Türkiye’de Sosyal Alanda Yaşanan Kültürel Mücadelelerde Dindarlaşma, Deizm ve Ateizm Süreçleri

Yıl 2022, Sayı: 106, 97 - 116, 26.06.2022

İkram Bağcı

https://doi.org/10.36484/liberal.1079394

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidar olduğu sürede dindarlaşma, deizm ve ateizm süreçlerine yönelik gerçekleşen gelişmeler, Bourdieu Sosyolojisi’nin temel kavramları çerçevesince ele alınmış ve bu süreçte Türkiye’nin dindarlaştığı veya deistleştiğine yönelik bazı değerlendirmelerin ve medyada çıkan haberlerin aslen sosyal ve siyasal alanda farklı grupların kültürel iktidarı kazanmaya yönelik mücadele stratejileri olduğu belirtilmiştir. Bu mücadelelerin sonunda ise muhafazakâr ve seküler grupların Türkiye’de hem siyasal hem de sosyal alanda tek taraflı kültürel bir zafer kazanabileceklerine dair ortaya koymuş oldukları kültürel politikaların Türkiye’nin iç siyasetinde kutuplaşmaya neden olduğu ve bir tarafın galip geleceği bir zaferin yaşanamayacağı gerçeği belirtilmek istenmiştir. Çalışmada Cumhuriyet’in kuruluşu sonrasında yaşanan kültürel mücadelelerle, Ak Parti iktidarı sonrasındaki yaşanan gelişmelerin yanında deizm, dindarlaşma ve ateizm ile ilgili
bilimsel çalışmalar, medyadaki haberler ve araştırma şirketlerinin verileri, döküman analizi ile bir araya getirilmiş ve betimsel analiz tekniği ile de karşılaştırılarak sürece yönelik değerlendirilmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dindarlaşma, Deizm, Ateizm, Habitus, Kültürel Mücadele

Processes of Religiosity, Deism and Atheism in Cultural Struggles in the Social Sphere in Turkey

Öz

This study discusses the developments regarding the processes of religiosity, deism, and atheism during the ruling of the Justice and Development Party in Turkey within the framework of the basic concepts of Bourdieu Sociology, and argues that some evaluations and the news in the media about Turkey's becoming religious or deist in this process are, in fact, the struggle strategies of different groups in the social and political field to gain cultural power. This study argues that the cultural policies put forward by conservative and secular groups that they can achieve a unilateral
cultural victory both in the political and social arena in Turkey cause polarization in Turkey's domestic politics and a victory cannot be experienced in which one side is victorious at the end of these struggles. This study discusses the cultural struggles experienced after the establishment of the Republic and the developments after the AK Party government and brings together scientific studies, news in the media, and data of research companies on deism, religiosity, and atheism, with document analysis. The process was evaluated by comparing the obtained data with the
descriptive analysis technique. 

