THE IMPACT OF CHANGES AND TRANSFORMATİONS İN OFFİCİAL HİSTORY UNDERSTANDİNG DURİNG THE WORLD WAR II ERA ON HİSTORY EDUCATİON ABSTRACT

Year 2024, Volume: 4 Issue: 1, 45 - 75, 26.01.2025

Şengül Büyükboyacı

https://doi.org/10.58642/kutbilim.1586236

Abstract

The purpose of this study is to explore, within the scope of qualitative research, how the Ministry of National Education policies were influenced by the economic and socio-cultural challenges experienced during World War II, and to examine the effects of changes and transformations in the official history understanding of the period on history education within the framework of these policies.
In the Atatürk era, significant political, social, cultural, and economic reforms were introduced to establish a modern state structure within Turkish society. After Atatürk's passing, internal and external developments in Turkey caused substantial shifts in these revolutionary movements. Political, military, and economic events during World War II played a major role in influencing this transformation process.
Following Atatürk, İsmet İnönü, who was then President, assumed the role of National Chief, leading to changes in both political and cultural realms. During this period, educational policies evolved as part of broader cultural policies, with a Humanist cultural approach guiding educational practices. While the Atatürk era’s cultural policies focused on Turkish history and language, during the İnönü period, under the influence of the then-Minister of Education Hasan Ali Yücel, cultural policies began to center around Greek and Roman civilizations as a result of closer ties with Western societies.
World War II, as it did globally, also impacted Turkish history, highlighting the importance of concepts such as peace, freedom, and independence, with Humanist trends gaining influence. This period saw a shift from nationalism toward Humanism, alongside efforts to address the previously neglected aspects of national culture. During the World War II era, traces of Humanism were clearly evident in the state’s cultural and educational institutions, a perspective that particularly manifested in history education.
Keywords: World War II, Education, Turkish History Thesis, Humanism, History Education.

Keywords

World War II, Education, Turkish History Thesis, Humanism, History Education

II. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE RESMİ TARİH ANLAYIŞINDA YAŞANAN DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜMÜN TARİH EĞİTİMİNE ETKİLERİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı İkinci Dünya Savaşı döneminde Milli Eğitim Politikalarının yaşanan ekonomik ve sosyo-kültürel sorunlardan ne denli etkilendiği ve Milli Eğitim politikaları çerçevesinde dönemin resmi tarih anlayışında yaşanan değişim ve dönüşümün tarih eğitimine etkilerini nitel araştırma kapsamında ortaya koymaktır.
Atatürk döneminde, modern bir devlet yapısına ulaşmak amacıyla Türk toplumunda büyük siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik yenilikler yaşanmıştır. Atatürk'ün vefatından sonra, Türkiye'deki iç ve dış gelişmelerin etkisiyle bu devrim hareketlerinde önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Özellikle II. Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen siyasi, askeri ve ekonomik olaylar bu değişim sürecini büyük ölçüde etkilemiştir.
Atatürk'ün ardından Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü’nün Milli Şef olarak anıldığı dönem hem siyasi hem de kültürel alanlarda değişikliklere sahne olmuştur. Bu dönemde eğitim politikası, kültür politikasının bir parçası olarak gelişmiş; Hümanist bir kültür anlayışı eğitime yön vermiştir. Atatürk döneminde kültür politikası Türk tarihine ve diline odaklanırken, İnönü ve dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in etkisiyle, kültür politikası Batı toplumlarıyla yakınlaşmanın bir sonucu olarak Yunan ve Roma uygarlıklarına odaklanmaya başlamıştır.
II. Dünya Savaşı, tüm dünyada olduğu gibi Türk tarihini de etkilemiş; barış, özgürlük ve bağımsızlık gibi kavramların önemi anlaşılmış ve hümanist eğilimler etkili olmaya başlamıştır. Bu dönemde, milliyetçilikten hümanizme doğru bir yönelim görülürken aynı zamanda milli kültürün göz ardı edilen yönlerine dair çalışmalar yapılmıştır. II. Dünya Savaşı döneminde, devletin tüm kültür ve eğitim kurumlarında hümanizmin izleri açıkça görülmüş, bu yaklaşım özellikle tarih eğitiminde kendini göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: İkinci Dünya Savaşı, Eğitim, Türk Tarih Tezi, Hümanizm, Tarih Eğitimi.

