MAX WEBER'S MODEL OF BUREAUCRACY: AN ATTEMPT OF REREADING

Year 2021, Volume: 8 Issue: 2, 651 - 681, 27.07.2021

Sezai Zeybekoğlu Yavuz Selim Alkan

https://doi.org/10.30798/makuiibf.790081

Cited By: 1

Abstract

This study is an attempt of rereading of Max Weber’s model of bureaucracy. The scholarly literature of political science focuses on Weber’s theory of sovereignty/authority and refers mainly to his typology of authority only. Scholars of administrative sciences examine Weber’s bureaucracy as a type of organisation only and therefore delink it from its historical context. This widespread methodological and theoretical preference results in a disregard of the link between Weber’s theory of sovereignty and model of bureaucracy. In addition, this approach leads to neglecting Weber’s own critiques of bureaucracy and to presenting Weber as a rigorous proponent of bureaucracy. Weber, however, examines bureaucracy as a type of governance and a type of organisation. Weber not only emphasises the productivity of an administration tool when it is organised in a bureaucratic way, but also raises concerns about the risks that bureaucratic authority might have: it might intervene to the political sphere due to the possibility of autonomisation tendency and diminish the space of liberty. Thus, according to Weber, bureaucracy ought to be kept under strict control. Methodologically, this is a qualitative study in political and administrative theory organised to offer the aforementioned argument by analysing Weber’s own original works in German.

Keywords

Max Weber, model of bureaucracy, autonomisation of bureaucracy, bureaucratic authority

MAX WEBER'İN BÜROKRASİ MODELİ: BİR YENİDEN OKUMA DENEMESİ

Abstract

Bu çalışma, Max Weber’in bürokrasi modelinin hem siyaset hem de yönetim bilimi perspektiflerinden yeniden okunması denemesidir. Akademik siyaset bilimi literatüründe genellikle Weber’in egemenlik teorisine yoğunlaşılmakta ve onun geliştirdiği egemenlik tipolojisinin üç madde halinde sayılmasıyla yetinilmektedir. Yönetim bilimi literatüründe ise Weber’in bürokrasi modeli sadece bir örgüt tipi olarak incelenmekte ve bu nedenle de model, tarihi bağlarından koparılarak ele alınmaktadır. Başka bir deyişle, bu yaygın metodolojik ve teorik tercih, Weber’in egemenlik tipolojisi ve bürokrasi modeli arasındaki bağın ihmal edilmesi ile sonuçlanmaktadır. Özellikle yönetim bilimi literatüründe bürokrasi kavramının tarihi perspektifinden koparılarak ele alınması, Weber’in bürokrasiye yönelik bizzat kendisinin yaptığı eleştirilerin ihmal edilmesine ve Weber’in bürokrasi modelinin bir savunucusu olarak gösterilmesine sebebiyet vermektedir. Oysaki Weber bürokrasiyi hem bir yönetim biçimi hem de bir örgüt türü olarak ele alır. Weber bir taraftan bürokratik şekilde organize edilmiş yönetim aygıtının verimliliğine işaret ederken; diğer taraftan da bürokratik egemenliğin kendiliğindenleşme eğilimiyle siyasetin alanına müdahale etme ve özgürlük alanlarını daraltma riskinin bulunduğunu belirtir. Weber’e göre bürokrasi bu sebeple sıkı bir şekilde kontrol altında tutulmalıdır. Bahsedilen bu temel argümanın sunulması ve tartışılması şeklinde organize edilen bu çalışma, metodolojik olarak, özellikle Weber’in konu üzerine Almanca yazdığı kendi orijinal eserlerinin incelendiği, teorik ve analitik siyaset/yönetim felsefesi odaklı, nitel bir çalışmadır.

Keywords

Max Weber, bürokrasi modeli, bürokrasinin kendiliğindenleşmesi, bürokratik egemenlik