Anahtar Kelimeler

Religiosity, Deism, Atheism, Habitus, Cultural Struggle

Kaynakça

• Akçaoğlu, Aksu. (2018). Zarif ve Dinen Makbul. (1. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aktay, Y. (2019). “Ateist Düşüncenin Oluşumunda Psiko-Sosyal Faktörlerin Etkisi”, İslam Düşüncesinde Ateizm Eleştirisi. (Ed: Cemalettin Erdemci vd). Ankara: Elis Yayınları.
• Aktay, Yasin. (2021). “Sekülerleşme ve Dindarlığın Med-Cezirleri”, Yeni Sekülerlik, Deizmden Mistizme Dünyevi Dinler. Lacivert Dergi. S. 28-32. Mayıs. Sayı: 79.
• Akyüz, Namık. (2016). Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Din Politikalarında Etkili Olan Temel Dinamikler. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi. Cilt:2, Sayı:3. 38-58.
• Azak, Umut. (2019). Türkiye’de Laiklik ve İslam. (Çev: Ayten Alkan). 1. Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları.
• Bekaroğlu, E. A. (2015). “Post Laik Türkiye? Ak Parti İktidarları ve Güncellenen Laiklik Sözleşmesi” İnsan ve Toplum. 5 (9).
• Bernard, Lewis, (1984). Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev.: Metin Kıratlı), 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurum Yayınları.
• Biçer, Erol. (2021). “Mutlu İzdivaç: Modifiye Din+Kutsal İzdivaç”, Yeni Sekülerlik, Deizmden Mistizme Dünyevi Dinler. Lacivert Dergi. S. 62-66. Mayıs. Sayı: 79.
• Bourdieu, Pierre. (1986). The formsof capital. In Handbook of Theory and Research fort he Sociology of Education. (Ed: J. G. Richardson), 241-258. Newyor: Greenwood Press.
• Bourdieu, Pierre. (1997). Toplum Bilim Sorunları. (Çev: Işık Ergüden. İstanbul. Kesit Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (1997b). Televizyon Üzerine. Çev. Turhan Ilgaz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bourdieu, P. (1998b). Acts of Resistance: Against the Tyranny of the Market. USA: New York. The New York Press.
• Bourdieu, P. (1989). Social Space and Symbolic Power, Sociological Theory. Vol 7. No 1. Spring. pp. 14-25.
• Bourdieu, P. ve Wacguant, L. (1992). Reponses. Pour Une Anthropologie Reflexive. Paris: Seuil.
• Bourdieu, P. (1984). Questions de Sociologie. Paris: Minuit.
• Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
• Çolak, Yılmaz. (2017). Türkiye’de Kültürel İktidarın Kuruluşu. (1923-1945). 1. Baskı. Ankara: Liberte Yayınları.
• Duman, Doğan. (2015). 1950 Seçimleri Öncesinde Cumhuriyet Halk Partisi’nin Politik Bir Manevrası Olarak İmam Hatip Kursları. BELGİ, Sayı: 10. Yaz. 1343-1360.
• Erdem, Hüsamettin. (1994). “Deizm” DİA, İstanbul. Cilt: 9.
• Ertit, Volkan. (2019). Sekülerleşme Teorisi. 1. Baskı, Ankara: Liberte Yayınları.
• Gençkan Eroler, Elif. (2019).Dindar Nesil Yetiştirmek. 1. Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları.
• Göle, N. (2017). “Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar”, İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle, N. (2017). “Melez Desenler: İslam ve Modernlik Üzerine” İstanbul: Metis Yayınları.
• Gündoğar, H., Yürgüç, M.S. (2019). Deizm Bağlamında Ortaöğretim Okullarında İnanç Algısı (Adıyaman Örneği). Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 6, Sayı: 11. 643-670.
• Harmankaya, Merve. (2020). Geçmişten Günümüze Deizm ve Deizm Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma-Dolapoğlu Anadolu Lisesi ve Mahmut Sami Ramazanoğlu Anadolu İHL Örneğiğ. NÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Sosyolojisi Bilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya.
• Koytak, Elyesa. (2012). Tahakküme Hükmetmek: Bourdieu Sosyolojisinde Toplum ve Bilim İlişkisi. Sosyolojisi Dergisi. Dizi: 3, Sayı:25. 85-101.
• Köse, Ali. (2021). “Yeni Nesil Mehdiyi Beklemek İstemiyor”, Yeni Sekülerlik, Deizmden Mistizme Dünyevi Dinler. Lacivert Dergi. S. 10-14. Mayıs. Sayı: 79.
• Labuschagne, A. (2003). Qualitative research: Airy fairy or fundamental? The Qualitative Report, 8(1).
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. (2nd Edition). California: Sage.
• Miş, Nebi. (2018). https://www.setav.org/gencler-arasinda-deizm-artiyor-mu/ (Erişim Tarihi: 20.05.2021)
• Swartz, David. (2018). Kültür ve İktidar. Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi. (Çev: Elçin Gen). 4. Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları.
• Tokdoğan, Nagehan. (2018). Yeni Osmanlıcılık, Hınç, Nostalji ve Narsizim. 1. Baskı. İstanbul. İletişim Yayınları.
• Ünverdi, Mustafa. (2020). Din Karşıtı Yayınlar ve Gençlerde Ateistik Eğilimin Nedenleri. İlahiyat Akademik Dergisi. 12 (Aralık 2020). 145-182.
• BBC Türkçe, (2018). https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-43832877 (Erişim Tarihi: 19.05.2021)
• Euronews, (2019). https://tr.euronews.com/2019/03/19/turkiye-de-deizm-neden-yukseliste-ateizm-deizm-agnostizm-panteizm-ne-demek (Erişim Tarihi: 20.05.2021)
• Habernediyor.Com, (2020). https://www.habernediyor.com/siyaset/iyi-partili-oral-ak-parti-doneminde-ateist-ve-deist-sayisi-artti-h51516.html (Erişim Tarihi:12.05.2021).
• Gazeteduvar, (2017). https://www.gazeteduvar.com.tr/politika/2019/07/23/karamollaoglu-deizmin-yukselme-nedeni-iktidar (Erişim Tarihi:01.05.2021).
• Gençdergi, (2017). http://m.gencdergisi.com/12077-genclerdeki-din-yorgunlugundan-biz-sorumluyuz.html (Erişim Tarihi:08.05.2021).
• KONDA, (2018). https://interaktif.konda.com.tr/tr/HayatTarzlari2018/ (Erişim Tarihi: 03.05.2021).
• MAK Danışmanlık, (2019). https://www.makdanismanlik.org/wp-content/uploads/2019/03/MAK-DANIŞMANLIK-TÜRKİYEDE-TOPLUMUN-DİNE-VE-DİNİ-DEĞERLERE-BAKIŞI-ARAŞTIRMASI.pdf. (Erişim Tarihi: 15.05.2021).
• Sucu, Ayşe. (2017). Tehlike Çanları Çalıyor. Sözcü Gazetesi. https://www.google.com.tr/amp/s/www.sozcu.com.tr/2017/yazarlar/ayse-sucu/tehlike-canlari-caliyor-2-1890422/amp/ (Erişim Tarihi: 14.05.2021).
• T24, (2018). https://t24.com.tr/haber/turkiye-dindarlasiyor-diyenler-yaniliyor,264908 (Erişim Tarihi:09.05.2021).