II. Abdülhamid Döneminden Bir Casusluk Olayı: "Deli Mehmed Vakası" (1880)

Yıl 2020, Sayı: 10, 79 - 93, 30.04.2020

Emre Gör

Öz

Bu çalışmanın konusu 1880 yılında, II. Abdülhamid’in saltanatının başında meydana gelen ve “Deli Mehmed Vakası” olarak adlandırılan olaydır. Olayın esası, İstanbul’da görevli olan bir Rus miralayının Deli Mehmed isimli bir genç tarafından öldürülmesine dayanmaktadır. Rus miralayının öldürülmesinden sonra olayın faili yakalanmış, Divan-ı Harp’te yargılanarak idam cezasına çarptırılmıştır. Ancak daha sonra bu ceza II. Abdülhamid tarafından müebbet kürek cezasına çevrilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun 93 Harbi’nin sıkıntılarını yeni yeni atlatmaya başladığı bir dönemde meydana gelen bu olay, Rusya ile diplomatik ilişkileri gerginleştirmiştir. Osmanlı yönetiminin hassasiyetle üzerinde durduğu ve yaklaşık dokuz aylık bir sürede sonuçlandırdığı “Deli Mehmed Vakası”, Osmanlı tarihinin perde arkasında kalmış ilginç olaylarından birini teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Abdülhamid 2, Deli Mehmed Vakası, Casus, Komarov, Rus Miralayı

Kaynakça

• HR.SYS. (Hariciye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı): 15/8, Miladi 10 Nisan 1880.
• İ.DH. (İrade Dahiliye): 1295/101890, Hicri 25 Şa'bân 1297 (Miladi 2 Ağustos 1880).
• Y.A.HUS. (Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı): 164/110, Hicri 2 Receb 1297 (Miladi 10 Haziran 1880).
• Y.EE. (Yıldız Esas Evrakı): 4/44, Miladi 8 Mart 1880; Hicri Gurre Rabiulahir 1297 (Miladi 13 Mart 1880); 4/44, Hicri 4 Rabiulahir 1297 (Miladi 16 Mart 1880); 4/44, Hicri 21 Cemaziyelevvel 1297 (Miladi 1 Mayıs 1880); 4/44, Hicri 22 Cemaziyelevvel 1297 (Miladi 2 Mayıs 1880); 4/44, Rumi 25 Nisan 1296 (Miladi 7 Mayıs 1880); 4/44, Hicri 27 Zilhicce 1297 (Miladi 30 Kasım 1880); 4/44, Rumi 19 Teşrinisânî 1296 (Miladi 1 Aralık 1880); 4/44, Rumi 19 Kanunıevvel 1296 (Miladi 31 Aralık 1880).
• Soku, Ziya Şakir (2018), Sultan Abdülhamid, Akıl Fikir Yayınları, İstanbul.