Dichotomization in the West Thinking in Terms of Post-Colonial Theory: Secularity-Religion Distinction in the Classic Modernization Theory

Year 2020, Volume: 20 Issue: 1, 241 - 261, 30.06.2020

İrfan Kaya

https://doi.org/10.33420/marife.675959

Abstract

For the Western thought and the social theory that emerged based on it, it can be argued that it was shaped on dichotomous structures such as nature-culture, action-structure, individual-society, and mind-body. These dichotomous structures and way of thinking established on a hierarchic system and directed towards the purpose of recognition and dominance over what it recognizes have been the foundation of the discourse that societies will become secular as they get modern in the light of the secularity-religion distinction. The distinction between the dichotomous concepts which we evaluate as the most ancient ontological and epistemological arguments (e.g. intelligence-revelation, material-meaning, earth-afterlife, subject-object, public-private), in other words, the intervention may be the characteristic of the Western thought but seems to have influenced the whole world including the Muslim communities. Based on our argument "Each dichotomization is a process of secularization", this study addresses the dichotomous structures established in the sociological thought. Furthermore, issues such as universal definition of religion, determination of its boundaries based on the Western history, and transformation of "religion" into a scientific object are scrutinized within the framework of the dichotomous thinking. This paper draws attention to the fact that the secularity-religion dichotomy, which makes marginalization inevitable, serves the justification of colonialism. Moreover, the paper handles the fact that interpretations such as the "return of the sacred" for the resurrection of religion since the second part of the 20th century are just another practice of marginalization. Because theorizing efforts for the increase in piety are discourses that can be put forth the secularity-religion distinction at the end of the day and cannot go beyond solidify the secular paradigm which is grounded on dichotomization.

Keywords

Sociology of Religion, Religion, Secular, Dichotomization, Secularization

Post-Kolonyal Teori Açısından Batı Düşüncesinde Dikotomileşme: Klasik Modernleşme Kuramında Seküler-Dinî Ayrımı

Abstract

Batı düşüncesi ve ondan müstenit ortaya çıkan sosyal teori için; doğa-kültür, eylem-yapı, birey-toplum, zihin-beden gibi dikotomik yapılar üzerinde şekillendiği söylenebilir. Hiyerarşik dizge üzerine kurulu olan ve tanıma, o tanıdığı üzerinde de hâkimiyet kurma amacını matuf bu dikotomik yapılar ve düşünme biçimi, toplumların modernleştikçe sekülerleşeceğine dair modern söyleme de seküler-dinî ayrımından yola çıkarak dayanak olmuştur. En kadim ontolojik ve epistemolojik argümanlardan biri olarak değerlendirdiğimiz ikili kavramlar (akıl-vahiy, madde-mana, dünya-ahiret, özne-nesne, kamusal-özel gibi) arasında yapılan ayrım, daha doğru bir deyişle müdahale, Batı düşüncesinin karakteristiği olabilir, fakat Müslüman coğrafyası da dahil tüm dünyayı etkilemiş görünmektedir. Bu çalışmada, “Her dikotomileşme birer sekülerleşme ameliyesidir.” şeklindeki tezimizden hareketle, sosyolojik düşüncede yer edinmiş olan dikotomik yapılanma tartışma konusu yapılmaktadır. Bu yazıyla ötekileştirmeyi kaçınılmaz kılan seküler-dinî dikotomisinin kolonyalizmin haklılığına hizmet ettiğine dikkat çekilmektedir. Ayrıca, dinin evrensel olarak tanımlanması, sınırlarının Batı tarihi esas alınarak belirlenmesi, “din”in bilimsel bir nesneye dönüştürülmesi gibi hususlar dikotomik düşünce çerçevesinde incelemeye tabi tutulmaktadır. Bununla birlikte yazımız boyunca; XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dinin canlanmasına yönelik gözlemlerden yola çıkılarak, “kutsalın dönüşü” tarzında yapılan yorumların da başka bir ötekileştirme pratiği olduğu üzerinde durulmaktadır. Çünkü dindarlığın arttığına yönelik yapılan teorileştirme çabaları, nihayetinde, seküler-dinî ayrımı üzerinden yapılabilecek söylemler olmakla, dayanağını dikotomileşmeden alan seküler paradigmayı tahkim etmekten öteye gitmemektedir.

