Annelerin Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Duygu Sosyalleştirme Davranışı ile Çocuğun Anneye Bağlanma Türü Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 20 - 45, 31.05.2023

Kübra Kaya Şengül , Pınar Bağçeli Kahraman

https://doi.org/10.33708/ktc.1180790

Öz

Bu araştırmanın amacı, 5 ve 6 yaşlarında çocuğu olan annelerin toplumsal cinsiyet algıları ve çocuklarına gösterdikleri duygu sosyalleştirme davranışları ile çocukların annelerine bağlanma biçiminin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, toplumsal cinsiyet algısının annelerin doğum öncesi cinsiyet beklentisi ve doğum şekline yönelik seçimlerini ne yönde etkilediği de incelenmiştir. Bu amaçla Bursa’da okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim gören toplam 139 olmak üzere, 5-6 yaş kız ve erkek çocuklar ile aynı çocukların anneleri araştırmaya katılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında çocuklara Tamamlanmamış Oyuncak Bebek Ailesi Hikayeleri (Tobah) envanteri, çocukların annelerine ise Toplumsal Cinsiyet Algı Ölçeği ve Çocukların Olumsuz Duygularıyla Baş etme Ölçeği uygulanmıştır. Araştırma bulguları çocuğun olumlu duygu sosyalleştirme davranışları ile annenin toplumsal cinsiyet algısı arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bu araştırma annenin toplumsal cinsiyet algısı ile çocuğun annesine bağlanması arasında anlamlı bir ilişki olduğunu da göstermektedir. Araştırma içindeki diğer önemli bulgu da annenin toplumsal cinsiyet algısı ile yaptığı doğum türü ve doğum öncesi cinsiyet beklentisi arasında anlamlı bir ilişki olduğudur. Ancak yapılan bu çalışma, annenin duygu sosyalleştirme davranışı ile çocuğun annesine bağlanması arasında anlamlı bir ilişki olmadığını, sadece kaçınmalı bağlanma türü ile annenin duygu odaklı tepkilerinde zayıf bir ilişkinin olduğunu göstermiştir. Aynı zamanda annenin doğum öncesi cinsiyet beklentisi, çocuğun cinsiyeti ve doğum türü ile annenin olumlu duygu sosyalleştirme davranışının anlamlı bir ilişki içinde olmadığı da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Duygu Sosyalleştirme, Bağlanma, Annelik, Cinsiyet, Doğum Türü

The Relationship Between Mothers' Gender Perception and Emotion Socialization Behavior and The Child's Type Of Attachment To The Mother

Öz

The aim of this study is to examine the gender perceptions of mothers with children aged 5 and 6, their emotional socialization behaviors towards their children, and the attachment style of children to their mothers. For this purpose, how gender perception affects mothers' prenatal gender expectation and choice of delivery method is also examined. A total of 139 girls and boys aged 5-6, and mothers of the same children participate in the research in pre-school education institutions in Bursa. The research is carried out in relational screening model. Within the scope of the research, the Incomplete Doll Family Stories (Tobah) inventory is applied to the children, and the Gender Perception Scale and the Scale of Coping with the Negative Emotions of the Children are applied to the mothers of the children. Research findings show that there is a significant relationship between mother's perception of gender and positive emotion socialization behaviors. In addition, this research shows that there is a significant relationship between the mother's perception of gender and the child's attachment to his mother. Another important finding in the research is that there is a significant relationship between the mother's perception of gender and the type of birth she gave and the expectation of prenatal gender. However, as a result of this study, only a weak relationship is found between the avoidant attachment type and the mother's emotion-focused responses.

Anahtar Kelimeler

Gender, Emotional Socialization, Attachment, Motherhood, Sex, Type of Birth.