Keywords

II. Dünya Savaşı, Eğitim, Türk Tarih Tezi, Hümanizm, Tarih Eğitimi

References

• Ahmad, F. (1993). The making of modern Turkey. Routledge.
• Akçura, Y. (1904). Üç tarz-ı siyaset. Matbaa-i Hayriye.
• Akşit, B. (1993). Köy Enstitüleri’nde kullanılan tarih ders kitapları: Evrensel temalar ve hümanist değerler. İstanbul: Eğitim Yayınları.
• Akyıldız, A. (2011). Osmanlı Eğitim Sistemi ve Tanzimat Dönemi Yenilikleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Akyüz, Y. (1999). Türk eğitim tarihi. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Akyüz, Y. (2014). Türk eğitim tarihi: M.Ö. 1000’den 2014’e. Pegem Akademi.
• Atatürk, M. K. (1930). Tarih üzerine söylevler. Cumhuriyet Arşivi.
• Atatürk, M. K. (1931). Türk milletinin geçmişi, geleceğe olan inancının en güçlü dayanağıdır [Konuşma]. Ankara, Türkiye: TBMM Genel Kurulu.
• Berkes, N. (1978). Türkiye’de çağdaşlaşma. Yapı Kredi Yayınları.
• Berlin, I. (1999). The roots of romanticism. Princeton University Press.
• Butterfield, H. (1931). The Whig interpretation of history. G. Bell and Sons.
• Comte, A. (1864). Pozitivist Felsefe (Ç. Mehmet Yılmaz). İstanbul: Akademik Yayınları.
• Çiftçi, S. (2016). Hasan Ali Yücel ve tercüme hareketi: Türk eğitim sisteminde Batı klasiklerinin yeri. Journal of Turkish Studies.
• Davison, R. H. (1963). Reform in the Ottoman Empire, 1856-1876. Princeton University Press.
• Ergin, O. N. (1977). Türk maarif tarihi. Osmanbey Matbaası.
• Ergün, M. (1998). Köy enstitüleri ve Türk eğitim tarihi. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Findley, C. V. (1989). Ottoman civil officialdom: A social history. Princeton University Press.
• Fleischer, C. (1986). Bureaucrat and intellectual in the Ottoman Empire: The historian Mustafa Âli (1541-1600). Princeton University Press.
• Gökalp, Z. (1923). Türkçülüğün esasları. Matbuat Yayınları.
• Göyünç, N. (1983). Osmanlı Devleti’nde II. Meşrutiyet dönemi tarih yazıcılığı. Osmanlı Araştırmaları Dergisi.
• Hanioğlu, M. Ş. (2008). A brief history of the late Ottoman Empire. Princeton University Press.
• Hanioğlu, M. Ş. (2011). Atatürk: An intellectual biography. Princeton University Press.
• Heyd, U. (1979). Foundations of Turkish nationalism: The life and teachings of Ziya Gökalp. Brill.
• Hobsbawm, E. (1994). Aşırıların Çağı: Kısa Yirminci Yüzyıl, 1914-1991. İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnalcık, H. (1965). Tarih yazımı ve Türk Tarih Tezi üzerine. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnalcık, H. (1973). The Ottoman Empire: The classical age 1300-1600. Phoenix Press.
• İnalcık, H. (1980). Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• İnalcık, H. (2013). Tanzimat ve Türkiye’de modernleşme. İş Bankası Yayınları.
• İnan, A. (1935). Tarih ve millî bilinç üzerine. Cumhuriyet Arşivi.
• İnan, A. (1943a). Köy enstitüleri ve hümanizm üzerine. Cumhuriyet Arşivi.
