Diyarbakır İlinde Yetiştirilen Karakaş Koyunlarında Doğum ve Çeşitli Dönem Canlı Ağırlıkları

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 27 - 40, 30.06.2024

Mir Bahaddin Yakışan , Ayhan Yılmaz

Öz

Araştırmamızın amacı Karakaş koyunlarının doğum ve çeşitli dönem canlı ağırlıkları ortalamalarını tespit etmek, büyüme ve gelişme düzeylerini belirlemek ve etkili çevre faktörlerini tanımlamaktır. Araştırmanın verilerini Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Diyarbakır ilinde yürütülen “ Karakaş Koyunlarının Halk Elinde Islahı Projesi” nde yer alan 6000 koyun ile 300 baş koç ve bunların 2020 ve 2021 yıllarına ait bilgileri oluşturmaktadır. Sahada doğum ağırlığı ile birlikte üç tartım yapılmıştır. Kuzuların 30.gün, 60.gün, 90.gün ve 120.gün canlı ağırlıkları interpolasyon yöntemiyle hesaplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS Statistics Version 26 programı kullanılmıştır. Buna göre Karakaş koyunlarında ortalama doğum, 30., 60., 90. ve 120. gün canlı ağırlık ortalamaları sırasıyla 4,16 kg, 10,43 kg, 17,08 kg, 24,48 kg ve 30,86 kg olarak tespit edilmiştir. Karakaş kuzularının doğum-30.gün, doğum-60. gün, doğum-90. gün ve doğum-120.gün arası günlük canlı ağırlık artış (GCAA) ortalamaları ise sırasıyla 213,71 g, 219,5 g, 224,8 g ve 219,75 g olarak saptanmıştır. Doğum ayının 90.gün canlı ağırlığı hariç bütün canlı ağırlık dönemlerine etkisinin önemli (P<0.05); ana yaşının 30., 90. ve 120.gün canlı ağırlıkları ortalamaları üzerindeki etkisi önemli (P<0.05); yıl faktörünün tüm dönem canlı ağırlıkları ortalamaları üzerindeki etkisinin önemsiz (P>0.05); cinsiyetin etkisi ise tüm ağırlık ortalamaları ve GCAA ortalamaları için önemli bulunmuştur (P<0.05). Sonuç olarak bölgeye uyum sağlamış olan Karakaş genotipini korumak ve bu genotipin ıslahına yönelik araştırmaların yapılmasının önem arz ettiği düşünülmektedir. Bunun için de kaliteli damızlık koç temini, elit sürülerdeki damızlıkların kesiminin engellenmesi ve verimli olan kuzuların ıslah çalışmalarında kullanılmasının sağlanması, yayla şartlarının iyileştirilmesi gibi hususların üzerinde durulması gerektiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Genotip, ıslah, yapağı, damızlık

Live weights at birth and various periods in Karakaş sheep raised in Diyarbakır province

Öz

The aim of our research is to determine the average birth and various period live weights of Karakaş sheep, to determine their growth and development levels and to identify the effective environmental factors. The data of the study consisted of 6000 ewes and 300 rams in the “Karakaş Sheep Breeding Project” carried out by the Ministry of Agriculture and Forestry in Diyarbakır province and their information for the years 2020 and 2021. Three weighings were made in the field with birth weight. Live weights of lambs at 30th day, 60th day, 90th day and 120th day were calculated by interpolation method. SPSS Statistics Version 26 program was used to analyze the data. Accordingly, the average birth, 30th, 60th, 90th and 120th day live weights of Karakaş ewes were 4.16 kg, 10.43 kg, 17.08 kg, 24.48 kg and 30.86 kg, respectively. The average daily body weight gain (GCAA) of Karakaş lambs between birth-30th day, birth-60th day, birth-90th day and birth-120th day were 213.71 g, 219.5 g, 224.8 g and 219.75 g, respectively.
As a result, it is thought that it is important to protect the Karakaş genotype which is adapted to the region and to carry out researches for the breeding of this genotype. For this purpose, it was determined that issues such as the supply of quality breeding rams, preventing the slaughter of breeders in elite flocks and ensuring the use of productive lambs in breeding studies, and improving highland conditions should be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Genotype, improvement, wool, stud

