Çanakkale Yöresindeki Granitik Toprakların Genesisi ve Bazı Özellikleri

Year 2021, Volume: 2 Issue: 3, 50 - 61, 30.06.2021

Uğur Tunç Hüseyin Ekinci

Abstract

Bu çalışmada Namazgah (Yenice), Evciler (Bayramiç) ve Uluköy (Ezine) Köyü civarında granitler üzerinde oluşmuş üç adet toprak profili incelenmiştir. Birbirinden farklı topoğrafya ve iklim özelliklerine sahip alanlarda bulunan toprak profilleri açılarak, tanımlamaları yapılmış ve profillere ait her horizondan toprak numuneleri alınmıştır. Bu çalışmada, farklı bölgelerden açılan toprak profillerinden alınan toprak numunelerinin kimyasal, fiziksel analizleri, oksit analizleri, minerolojik (SEM, XRD) analizleri yapılarak açılan profile ait toprakların özelliklerinin belirlenmesi, topografik değişimlerin ve farklılıkların granit kayaçların üzerinde oluşan toprağa ve bu toprakların sınıflandırılması üzerine olumlu ve olumsuz etkilerinin incelenerek ortaya koyma gayesi ile yapılmıştır. Açılan profillerin laboratuvar analizlerine yapılan değerlendirmelerinde; genel olarak tınlı kum ve kumlu bünye sınıflarının baskın olduğu görülmüştür. Toprak asitliği (pH) genellikle 5 ile 6,9 arasında değişmekte olup asidik ve hafif asidik olarak tespit edilmiştir. Organik madde oranı ise % 0,1 ile 5,72 arasında bulunmuş olup her 3 profildeki O ve A horizonlarında yüksek miktarda olduğu belirlenmiştir. Katyon değişim kapasitesi (KDK) değerleri kum içeriğinin yüksek olması nedeni ile düşüktür.Kil oranının diğer profillere göre yüksek olduğu 3 numaralı profilde (31,56 cmol kg-1) olarak bulunmuştur. Kireç miktarının ise tüm profillerde granit kayaçların karakteristik özelliği olarak kireç olmadığı görülmüştür. İncelenen topraklarda X-Işını difraksiyon (XRD) analiz sonuçlarına göre, kuvars ve feldispatlar dominant minerallerdir. Toprak profillerinde toprak oluşumunun incelenmesinde SiO2/Al2O3 gibi ayrışma oranları ve kimyasal alterasyon indeksi (CIA) gibi indeksler kullanılmıştır. Bu indekslere göre, en yüksek kimyasal ayrışma indeksi 66 olarak bulunmuştur. Araştırma profilleri, analiz sonuçlarına ve morfolojik gözlemlere bağlı olarak toprak taksonomisi ve WRB sınıflandırma sistemine göre sınıflandırılmıştır. Toprak taksonomisine göre profil 1 ve 2 entisol, profil 3 ise inceptisol ordolarında, WRB sistemine göre profil 1 ve 2 arenosol, profil 3 isecambisol referans toprak gruplarında sınıflandırılmıştır.

Keywords

Çanakkale, Granit, Toprak Genesisi

Supporting Institution

ÇOMÜ BAP

Project Number

FYL-2018-2672

Thanks

Birinci yazarın Yüksek Lisans tez çalışmasından üretilen bu çalışmaya; FYL-2018-2672 numaralı proje kapsamında destek veren Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine, araştırmanın majör oksit analizlerini gerçekleştiren MTA Genel Müdürlüğüne, XRD ve SEM analizlerini yapan ÇOMÜ ÇOBİLTUM personeline, çalışma süreci boyunca yardımlarını gördüğümüz Utku ÖZER ve Aykut YÜKSEl’e katkılarından dolayı teşekkürü bir borç biliriz.

The Genesis and Some Characteristics of Granitic Soils in Canakkale Region

Abstract

In this study, three soil profiles formed on granites around Namazgah (Yenice), Evciler (Bayramiç) and Uluköy (Ezine) Village were investigated. Soil profiles in areas with different topography and climate characteristics were opened, definitions were made, and soil samples were taken from each horizon belonging to the profiles. In this study, chemical, physical analysis, oxide analysis, mineralogical (SEM, XRD) analysis of soil samples taken from soil profiles opened from different regions, determination of the properties of the profile of the opened profile, topographic changes and differences on the soil formed on granite rocks and the classification of these soils. It has been done in order to reveal its negative effects by examining it. In the evaluations of the opened profiles for laboratory analysis; it was observed that loamy sand and sandy constituent classes were predominant in general. Soil acidity (pH) is generally between 5 and 6.9 , and it has been found to be acidic and slightly acidic. The rate of organic matter has been found between 0.1 and 5.72 %, and it has been determined that it is high in O and A horizons in all profiles. Cation exchange capacity (CEC) values are low due to the high content of sand. It was found in profile 3 (31.56 cmol kg-1) that the clay ratio is higher than other profiles. It was observed that the amount of lime is not lime as a characteristic of granite rocks in all profiles. According to the results of X-Ray diffraction (XRD) analysis in the studied soils, quartz and feldspars are the dominant minerals. Weathering rates such as SiO2/Al2O3 and chemical alteration index (CIA) were used in the soil profiles. According to these indexes, the highest chemical weathering value was found to be 66. The profiles were classified according to the soil taxonomy and WRB classification system depending on the analyses results and the morphological observations. Soil profiles were classifed as an entisols (profiles 1 and 2) and inceptisols (profile 3) orders and as arenosols (profile1, 2) and cambisols (profile 3) reference soil groups according to the soil taxonomy and WRB system, respectively