References

• Akçakaya, M. (2016). Weber’in bürokrasi kuramının bugünü ve geleceği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı Aralık, 275-295.
• Akın, O. (2009). Bürokrasi yaklaşımları açısından Weber ve Mieses. Mülkiye, 33(264), 101-128.
• Albrow, M. (1972). Bürokratie (1. baskı). München: List.
• Assel, H. G. (1969). Normen in der Politik: Eine kritische Betrachtung zum Wertfreiheitsprinzip Max Webers. Zeitschrift für Politik, NEUE FOLGE, 16(2), 198-222.
• Aydın, R. (2017). Bürokrasiyi toplumsal ve siyasal boyutuyla ele alan kuramsal yaklaşımlar. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 993-1006.
• Baumgarten, E. (1964). Max Weber: Werk und Person (1. baskı).Tübingen: Mohr.
• Barry, N. P. (2003). Modern Siyaset Teorisi. (M. Erdoğan ve Y. Şahin, Çev.). Ankara: Liberte.
• Bayer, M. ve Mordt, G. (2008). Einführung in das Werk Max Webers (1. baskı). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Becker, B. (2016). Bürokratie. Docupedia-Zeitgeschichte. Erişim 5 Şubat 2020, http://docupedia.de/zg/Becker_buerokratie_v1_de_2016
• Becer, F. (2019). Max Weber sosyolojisinden demokrasi çıkarımları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 421-429.
• Bleicher, K. (1991). Organisation: Strategien – Strukturen – Kulturen (2. baskı). Wiesbaden: Gabler.
• Bluhm, H. (2012). Soziale Dynamik und Maschinenmetaphorik – Robert Michels über politische Akteure. H. Bluhm ve S. Krause, (Ed.), Robert Michels’ Soziologie des Parteiwesens: Oligarchien und Eliten – Die Kehrseiten moderner Demokratie içinde (170-191). Wiesbaden: Springer VS.
• Breuer, S. (1990). Rationale Herrschaft: Zu einer Kategorie Max Webers. Politische Vierteljahresschrift, 31(1), 4-32.
• Breuer, S. (1994). Bürokratie und Charisma: Zur politischen Soziologie Max Webers (1. baskı). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
• Breuer, S. (2007). Wege zum Staat. A. Anter ve S. Bauer, (Ed.), Max Weber’s Staatssoziologie içinde (57-80). Baden-Baden: Nomos.
• Chazel, F. (2010). Weber’s Bürokratiebegriff — Neubetrachtet. Erişim 16 Şubat 2020, http://journals.openedition.org/trivium/3813
• Colliot-Thelene, C. (2007). Das Monopol der legitimen Gewalt. A. Anter ve S. Bauer, (Ed.), Max Weber’s Staatssoziologie içinde (39-56). Baden-Baden: Nomos.
• Çetin, H. (2014). Siyasal İktidar ve Meşruiyet. H. Çetin, (Ed.), Siyaset Bilimi içinde (153-178). Ankara: Orion.
• Demir, F. (2011). Bürokratik kültür. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 153-178. Demirci, F. ve Önder, Ö. (2014). Bürokrasi. H. Çetin, (Ed.), Siyaset Bilimi içinde (558-616). Ankara: Orion.
• Derlien, H. U., Böhme, D. ve Heindl, M. (2011). Bürokratietheorie. Einführung in die Theorie der Verwaltung (1. baskı). Wiesbaden: VS Verlag.
• Dursun, D. (2012). Bürokrasi teorisi ve yönetim. Journal of Social Policy Conferences, 14, (37-38), 133-149.
• Eryılmaz, B. (2013). Bürokrasi ve Siyaset: Bürokratik Devletten Etkin Yönetime (5. baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Eşki, H. (2010). Bugünü anlamak için Weber’i yeniden okumak. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 187–198.
• Fitzi, G. (2004). Max Webers politisches Denken (1. baskı). Konstanz: UKF Verlagsgesellschaft mbH.
• Hennis, W. (1987). Max Webers Fragestellung (1. baskı). Tübingen: Paul Siebeck.
• Hobsbawm, Eric J. (1989). The Age of Empire 1875-1914, New York: Vintage Books.
• Hobsbawm, E. J. (1996a). The Age of Revolution, 1789-1848. New York: Vintage Books.
• Hobsbawm, E. J. (1996b). The Age of Capital, 1848-1875. New York: Vintage Books.
• Kieser, A. ve Walgenbach, P. (2007). Organisation (5. baskı). Stuttgart: Schaefer-Poeschel Verlag.
• Kocka, J. (1981). Otto Hinze, Max Weber und das Problem der Bürokratie.Historische Zeitschrift (HZ), 233(1), 65-105.
• McRae, D. G. (1985). Weber. (N. Vergin, Çev.). İstanbul: Afa Yayınları.
• Lenhardt, G. (1980). Theorie der rationalisierung und sozialismuskritik bei Max Weber. Leviathan, 8(3), 295-319.
• Löwy, M. (2018). Demir Kafes: Max Weber ve Weberci Marxizm. (N. Çetinkaya, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Mommsen, W. (1974). Max Weber und die deutsche Politik 1890-1920 (2. baskı). Tübingen: Paul Siebeck.
• Mommsen, W. (1974a). Zum Begriff der plebiszitären Führerdemokratie. W. Mommsen, (Ed.), Max Weber: Gesellschaft, Politik und Geschichte içinde (295-322). Frankfurt a. M: Paul Siebeck.