Kaynakça

• Alarslan E ve Aygün T (2019). Yalova’ da yetiştirilen Kıvırcık kuzularında büyüme-gelişme ve bazı morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Journal of Animal Production 60 (1): 39-50.
• Altın T, Karaca O, Cemal İ (2003). Sütten kesim yaşının koyunlarda süt verimi ve kuzularda büyüme üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 13 (2): 103-111.
• Bayar O O (2015). Yetiştirici koşullarında Karya koyunları süt verim ve kuzu gelişme özellikleri arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Belgüzar M (2011). Tokat ilinde farklı bölgelerde yetiştirilen Karayaka koyunlarının büyüme ve üreme performansı. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Bingöl E ve Bingöl M (2015). Hamdani kuzularda büyüme-gelişme ve analarının dış yapı özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 25 (2): 200-206.
• Bingöl E ve Aygün T (2014). Hakkari’de yetiştirilen Karakaş koyunlarında büyüme ve gelişme özellikleri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 4 (3): 65-73.
• Boran Ö (2018). Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde yetiştirilen İvesi ve Çukurova Et Koyunlarının döl verimi ile kuzularının büyüme performansının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Ceyhan A, Sezenler T, Erdoğan İ, Yıldırır M (2009). Siyahbaşlı Merinos (Alman Siyahbaşlı Et X Karacabey Merinosu G1) koyunların döl verimi, kuzularda büyüme ve yaşama gücü özellikleri. Hayvansal Üretim Dergisi 50(2):1-8.
• Çalışkan M E (2019). Halk elinde yetiştirilen İvesi koyunlarının doğum ve sütten kesim ağırlıklarını etkileyen genetik parametrelerin tahmini. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Demirulus H ve Karaca O (1994). Karakaş kuzularının köylü şartlarında kimi gelişme özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 4:78-85.
• Gökdal Ö, Karakuş F, Ülker H (2003). Karakaş koyunlarının çeşitli verim özellikleri, GAP 3.Tarım Kongresi,02-03 Ekim, Şanlıurfa, pp. 647-648.
• Kaymakçı M (2006). İleri Koyun Yetiştiriciliği. Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Kaymakçı M, Taşkın T, Koşum N (2002) Sönmez koyunlarında tip sabitleştirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 39 (2): 87-94.
• Koyun M (2019). Erzincan ili yetiştirici şartlarında yetiştirilen Akkaraman koyunlarının döl verimi ve kuzularının büyüme gelişme özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Mavili S (2012). Romanov X Karayaka F1 melezi kuzuların büyüme özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Öter M S (2000). Karakaş kuzularında büyüme ve gelişme özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, 15-30.
• Sarı M, Önk K, Aksoy A R, Tilki M (2013). Tuj koyunlarında doğum kondisyon puanının büyüme özellikleri ve yaşama gücüne etkisi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi 27 (3): 149-154.
• Savaş İ, Yılmaz İ, Yanar M (2019). Göçer hayvancılıkta küçükbaş hayvanlarda karşılaşılan bazı sağlık problemleri, Journal of Agriculture 2(1): 22-29.
• Selvi T N (2021). Yetiştirici koşullarında Kıvırcık koyunlarının döl verimi ve büyüme özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Sezenler T, Soysal D, Yildirir M, Yüksel M A, Ceyhan A, Yaman Y, Erdoğan İ, Karadağ O (2013). Karacabey Merinos koyunların kuzu verimi ve kuzularda büyüme performansı üzerine bazı çevre faktörlerinin etkisi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 10 (1): 40-46.
• Şireli H D (2019). İvesi koyunlarında koyun doğum ağırlıkları ile vücut kondüsyon skorunun kuzu doğum ağırlığı üzerine etkisinin belirlenmesi, Dicle Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 12 (1): 20-24.
• TAGEM (2021). 2021 yılı faaliyet raporu. Erişim tarihi: Haziran, 27, 2024 https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Menu/72/Faliyet-Raporu
• Tamer C (2019). Amasya ilinde yetiştirilen Karayaka koyunlarının bazı döl verim özellikleri ve kuzuların büyüme performanslarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• TÜİK (2023). Hayvansal üretim istatistikleri. Erişim tarihi: Haziran, 11, 2024 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hayvansal-%C3%9Cretim-%C4%B0statistikleri-2023-49681&dil=1
• Türkyılmaz D, Özyürek S, Dağdelen Ü, Esenbuğa N, Yaprak M (2021). İvesi ve Romanov X İvesi melez koyunlarının bazı döl verim özellikleri, kuzularının yaşama gücü ve büyüme gelişme özelliklerinin incelenmesi, Journal of Animal Science and Products 4 (2): 127-135.
• Yılmaz O, Öztürk Y, Küçük M (2006). İlk tohumlama döneminde Hamdani koyunlarının döl verimi ve kuzularının süt emme dönemindeki yaşama gücü ile büyüme performanslarının araştırılması, Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 25 (1-2):13-17.