İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Dinde Yenilikçiliğe Bakış Açıları ve Eleştirel Düşünme Eğilimi İlişkisi (NEÜ İlahiyat Fakültesi Örneği)

Year 2019, Volume: 19 Issue: 2, 293 - 322, 31.12.2019

Sümeyra Bilecik

https://doi.org/10.33420/marife.633837

Abstract

Günümüzde; teknolojik imkanlar ve bilgiye erişim gibi pek çok alanda gerçekleşen hızlı değişimle birlikte ortaya çıkan güncel ihtiyaç ve problemler karşısında dini bir çözüm arayışı farklı yorum biçimlerinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu ihtiyaç ve problemler karşısında geleneğe katı bir bağlılıkla kendini gösteren yorum biçimleri olduğu gibi dini hükümlerin yenilenerek çağın arayışlarına çözüm bulunması gerektiği düşüncesini benimsemiş radikal yorumlara da rastlanmaktadır. Bu araştırma ile yüksek din öğretimi görmekte olan öğrencilerin, dinde yenilikçilik algısının hangi düzeyde olduğu, dinde yenilikçilik algısına etki eden faktörlerin neler olduğu ve eleştirel düşünme eğilimi ile dine geleneksel-yenilikçi yaklaşım arasında bir ilişki olup olmadığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. İlahiyat fakültesi öğrencilerinin aldıkları dini formasyonun yanı sıra geleceğin din görevlileri olmaları onların bu bakış açılarının tespit edilmesi hususunu önemli kılmaktadır. Nicel yöntemle yapılan bu çalışmada Horozcu (2019) tarafından geliştirilen ‘Dinde Yenilikçilik Ölçeği’ ve Demircioğlu ve Kilmen (2014) tarafından Türkçe’ye uyarlanmış olan ‘Eleştirel Düşünme Eğilimi’ ölçeği kullanılmıştır. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu İlahiyat Fakültesi evreninden seçilen 364 kişilik örneklem grubuna ölçekler uygulanmış ve veriler analiz edilerek yorumlanmıştır. Elde edilen bulguların yorumlanması neticesinde örnekleme katılan öğrencilerin katı gelenekçi ya da radikal düzeyde yenilikçi bir yaklaşımda olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma için belirlenen bağımsız değişkenlerden bazıları ile dinde yenilikçilik algısı arasında anlamlı bir farklılık bulunurken eleştirel düşünme eğilimi ile dini geleneğe yenilikçi bakış açısı arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgu ve yorumların neticesinde çeşitli öneriler sunulmuştur.

Keywords

Din Eğitimi, Yüksek Din Öğretimi, Eleştirel Düşünme, Dinde Yenilikçilik Algısı, Gelenekçilik

The Relation Between the Perspectives of the Students of Faculty of Theology on Religious Innovation and Tendency to Think Critically (The Case of NEU Faculty of Theology)

Abstract

Today, with the rapid change in many areas like technological opportunities and access to information, the search for religious solutions to the problems arose with these changes has led to different interpretations. In the face of these problems, there have been several forms of interpretation that showed themselves with a strict commitment to the tradition as well as some radical interpretations adopting the idea that religious commands should be renewed to find solutions to the paradoxes in the present age. With this study, the purpose was to determine the perception of the students studying at higher education institutions on religious studies about innovation in religion, the factors affecting the perception of innovation in religion, and to identify whether there is a relation between the tendency to think critically and the traditional-innovative approach to religion. The religious formation received by the students of the Faculty of Theology and the fact that they are going to be the religious officials in the future, make it important to detect their perspectives. In this study, which was designed in quantitative fashion, the “Innovation in Religion Scale” that was developed by Horozcu (2019), and the “Critical Thinking Tendency” Scale that was adapted to Turkish by Demircioğlu and Kilmen (2014) were used. The scales were applied to the sample group of 364 students who were selected from the universe of Necmettin Erbakan University, Ahmet Keleşoğlu Theological Faculty; and the data were analyzed and interpreted. As a result of the interpretation of the findings, it was concluded that the students who participated in the sampling did not have a strict-traditional or radically-innovative approach. Although a significant difference was detected between some of the independent variables that were identified for the study and the perception of innovation in religion, no significant relation was detected between the tendency to think critically and the innovative perspective on religious tradition. As a result of the findings and interpretations that were obtained in the present study, various suggestions were presented.

