BEKİ L. BAHAR'IN ANILARINDA ANKARA YAHUDİ TOPLUMUNUN “SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASI”

Year 2020, Volume: 13 Issue: 32, 1406 - 1425, 15.12.2020

Ayşe Ulusoy Tunçel

https://doi.org/10.12981/mahder.800702

Cited By: 1

Abstract

İstanbul doğumlu Beki L. Bahar, kırk yılı aşkın bir süre (1937-1980) Ankara'da yaşamış, Yahudi asıllı bir yazardır. Bahar'ın Türkçe kaleme aldığı şiir, hikâye, tiyatro türlerindeki seçkin eserleri yanında; anı, deneme ve araştırma yazıları da ortaya koydukları şehir tarihi ve şehir folkloru alanlarındaki dikkat çekici muhtevalarıyla öne çıkarlar. Bu yazılarda Cumhuriyet sonrasında Ankara'nın sosyal yapısı ile Ankara Yahudi toplumunun somut olmayan kültürel miras kapsamındaki uygulamaları paralel bir şekilde, yazarın gözlemleri ve araştırmaları ışığında, ele alınmıştır. Beki Bahar'ın yazılarında bilgi verdiği kültürel öğeleri, evlilikle ile ilgili uygulamalar; doğum, ölüm, çocuk ve hastalıkla ilgili uygulamalar; mutfak kültürü ve konuk ağırlama adetleri, yetişkin ve çocuk oyunları şeklinde sınıflandırabiliriz. Anadolu coğrafyasında oluşan ve yaşama alanı bulan bu kültürel miras, dolayısıyla Anadolu Türk toplumunun kültürel uygulamaları ile bazı alanlarda benzerlik gösterir. Kendine has yaşam biçimi ve mimarisi ile Yahudi toplumunun yaşadığı İstiklâl Mahallesi, bir kültürün korunmasında mahallenin taşıdığı hayati işleve iyi bir örnek teşkil eder. Mahalleden taşınıp Ankara'nın çeşitli semtlerine dağılan bireyler de, bu mahalle ile irtibatlarını sürdürdükleri için kültürel kimliklerini kısmen koruyabilmişlerdir. Bununla birlikte mahalle kültürü varlığını devam ettirse de, ellili yıllarda Türk toplumunda başlayan kültürel değişmeler, bu toplumda da kendisini gösterir. Mahalleden ayrılışla zayıflayan kültürel uygulamalar, toplumun çeşitli sebeplerle Ankara'dan göç etmesi sonucu 'insan' ve 'mekan'la birlikte ortadan kalkmış veya mahiyet değiştirmiştir. Günümüzde her toplumun kültürel uygulamaları gibi Yahudilerin kültürel uygulamaları da şehir hayatının hızına ve bireysel tercihlere teslim olmuştur. Beki Bahar eserleri ile, günümüzde terk edilmiş olan İstiklâl Mahallesi'ndeki yaşamın ve onların tanığı olan mimari yapıların hikayesini yazmış; tarihe karışmış bir devre yeniden hayat vermiştir.

Keywords

Beki L. bahar, Ankara Yahudileri, Somut Olmayan Kültürel Miras, İstiklâl Mahallesi, Kültürel Bellek

“INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE” OF ANKARA JEWISH COMMUNITY IN THE MEMOIRS OF BEKI L. BAHAR

Abstract

Beki L. Bahar, who was born in Istanbul, is a Jewish-born author who lived in Ankara for more than forty years (1937-1980). In addition to the outstanding works in poetry, story and theater types written by Bahar in Turkish, remarkable contents about city history and city folklore fields, which are present in memoirs, essays and research papers, also become prominent. In these articles, the social structure of Ankara after the Republic and the practices of the Ankara Jewish community in the context of intangible cultural heritage were discussed in parallel with the author's observations and researches. The cultural elements that Beki Bahar gave information in his writings, can be classified in the form of practices related to marriage, practices related to birth, death, child and disease, culinary culture and hosting guest traditions, adult and children's games. This cultural heritage, which was formed in the Anatolian geography and found a living space here, is similar to the cultural practices of the Anatolian Turkish society to a certain extent. Istiklâl Neighborhood, where the Jewish community lives with its unique lifestyle and architecture, is a good example of the vital function of the neighborhood in preserving a culture. Individuals who moved from the neighborhood to the various districts of Ankara were also able to partially protect their cultural identity as they maintained their contact with this neighborhood. On the other hand, although the neighborhood culture continues to exist, the cultural changes that started in the Turkish society in the 50s show itself in the jewish society as well. The cultural practices that were weakened by leaving the neighborhood have disappeared or changed with 'human' and 'place' as a result of the society migrating from Ankara for various reasons. Today, the cultural practices of Jews, like the cultural practices of every other society, have surrendered to the speed of city life and individual preferences. In his works, Beki Bahar wrote the story of life in Istiklâl Mahallesi, which has been abandoned today, and the architectural structures, which witnessed those life; His works has brought a period of history back to life.

Keywords

Beki L. Bahar, Ankara Jews, intangible cultural heritage, Istiklâl Neighborhood, cultural memory

References

• Referans1 Bahar, Beki L. (1995). Ordan burdan altmış yılın ardından. İstanbul: Gözlem.
• Referans2 Bahar, Beki L. (2000). Ne kendi tanır, ne de söz edeni vardır. İstanbul: Gözlem.
• Referans3 Bahar, Beki L. (2003). Efsaneden tarihe Ankara Yahudileri. .2.bs., İstanbul: Pan.
• Referans4 Bahar, Beki L. (2010). Bir zamanlar çıfıt çarşısı. İstanbul: Pan.
• Referans5 Halbwachs, M. (2017). Kolektif hafıza.(Çev.Banu Barış). Ankara: Heretik.
• Referans6 Oğuz, .M.Öcal. (2018). Somut olmayan kültürel miras nedir?. 3.bs., Ankara: Geleneksel.
• Referans7 Tunçel, Ayşe Ulusoy. (2007). Beki L. Bahar'ın oyunları ve oyun yazarlığı. Mimesis, Sayı:13, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, 95-138.