• Münkler, H. ve Strassenberger, G. (2016). Politische Theorie und Ideengeschichte (1. baskı). München: C.H. Beck.
• Nietzsche, F. (1899). Also sprach Zarathustra. Leipzig: C. G. Nauman.
• Övgün, B. (2014). Bürokratik değişim. Mülkiye Dergisi, 33(264), 233-246.
• Peukert, D. J. K. (1989). Max Webers Diagnose der Moderne (1. baskı). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
• Rosenberg, H. (1966). Bureaucracy, Aristocracy and, Autocracy: The Prussian Experience, 1660-1815. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Röhrich, W. (2013). Politische Theorien zur bürgerlichen Gesellschaft: Von Hobbes bis Horkheimer (2. baskı). Wiesbaden: Springer VS. Schluchter, W. (1980). Rationalismus der Weltbeherrschung (1. baskı). Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag.
• Schöllgen, G. (1979). Geschichte und Rationalität: Neue Max-Weber-Literatur. Philosophische Rundschau, 26(1/2), 28-51.
• Senigaglia, C. (1992). Max Weber und die Probleme des Parlamentarismus in Deutschland am Ende des ersten Weltkrieges.Parliaments, Estates and Representation, 12(2), 165-175.
• Szurawitzki, M. (2018). Bürokratie und organisationale Schriftlichkeit. Jahrbuch Sprache in Organisationen. Erişim 10 Ağustos 2020, https://www.researchgate.net/publication/324057159_Burokratie_und_organisationale_Schriftlichkeit/citation/download
• Tilly, C. (1990). Coercion, Capital, and European States, AD 990–1990. Cambridge, Mass.: B. Blackwell.
• Tilly, C. (Ed.) (1975). The Formation of National States in Western Europe. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Treiber, H. (2007). Moderner Staat und moderne Bürokratie bei Max Weber. A. Anter ve S. Bauer, (Ed.), Max Weber’s Staatssoziologie içinde (121-156). Baden-Baden: Nomos.
• Turgay, E. (1984). Kamu Yönetimine Giriş (2. baskı). Ankara: TODAİE.
• Wallerstein, I. M. (1974). The Modern World-System Cilt 1: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century. New York ve Londra: Academic Press.
• Wallerstein, I. M. (1979). The Capitalist World-Economy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Wallerstein, I. M. (1980). The Modern World-System Cilt 2: Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy, 1600-1750. New York: Academic Press.
• Wallerstein, I. M. vd. (1982). World-Systems Analysis: Theory and Methodology. Beverly Hills: Sage.
• Wallerstein, I. M. vd. (1983). Historical Capitalism. Londra: Verso.
• Wallerstein, I. M. (1989). The Modern World-System Cilt 3: The Second Great Expansion of the Capitalist World-Economy, 1730-1840's. San Diego: Academic Press.
• Weber, M. (1909). Debattenrede zu den Verhandlungen über die Produktivität der Volkswirtschaft auf der Tagung des Vereins für Sozialpolitik. Schriften des Vereins für Socialpolitik, (132), 282-287.
• Weber, M. (1921). Gesammelte Aufsätze zur Religionssoziologie Cilt 1 (1. baskı). Tübingen (Potsdam): Mohr.
• Weber, M. (1922). Wirtschaft und Gesellschaft: Grundriss der verstehenden Soziologie (1. baskı). Tübingen: Mohr-Siebeck.
• Weber, M. (1924). Gesammelte Aufsätze zur Soziologie und Sozialpolitik (1. baskı). Tübingen: Mohr.
• Weber, M. (1968). Die “Objektivität” sozialwissenschaftlicher und sozialpolitischer Erkenntnis. J. von Winckelmann, (Ed.), Gesammelte Aufsätze zur Wissenschaftslehre içinde (146-214). Tübingen (Potsdam): Mohr-Siebeck.
• Weber, M. (1973). Kirchen und Sekten in Nordamerika. J. Winckelmann, (Ed.), Soziologie – Universalgeschichtliche Analysen: Politik içinde (382-397). Stuttgart: Alfred Kröner Verlag.
• Winckelmann, J. (Ed.). (1988). Gesammelte Politische Schriften. München: Paul Siebeck.
• Weber, M. (1988a). Wahlrecht und Demokratie in Deutschland. J. Winckelmann, (Ed.), Gesammelte Politische Schriften içinde (245-291). Tübingen: Paul Siebeck.
• Weber, M. (1988b). Parlament und Regierung im neugeordneten Deutschland: Zur politischen Kritik des Beamtenturns und Parteiwesens. J. Winckelmann, (Ed.), Gesammelte Politische Schriften içinde (306-443). Tübingen: Paul Siebeck.
• Weber, M. (1988c). Politik als Beruf. J. Winckelmann, (Ed.), Gesammelte Politische Schriften içinde (396-450). Tübingen: Paul Siebeck.
• Vergin, N. (2004). Siyasetin Sosyolojisi: Kavramlar, Tanımlar, Yaklaşımlar (3. baskı). İstanbul: Bağlam.
• Zeybekoğlu, S. (2020). Max Weber’in plebisiter lider demokrasisi anlayışı üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).