Keywords

Religious Education, Higher Religious Teaching, Perception of Innovation in Religion, Traditionalism, Critical Thinking

References

• Andrews, Richard. “Critical Thinking and/or Argumentation in Higher Education”. The Palgrave Handbook of Critical Thinking in Higher Education. Ed. Martin Davies- Ronald Barnett. 49-62. New York: Palgrave Macmillan, 2015.
• Aydın, Mehmet. “Fazlur Rahman ve İslam Modernizmi”. İslami Araştırmalar 4/4 (Ekim 1990): 273-284.
• Bassham, Gregory. Critical Thinking A Student’s Introduction. 5. Baskı. New York: McGraw-Hill, 2012.
• Bilecik, Sümeyra. “Anne Baba Tutumlarının Bireylerin Din Algısına Etkisi”. Değerler Eğitimi Dergisi 15/33 (Haziran 2017): 7-38.
• Birışık, Abdülhamit. “Kur’aniyyun”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26: 428-429. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Bulut, İsmail. “İDKAB Öğrencilerinin Bireysel Yenilikçilik ve Ahlaki Olgunluk Düzeyleri Üzerine Kelam Dersinin Etkisi”. Kelam Araştırmaları 12/2 (2014): 55-100.
• Coşkun, Mehmet Kamil. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri (İlahiyat-Eğitim DKAB Karşılaştırması)”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17/1 (2013): 143-162.
• Coşkun, Mustafa Kemal - Şentürk, Burcu. “Gelenekçilikten ‘Muhafazakar Modernliğe’: İmam Hatip Okulları Örneği”. Mülkiye 34/268 (2010): 249-263.
• Cottrell, Stella. Critical Thinking Skills Developing Effective Analysis and Argument. New York: Palcrave Macmillan, 2005.
• Davudoğlu, Ahmed. Dini Tamir Davasında Din Tahripçileri. İstanbul: Bedir Yayınları, 1997.
• Demirci, Muhsin. “Kur’an’a Modernist Yaklaşımlar”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 12 (2003): 29-51.
• Demircioğlu, Ebru - Kilmen, Sevilay. “Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması”. International Journal of Social Science 27 (2014): 203-218.
• Demircioğlu, Ebru. Eleştirel Düşünme Eğilim Ölçeği’nin Uyarlama Çalışması ve Faktör Yapısının Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal, 2012.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı”. Erişim 16 Ekim 2019. https://kurul.diyanet.gov.tr/FetvaYontem
• Ennis, Robert H. “Critical Thinking Assessment”. Theory Into Practice 32/3 (1993): 179-186.
• Erdoğan, İrfan. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilim Düzeylerinin İncelenmesi”. Marife 15/1 (2015): 321-342. https://doi.org/10.33420/marife.437034.
• Ev, Aşık Hacer. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adayları ve Eleştirel Düşünme (Celal Bayar Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencileri Örneği)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/32 (2014): 425-456.
• Ev, Aşık Hacer. Eleştirel Düşünme ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri. İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2012.
• Evkuran, Mehmet. “Bir Kriz Teolojisi Olarak Selefilik”. İlahiyat Akademi-Selefîlik 1/1–2 (2015): 71–90.
• Gürkaynak, İpek v.dğr. Eleştirel Düşünme. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi, 2003.
• Halpern, Diane. Thought&Knowledge An Introduction to Critical Thinking. 4. Basım. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers, 2003.
• Horozcu, Ümit. “Dinde Yenilikçilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”. Bilimname 37/1 (2019): 9-42.
• İşcan, Mehmet Zeki. “Tarih Boyunca Selefi Söylem”. Eskiyeni 25 (2012): 56-64.
• İşcan, Mehmet Zeki. “Selefiliğin İhyacılığı ve Dini Düşüncede Yenilik”. Marife 9/3 (2009): 9-20. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344100.
• Judge, Brenda v.dğr. Critical Thinking Skills for Education Students. Exeter: Learning Matters, 2009.
