demands to access higher education and academic advancement have increased,
as well. The purpose of this article is to analyse women's access to academy as
students and academicians, the processes of women's academic career advancement
and whether there is a gender-based segregation in the fields of their academic
studies.

The
data regarding the students and academicians used in the study is provided by
the Council of Higher Education (YÖK) and Turkish Statistical Institute (TUİK).
The data reveal that gender equality is relatively approached in access to
higher education as 46 percent of students in higher education is consisted of
women; yet when considering the academic advancement from associate degree
program to doctoral education, it is observed that gender inequalities increase
against women.

Data
obtained in Turkey, parallel with the world statistics, indicate a vertical
segregation in academy with 44 percent of female academicians. The fields of
study that are predominated by women academicians are language and literature
and these fields are followed by health sciences, social sciences, art and
applied social sciences respectively. Men, on the other hand, prefer technical
sciences, agriculture and forestry, mathematics and physical sciences which are
economically more advantageous.

In
addition to horizontal segregation in academy, women experience a gender-based
vertical segregation in their academic careers due to various socio-cultural
factors as well. While the number of women academicians who begin an academic
career as research assistants is 50% ,just like their counterparts, the
percentage of women who reach the rank of professor drops to 30 percent with a
20 percent loss like a leaky pipeline. However, the main gender-based problem
in academy is that female representation in academic administration is highly
lower compared to male representation.

Anahtar Kelimeler

Gender, Academy, Horizontal Segregation, Vertical Segregation

Akademide Kadınlar: Yükseköğrenime Giriş ve Kariyerde İlerleme - Women in the Academy: Access to Higher Education and Career Advancement

Öz

Eğitimin temel haklardan biri olarak kabul edildiği
günümüzde eğitimde geçen süre geçmişe oranla arttığı gibi kadınların
yükseköğrenime giriş ve akademik kariyerde ilerleme talepleri de artmaktadır.
Bu çalışmada kadınların akademiye öğrenci ve akademisyen olarak girişleri,
akademik çalışma alanlarının cinsiyet temelli ayrışıp ayrışmadığı ve akademik
kariyerde ilerleme süreçlerinin araştırılması amaçlanmaktadır.

Çalışmada kullanılan öğrenci ve akademisyenlere ilişkin
veriler YÖK ve TÜİK’ten elde edilmiştir. Yükseköğrenim görenlerin %46’sını
kadınlar oluşturmakta, veriler yükseköğrenime girişte görece kadın-erkek
eşitliğine yaklaşıldığını ortaya koymakla birlikte akademik kariyerde
önlisanstan doktora eğitimine doğru ilerlendikçe eşitsizliğin kadınlar aleyhine
arttığını göstermektedir. 

Akademide çalışanların ise %44’ünü kadınlar oluşturmakla
birlikte dünyada gözlendiği gibi Türkiye’deki veriler de akademide yatay
ayrışmaya işaret etmektedir. Şöyle ki kadın akademisyenlerin en yoğun olduğu
alanlar dil ve edebiyat alanları olup bu alanları sırasıyla; sağlık bilimleri,
sosyal bilimler, sanat ve uygulamalı sosyal bilimler takip etmektedir. Buna
karşın, erkekler ekonomik getirisi daha fazla olan teknik bilimler, matematik
ve fen bilimleri, ziraat ve ormancılık alanlarında çalışmayı tercih
etmektedirler.

Akademide yatay ayrışmaya ek olarak dikey ayrışma da
gözlenmekte, kadınlar çeşitli sosyo-kültürel faktörlerin etkisiyle
kariyerlerinde toplumsal cinsiyete dayalı dikey bir ayrışmayı
deneyimlemektedir.  Akademik kariyere
araştırma görevlisi pozisyonunda %50 kadın ve %50 erkek olarak başlanırken
profesörlüğe ulaşan kadın oranı sızdıran boru hattı misali %20 kayıp ile %30’a
gerilemektedir. Ancak akademide toplumsal 
cinsiyet temelli asıl sorun kadınların akademik yönetimde temsillerinin
erkeklere oranla çok düşük olmasıdır. 

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Akademi, Yatay Ayrışma, Dikey Ayrışma