Kaynakça

• Altınova, H., ve Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum Ve Sosyal Hizmet Dergisi, 24, 9-22.
• Bayramoğlu, L. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarının cinsiyet rollerine ilişkin algılarının incelenmesi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.
• Bowlby, J. (1988). Developmental psychiatry comes of age. The American journal of psychiatry. 145(1), 1-10.
• Boz İ, Teskereci G, Akman G. (2016). “Original Research – Qualitative: How did you choose a mode of birth? Experiences of nulliparous women from Turkey”. Women And Birth, 29: 359-367.
• Chaplin, T. M., Casey, J., Sinha, R., ve Mayes, L. C. (2010). Gender differences in caregiver emotion socialization of low‐income toddlers. New directions for child and adolescent development, 2010(128), 11-27.
• Çelebi, E. Z. (2019). Doğum şeklinin annelerin bebeklerini algılama, bağlanma ve ebeveynlik davranışı üzerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Elfenbein, H. A. ve Ambady, N. (2002). On the universality and cultural specificity of emotion recognition: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 128(2), 203-235.
• Engin, N., ve Ayıldız, T. (2021). Anne-bebek bağlanmasının annelik algısı ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(3), 583-596.
• Ersay, E. (2014). Parental socialization of emotion: How mothers respond to their children’s emotions in Turkey. The International Journal Of Emotional Education, 6(1), 33-46.
• Ersöz, A. G. (2010). Türk atasözleri ve deyimlerinde kadına yönelik toplumsal cinsiyet rolleri. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(6), 167-182.
• Fivush, R., Brotman, M. A., Buckner, J. P., ve Goodman, S. H. (2000). Gender differences in parent–child emotion narratives. Sex Roles, 42(3), 233-253.
• Fivush, R., ve Wang, Q. (2005). Emotion talk in mother-child conversations of the shared past: The effects of culture, gender, and event valence. Journal of Cognition and Development, 6(4), 489-506.
• George, D., ve Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step. A simple study guide and reference (10. Baskı). GEN, Boston, MA: Pearson Education, Inc, 10.
• Glasser, R. (2007). Method of delivery and maternal infant attachment. (Yüksek lisans tezi), St. John’s University, New York.
• Görgü, E. (2018). Okula devam eden 5-6 yaş grubu çocukların annelerinin bağlanma biçimleri, kişilik özellikleri ve çocukların bağlanma biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 186-209.
• Gözübüyük, A. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının motivasyon düzeyleri ile baba-çocuk ilişkisi ve bağlanma biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi), Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güngör, İ., Gökyıldız, Ş., ve Nahçıvan, N. Ö. (2004). Sezeryan doğum yapan bir grup kadının doğuma ilişkin görüşleri ve doğum sonu erken dönemde yaşadıkları sorunlar. Florence Nightingale Journal Of Nursing, 13(53), 185-198.
• Güven, E., ve Erden, G. (2017). Duygu sosyalleştirmenin çocuklarda gözlenen davranış sorunlarına katkısı. Türk Psikoloji Dergisi, 32(79), 18.
• Hasçuhadar, B. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocuklarda ebeveynlik davranışları, duygu sosyalleştirme, hazzı geciktirme, sosyal yeterlilik ve yaratıcılık arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Hill, P. K. (1997). Maternal and infant factors related to the security of the infant-mother attachment relationship when considering employed and stay-at-home mothers. University of Southern California.
• Işık, B. (2020). Altı Yaş Çocuklarının Doğum Şekillerine ve Bedensel Temas Düzeylerine Göre Bağlanma Durumlarının İncelenmesi (Yüksek lisans tezi), Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü).
• İlaslan, Ö. (2009). Çocukların bağlanma davranışlarının özlük niteliklerine ve anne bağlanma stillerine göre incelenmesi (Doktora tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Family, self, and human development across cultures: theory and applications. L. Erlbaum Associates.
• Karabulutlu, Ö. (2012). Kadınların doğum şekli tercihlerini etkileyen faktörler. Florence Nightingale Journal of Nursing, 20(3), 210-218.