• Karaman, Hayreddin. “İslam Dünyasında Yeni İctihad Teşebbüsleri”. Uluslararası Birinci İslam Araştırmaları Sempozyumu (Tebliğ ve Müzakereler (16-18 Ekim 1985). 183-198. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1985.
• Kımter, Nurten. “İlgili- Seven Anne-Baba Tutumları ile Din ve Dindarlık Arasındaki İlişki Üzerine”. Dini Araştırmalar 18/46 (2015): 9- 44.
• Koca, Ferhat. “İslam Düşünce Tarihinde Selefilik: Tarihsel Serüveni ve Genel Karakteristiği”. İlahiyat Akademi 1/1-2 (2015): 15-70.
• Kocaoğlu, Canip. “Selefiliğe Tarihsel Bir Bakış ve Suudi Arabistan’ın Selefilik Üzerine Geliştirdiği Politikayı Yayma Stratejisi”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/2 (Aralık 2017): 333-353.
• Koç, Ahmet. “İlahiyat Fakültesi (İlahiyat Lisans Programı) Öğrencilerinin Sorunları ve Beklentileri”. M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 25/2 (2003): 25-64.
• Moon, Jennifer. Critical Thinking An Exploration of Theory and Practice. New York: Routledge, 2008.
• OECD, Organisation for Economic Co-operation and Development. “21st Century Skills: How Can You Prepare Students for the New Global Economy?”. Erişim 17 Ekim 2019. https://www.oecd.org/site/educeri21st/40756908.pdf.
• Okumuş, Ejder. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Problemleri-Dicle Üniversitesi Örneği-”. Değerler Eğitimi Dergisi 5/13 (2007): 59-94.
• Osmanoğlu, Cemil. “Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi ve Kurumsal Yabancılaşma: İlahiyat Fakültesi Örneği”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 43/2 (Aralık 2017): 197-262.
• Özenç, Ali. “Son Sınıf Öğrencilerine Göre Beklentileri Karşılama ve Mesleki Hayata Hazırlamada İlahiyat Fakültelerinde Eğitim (Dicle Üniversitesi Örneği)”. International Journal of Kurdish Studies 3/1 (Ocak 2017): 1-30.
• Özervarlı, Sait. “Selefiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 36: 399-402. Ankara: TDV Yayınları, 2009.
• Öztürk, Mustafa. “İslam Dünyasında Yenilik ve Yenilikçilik Karşıtlığının Zihniyet Kodları -Modern Türkiye Örneği-”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Ocak 2009): 1-20.
• Öztürk, Mustafa. “İslami Kökenciliğin Bir Tezahürü: Mealcilik”. İslamiyat 10/1 (2007): 117-138.
• Sardar, Ziyaüddin. “Welcome to Postnormal Times”. Futures 42 (2010): 435-444.
• Sönmez, Mustafa. “İslam Modernizminin Doğuşu ve İki Önemli Temsilcisi (Afgânî ve Abduh’un Modernist Yönlerine Kısa Bir Bakış)”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2002): 153-178.
• Söylev, Ömer Faruk. “Din Hizmetlerinde İnovasyon ve Din Görevlilerinin Bireysel Yenilikçilik Özellikleri”. DEUİFD Din Psikolojisi Özel Sayısı (2016): 115-147.
• Turan, İbrahim ve Nazıroğlu, Bayramali. “İlahiyat Fakültesine Yeni Gelen Öğrencilerin Sorun ve Beklentileri: OMÜ İlahiyat Fakültesi Örneği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/36 (Şubat 2015): 466-479.
• Uçar, Recep. “İlahiyat Fakültesi Profili, Akademik Eğilimleri ve Aldıkları Eğitime İlişkin Memnuniyet Algıları (İnönü Üniversitesi Örneği)”. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2017): 105-178.
• Ünal, Yaşar. “Selefi Zihnin Doğuşu ve Gelişimi Üzerine”. Dini Araştırmalar 18/47 (2015): 55-78.
• Ürkmez, Ahmed. “Teori ile Güncel Arasında Hadis/Sünnet İnkarı”. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (Bahar 2016): 178-185.
• Yeğin, Hüseyin İbrahim. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Bireysel Yenilikçilik Düzeyleri”. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17/4 (2017): 239-262.
• Yılmaz, Sabri. “Bir Akıl Tutulması Modeli: Ehl-i Hadisten DAİŞ’e Selefilik”. International Multidisciplinary Conference Proceedings Book (21-22 Nisan 2016): 42-48.