Keywords

Çanakkale, Granite, Soil Genesis

Project Number

FYL-2018-2672

References

• Angı, O.S. 2007. Granitik Kayaların Mineralojisi, Tektonik ve Jeokimyasal Sınıflandırılması.Maden, İTÜ.
• Anonim, 2016. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Çanakkale www.mgm.gov.tr/ veridegerlendirme/ il-ve-ilceler istatistik. aspx? m= Çanakkale
• Aydın, Ü.,2019. Biga Yarımadası’ndaki granitoyitlerin (KB Anadolu, Türkiye) petrolojik ve jeokimyasal özellikleri.MTA Dergisi, ISSN: 1304-334X / 2651-3048 cilt:0, sayı 160, s.81-116.
• Başaran, A.E ve Güngör, Y., 2009. Kestanbol Granit Sütun Ocakları. Restorasyon ve Konservasyo nÇalışmaları Dergisi. Dergipark, sayı 3 s.41-48. Başarlar, F.F. ve Ekinci, H., 2019. Bayramiç-Çan Arası Farklı Jeolojik ve Jeomorfolojik Araziler Üzerinde Oluşmuş Toprakların Özellikleri ve Sınıflandırılması. ÇOMÜ Zir. Fak. Derg. (COMU J. Agric. Fac.) 2019: 7 (1): 69–80 ISSN: 2147–8384 / e-ISSN: 2564–6826 doi:10.33202/comuagri.550835.
• Bouyoucos G.S., 1951. A. Recalibration of the Hydrometer Methods for Making Mechanical Anlysis of Soil Agron. Jour. No:43.
• Doygun, Z., 2010. Evciler (Çanakkale-Bayramiç) - Tepeoba (Balıkesir-havran) Sahalarının Jeolojik,minerolojik Ve Petrografik Olarak İncelenmesi Ve Cevherleşme Açısından Değerlendirilmesi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bikimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Jeoloji Anabilim Dalı.
• Harris, W. ve White, G.N., 2008. X-Ray Diffraction Techniques for Soil Mineral Identification. Soil Science Society of America, 677 S. Segoe Road, Madison, WI 53711, USA. In: Ulery, A.L. and Drees, L.R. Ed,Method of Soil Analysis. Part 5. Mineralogical Methods. SSSA Book Series, no.5.
• IUSS Working Group, WRB., 2015. World Reference Base for Soil Resources 2014, update 2015 International Soil Classification System for Naming Soils and Creating Legends for Soil Maps. World Soil Resources. FAO, Rome. Reports No. 106.
• Kantarcı, M.D., 1981. Kuzey Trakya Orman Yetişme Bölgesinde Granit Anataşı Üstündeki Bir Toprak Katenasının Analitik Olarak İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A,cilt 31,sayı 1
• Karabacak E., Esen, Ö., Gürbüz O., 2019. Çanakkale Florası sertifikasyon.ogm.gov.tr.
• Koç, T . (2007). Kaz Dağı Kuzey Kesiminin (Bayramiç-Çanakkale) Jeomorfolojisi . Coğrafi Bilimler Dergisi , 5 (2) , 1-27 . DOI: 10.1501/Cogbil_0000000076
• Mirabella, A., G. Vecchio and B. (1996). Risi, Caratterizzazione mineralogica dei suoli su granito e micascisto in Sila Grande, Calabria Verde 2 pp. 17–24.
• Öngen, S., Azaz, D.ve Aysal, N., 2002. Oligosen Yaşlı Namazgah Granitoidi Ve Damar Kayaçlarının Pitrölöjîsî, Yenici (Çanakkale) 55. Türkiye Jeoloji Kurultayı.
• Sağlam M.T., 2008. Toprak ve Suyun Kimyasal Analiz Yöntemleri. Tekirdağ.NKÜ Zir.FakYay No: 2, 154 S.
• Scarciglia, F., E. Le Pera and S. Critelli, 2005. Weathering and pedogenesis in the Sila Grande Massif (Calabria, South Italy): From field scale to micromorphology. Vol.61, issue1, Catena.
• Schlichling E., Blume H.P., 1966, Bodenkundliches Praktikum, Verlang Paul Parey, Hamburg-Berlin
• Smith H.W., Weldon M.D., 1941. A Comparison of Some Methods for the Determination of Soil Organic Matter. Soil Science Society American Procceding, 5: 177-182.
• Soil Survey Staff., 2014. Keys to Soil Taxonomy. Soil Survey Staff, U.S. Department of Agriculture, Soil Conservation Service. S.372.
• Soil Survey Staff, 2017. Soil Survey Manual. United States Department of Agriculture, Handbook No.18.
• Soykan, A. (2014). Kalkım (Yenice-Çanakkale) havzasının jeomorfolojisi. Türk Coğrafya Dergisi, 0 (37), 107-132. Https://dergipark.org.tr/en/pub/tcd/issue/21244/227930
• USDA, 1954. U.S. Salinity Laboratory Staff..Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils. No.60.
• White, G.N., 2008. Scanning Electron Microscopy. Soil Science Society of America, 677 S. Segoe Road, Madison, WI 53711, USA. In: Ulery, A.L. and Drees, L.R. Ed,Method of Soil Analysis. Part 5. Mineralogical Methods. SSSA Book Series, no.5
• Yiğitbaş,E,. 2006. Biga Yarımadası Ve Kazdağlarının Jeolojisi. ÇOMÜ, Müh. Mim. Fak. Jeoloji Müh.Böl. http://www.slideshare.net/serdaraksoy/jeoloji-yigitbas-2006.