Kaynakça

• Acar, F. (1991) “Women in Academic Science Careers in Turkey” Women İn Science Taken Women or Gender Equality, (Ed. By Veronica Stolte-Heiskanen), New York: St Martin’s Press, 147-171.
• Acar, F. (1996) “Türkiye’de Kadın Akademisyenler: Tarihsel Evrim ve Bugünkü Durum”, Akademik Yaşamda Kadın, (Editör. Dr. Hasan Coşkun), Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi No. 9 ss. 75-102, s.78
• Acar, F. (1998) "Türkiye Üniversitelerinde Kadın Öğretim Üyeleri”, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul: Türkiye Iş Bankası ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, 313-321.
• Adak, N.; Cömertler, N. (2005) “Türkiye’de Akademide ve Akademik Yönetimde Kadınlar, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt.8, sayı.2, 5-22
• Akbulut, N. (2011). Ayna benlik: Kadın akademisyenler gelenekçidir. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 9(34), 50-66.
• Akman, Y.; Kelecioğlu, H., ve Bilge, F. (2006). Öğretim elemanlarının iş doyumlarını etkileyen faktörlere ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (30).
• Barone, C. (2011). Some things never change: gender segregation in higher education across eight nationsand three decades, Sociology of Education, 84, 157–176. Bettio F. ve Verashchagina A. (2009) Gender Segregation in the Labour Market: Root Causes, Implications and Policy Responses in the EU. Brussels: European Commission
• Dost M. ve Cenkseven F. (2007). Devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan öğretim elemanlarının mesleki sorunları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2).
• Erdem, A. R. (2005). A Survey of Academic and Administrative Staff's Job Satisfaction: The Case of Pamukkale University, Faculty of Education. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (21).
• Gönenç, I., Akgün, S., Özvaris, S. B., ve Tunç, T. E. (2013). An Analysis of the Relationship between Academic Career and Gender at Hacettepe University. Egitim ve Bilim, 38 (170).
• Günay, D.; Günay, A., (2011) “1933’den Günümüze Türk Yükseköğretiminde Niceliksel Gelişmeler”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt/Volume 1, Sayı/Number 1, Nisan/April 2011; Sayfa/Pages 1-22
• İstatistiklerle Kadın 2012 (2013) TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara
• Kim, T. (1990) Gender and Subject in Higher Education, Buckingham; Bristol, PA, USA Open University Press.
• Leathwood, C., ve Read, B. (2009). Gender And The Changing Face Of Higher Education: A Feminized Future? McGraw-Hill Education (UK).
• Machado-Taylor, M. ve Özkanli, Ö. (2013). Gender and academic careers in Portuguese and Turkish higher education institutions. Egitim ve Bilim, 38(169).
• Neusel, A. (1996) “Kadınların Bilimsel Kariyerini Belirleyici Bir Faktör Olarak Yüksek Öğretim Sistemi-Türkiye ve Almanya Arasında Bir Karşılaştırma”, Akademik Yaşamda Kadın, (Editör. Dr. Hasan Coşkun), Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi No. 9. 37-54.
• OECD (2012), Education at a Glance 2012: OECD Indicators, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/eag-2012-enOkay, N., (2007), Türkiye’de ve Dünyada Mühendislik ve Fen Bilimleri Bölümlerindeki Kadın Akademisyenlerin Mevcut Durumuna Bakış, İTÜ Maden Fakültesi, Jeoloji Müh. Bölümü, Cumhuriyet BilimTeknik, 289
• Özbilgin, M.; Healy, G. (2004) “The gendered nature of career development of university professors: the case of Turkey” Journal of Vocational Behavior 64 (2004) 358–371Özkanlı, Ö. & White, K. (2009). “Gender and leadership in Turkish and Australian universities”. Equal Opportunities International, 28 (4), 324-335.
• Özkanlı, Ö. (2010). Türkiye’de kadın akademisyenlerin durumu. Eğitim ve Bilim, 32(144), 59-70.
• Özkanlı, Ö., & Korkmaz, A. (2000). Kadın Akademisyenler. AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
• Özkanli, Ö. (2007). “The situation of academic women in Turkey”. Egitim ve Bilim, 32 (144), 59.
• Ramirez, F. and C. Wotipka. 2001. ‘‘Slowly but Surely? The Global Expansion of Women’s Participation in Science and Engineering Fields of Study, 1972–92.’’ Sociology of Education 74:231–51.
• Sağlamer, G., Tan, M. G., Çebi, P. D., Çağlayan, H., Gümüşoğlu, N. K., Poyraz, B., Öztan, E., Özdemir, İ., Tekcan M., Adak, N., Kahraman, S. Ö. (2018). Gendered patterns of higher education in Turkey: Advances and challenges. Women's Studies International Forum (Vol. 66, pp. 33-47). Pergamon
• Sağlamer, G., Tan, M., & Çağlayan, H. (2013). Türk Yükseköğretiminde Kadın Katılımı Üzerine Bir Araştırma. Türkiye’de Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Akademisyenler Ağı, İstanbul.
• Saritaş, M. (2010). “Öğretim Elemanlarının İş Doyumu ve İş Stresi Düzeylerinin Belirlenmesi.” Education Sciences, 5(2), 81-92.
• She Figures 2012 Gender in Research and Innovation, Statistics and Indicators http://ec.europa.eu/research/science-society/document_library/pdf_06/she-figures-2012_en.pdf Erişim Tarihi 12.05.2018
• Smyth, E. 2001. ‘‘Gender Differentiation and Early Labour Market Integration across Europe.’’ MZES Working Paper No. 46. Mannheim Centre for European Social Research. Retrieved from http:// www.mzes.uni.mannheim.de/publications/wp/wp-46pdf.
• Tan, M. G., Saglamer, G., & Celik, O. A. (2011). Women in science, engineering and technology (SET) in mediterranean basin. WEE2011, 86-92.
• https://istatistik.yok.gov.tr/ Erişim Tarihi 06.04.2018
• https://istatistik.yok.gov.tr/ Erişim Tarihi 17.05.2018