• İnan, A. (1943b). III. Tarih Kongresi konuşmaları. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnan, A. (1944). Hümanizm ve Türk eğitimi. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• İnan, A. (1972). Türk Tarih Tezi ve Dünya Medeniyetleri. İstanbul: Tarih Yayınları.
• İnönü, İ. (1942). Eğitim üzerine konuşmalar. Cumhuriyet Arşivi.
• İnönü, İ. (1945). Tarih eğitiminin insanlık için barış köprüsü oluşturmadaki rolü [Konuşma]. Ankara, Türkiye: Atatürk Arşivi, TBMM.
• Kafadar, C. (1995). Between two worlds: The construction of the Ottoman state. University of California Press.
• Kafadar, C. (2007). Osmanlı Devleti’nin kuruluşu üzerine düşünceler. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karpat, K. (2001). The politicization of Islam: Reconstructing identity, state, faith, and community in the late Ottoman State. Oxford University Press.
• Köprülü, M. F. (1935). Türk tarihinin ana hatları. Türk Tarih Kurumu.
• Lewis, B. (1968). The emergence of modern Turkey. Oxford University Press.
• Mango, A. (1999). Atatürk: The biography of the founder of modern Turkey. Overlook Press.
• Ortaylı, İ. (1999). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Tarihi. Ankara: Bilge Kültür Sanat Yayıncılık.
• Peirce, L. (1993). The imperial harem: Women and sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press.
• Ranke, L. (1824). Geschichte der romanischen und germanischen Völker von 1494 bis 1514. Reimer.
• Smith, A. D. (1986). The ethnic origins of nations. Blackwell.
• Somel, S. A. (2001). Osmanlı’da eğitim ve modernleşme. İletişim Yayınları.
• Şentürk, M. N. (1999). Osmanlı Devleti’nde İslamcı Düşünce ve Tarih Yazıcılığı. İstanbul: Tarih Yayınları.
• Tosh, J. (2015). The pursuit of history: Aims, methods and new directions in the study of history. Routledge.
• Ülken, H. Z. (1945). Köy enstitüleri ve eleştirel düşünce üzerine. Cumhuriyet Arşivi.
• Üstel, F. (1996). Makbul vatandaş’ın peşinde: II. Meşrutiyet’ten bugüne vatandaşlık eğitimi. İletişim Yayınları.
• Vatin, A. (1993). Oruç Bey’in Vakayinameleri. İstanbul: Tarih Yayınları.
• Yıldırım, R. (2001). Cumhuriyet dönemi Türk Tarih Tezi ve eleştirileri. Tarih Dergisi.
• Yücel, H. A. (1940a). Eğitim ve hümanizm üzerine. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Yücel, H. A. (1940b). Tercüme Bürosu açılış konuşması. Millî Eğitim Bakanlığı Arşivi.
• Yücel, H. A. (1942). Köy Enstitüleri’ndeki tarih eğitiminin önemine dair konuşma [Konuşma]. Ankara, Türkiye: Atatürk Arşivi, TBMM.
• Yücel, H. A. (1943a). Hümanizm ve eğitim üzerine. Cumhuriyet Arşivi.
• Yücel, H. A. (1943b). III. Tarih Kongresi açılış konuşması. Millî Eğitim Bakanlığı Arşivi.
• Yücel, H. A. (1944). Tarih eğitiminin barışçıl toplum için önemi (Ç. Mehmet Yılmaz). Ankara, Türkiye: Tarih Yayınları.
• Yücel, H. A. (1991). Türk Tarih Tezi ve Türk Eğitim Sistemine Etkileri. Millî Eğitim Basımevi.
• Zürcher, E. J. (2004). Turkey: A modern history. I.B. Tauris