• Karasar, N., (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. (17. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaymak, P. (2016). Okul öncesi dönem bağlanma stillerinin sosyal davranışlara etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keskin, F. (2018). Doğum şekli ve maternal bağlanmaya etki eden faktörlerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi), İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kılıç, Ş. (2012). 48-72 aylık çocukların duyguları anlama becerisi ve annelerin duyguları sosyalleştirme davranışları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kırca, A. Ş., Savaşer, S. (2017). Doğum sayısının anne bebek bağlanmasına etkisi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 4(3), 236-43.
• Klimes‐Dougan, B., Brand, A. E., Zahn‐Waxler, C., Usher, B., Hastings, P. D., Kendziora, K., ve Garside, R. B. (2007). Parental emotion socialization in adolescence: Differences in sex, age and problem status. Social Development, 16(2), 326-342.
• Kochanska, G., Woodard, J., Kim, S., Koenig, J. L., Yoon, J. E., ve Barry, R. A. (2010). Positive socialization mechanisms in secure and insecure parent–child dyads: Two longitudinal studies. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 51(9), 998-1009.
• Köse, D., Çınar, N., ve Altınkaynak, S. (2013). Yenidoğanın anne ve baba ile bağlanma süreci. Merhaba, 22(6), 239-245.
• Larkin P, Begley C. M, Devane D. (2017). Women’s preferences for child birth experiences in the republic of Ireland; A mixed methods study. Bmc Pregnancy And Childbirth, 17 (1), 1-10.
• Liu, J., Chen, X., ve Lewis, G. (2011). Childhood internalizing behaviour: Analysis and implications. Journal of psychiatric and mental health nursing, 18(10), 884-894.
• Lunkenheimer, E.S., Shields, A.M., ve Cortina, K.S. (2007). Parental emotion coaching and dismissing in family interaction. Social Development, 16(2), 232-248. doi:10.1111/j.14679507.2007.00382.x
• Manav, G., ve Yıldırım, F. (2010). Term ve preterm bebek annelerinin bebeklerini algılama durumları. Cumhuriyet Medical Journal, 32(2), 149-157.
• Özkan, H. K. (2015). Annelerin duygu sosyalleştirme davranışları ile çocukların benlik algısı ve sosyal problem çözme becerilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özkan, K., ve Bartan, M. (2019). Okul öncesi eğitimine devam eden 5-6 yaş grubu çocuklarda bağlanma ve anne-baba-çocuk ilişkisi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 101-118.
• Özkan, S., Aksakal, F. N., Avcı, E., Civil, E. F., ve Tunca, M. Z. (2013). Kadınların doğum yöntemi tercihi ve ilişkili faktörler/Delivery methods: choices for women and related factors. Turkish Journal of Public Health, 11(2), 59-71.
• Öztürk, R., Kavlak, O., ve Sevil, Ü. (2012). Postpartum depresyonda kültürel faktörlerin önemi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 28(3), 107-116.
• Peppers, L. G., ve Knapp, R. J. (1980). Maternal reactions to involuntary fetal/infant death. Psychiatry, 43(2), 155-159.
• Seçer, Z., Sarı H. ve Olcay, O. (2006). Anne tutumlarına göre okul öncesindeki çocukların ahlaki ve sosyal kural bilgilerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 1-19.
• Seven, S. (2006). 6 yaş çocukların sosyal beceri düzeyleri ile bağlanma durumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin kendilik algılarının anne baba tutumları ve bazı faktörlerle ilişkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19.
• Shewark, E. A., Blandon, A. Y. (2014). Mothers and fathers’ emotion socialization and children’s emotion regulation: A within- family model. Social Development, 24(2), 266-284.
• Soysal, A. Ş., Bodur, Ş., İşeri, E., ve Şenol, S. (2005). Bebeklik dönemindeki bağlanma sürecine genel bir bakış. Klinik Psikiyatri, 8(2), 88-99.
• Şahin, H. G. (2019). 60-72 aylık çocukların bağlanma durumları ile yalnızlık ve memnuniyetsizlik duyguları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi), Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Tezel Şahin, F. Ve Cevher, F. (2007). Türk toplumunda aile çocuk ilişkilerine genel bir bakış. Gelişim Ve Hareketlilik Dergisi, 2(1), 775-790.
• Ünal A. (2015). Geleneksel Türk ailesinde çocuk ve çocukla ilgili inanç felsefesi: Kırgızistan örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (35).
• Yagmurlu, B., ve Altan, Ö. (2009). Maternal Socialization and Child Temperament as Predictors of Emotion Regulation in Turkish Preschoolers. Infant and Child Development, 275-296.
• Yaşar, Ö. (2006). Primipar kadınların doğum tercihleri ve bunu etkileyen faktörler (Yüksek lisans tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yıldırım, H. (2015). Gebe kadınların ebeveynlik öz-yeterliliklerinin prenatal uyumlarına etkisi (Yüksek lisans tezi), Sağlık Bilimleri Enstitüsü.