Keywords

Din Sosyolojisi, Din, Seküler, Dikotomileşme, Sekülerleşme

References

• Aktay, Yasin. Türk Dininin Sosyolojik İmkânı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
• Asad, Talal. Dinin Soykütükleri, Hıristiyanlıkta ve İslam’da İktidarın Nedenleri ve Disiplin. çev. Ayet Aram Tekin. İstanbul: Metis Yayınları, 2015.
• Asad, Talal. "Reading a Modern Classic: W. C. Smith's "The Meaning and End of Religion". History of Religions 40/3 (February 2001), 205-222.
• Atalay, Sare Levin. “Bir “Batı İcadı” Olarak Din: “Religion” Kavramının Modern Batı’da İnşası”. İnsan ve Toplum 6/2 (2016), 27-47.
• Bergson, Henri. Ahlâkın ve Dinin İki Kaynağı. çev. M. Mukadder Yakupoğlu. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2004.
• Berger, Peter L.. “From the Crisis of Religion to the Crisis of Secularity”. The Sociology of Religion. ed. Steve Bruce. 1/636-646. England: Edward Elgar Pub., 1995.
• Cavanaugh, William T.. The Myth of Religious Violence, Secular Ideology and The Roots of Modern Conflict. New York: Oxford University Press, 2009.
• Corbin, Henry. Bir’le Bir Olmak. çev. Zeynep Oktay. İstanbul: Pinhan Yayınları, 2015.
• Derrida, Jacques. Platon’un Eczanesi. çev. Zeynep Direk. İstanbul: Alfa Yayınları, 2016.
• Durkheim, Emile. Dinî Hayatın İlkel Biçimleri. çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ataç Yayınları, 2005.
• Duva, Özlem. “Ontolojik Bir Problem Olarak Erkeklik: Antikiteden Moderniteye Aklın Eril Karakteri”. Posseible 5 (2014), 57-69.
• Eliade, Mircea. The Quest: History and Meaning in Religion. Chicago: University of Chicago Press, 1984.
• Fanon, Frantz. Siyah Deri, Beyaz Maskeler. çev. Cahit Soytak. İstanbul: Encore Yayınları, 2016.
• Fitzgerald, Timothy. Discourse on Civility and Barbarity, A Critical History of Religion and Related Categories. New York: Oxford University Press, 2007.
• Foucault, Michel. Felsefe Sahnesi. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Geertz, Clifford. The Interpretation of Cultures. New York: Basic Books, 1973.
• Göle, Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. çev. Erkal Ünal. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
• Görgün, Tahsin. Anlam ve Yorum, Dinî Metinlerin Anlaşılması ve Yorumlanması. İstanbul: Külliyet Yayınları, 2016.
• Gündoğdu, Hakan. “Foucaultcu Eleştiri Nasıl Anlaşılmalı”. Kaygı 21 (Güz 2013), 37-54.
• Güçlü, Abdulbaki vd. Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2003.
• Josephson, Jason A. The Invention of Religion in Japan. Chicago and London: The University of Chicago, 2012.
• Kaya, İrfan. “Sosyolojik Düşüncede Avrupa-merkezcilik, Ötekileştirme ve Oryantalist Söylem Üzerine Post-kolonyal Bir Okuma ve Eleştirisi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21/3 (Aralık 2017), 1973-2008.
• Keyman, Fuat. “Edward Said ve Bir Modernite Eleştirisi Olarak Oryantalizm”. Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu. ed. Lütfi Sunar. 119-130. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yayınları, 2007.
• Koyuncu, Ahmet. “Bir Yapısalcılık Eleştirisi: Derrida ve Yapısöküm”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi 22 (Ekim 2012), 301-317.
• Köse, Ali. “Modernleşme, Sekülerleşme ve Din İlişkisi Üzerine Yeni Paradigmalar”. Kutsalın Dönüşü, 21. Yüzyılda Dinin Geleceği. 11-39. İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınhay-Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
• May, Tod. Deleuze, Bir Birey Nasıl Yaşayabilir?. çev. Sercan Çalcı İstanbul: Kolektif Yayınları, 2017.
• Megill, Allan. Aşırılığın Peygamberleri, Nietzsche, Heidegger, Foucault, Derrida. çev. Tuncay Birkan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1998.
• Meriç, Cemil. Kültürden İrfana. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• Mollaer, Fırat. Kimlik, Tanınma Mücadelesi ve Şarkiyatçılık. İstanbul: Metis Yayınları, 2018.
• Nısbett, Richard E.. Düşüncenin Coğrafyası, Doğulular ile Batılılar nasıl -ve neden- birbirinden farklı düşünürler?. çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Varlık Yayınları, 2017.
• Nietzsche, Friedrich. Putların Alacakaranlığı ya da Çekiçle Felsefe Yapmak. çev. Yusuf Kaplan. İstanbul: Külliyat Yayınları, 2011.
• Nietzsche, Friedrich. Tan Kızılllığı. çev. Hüseyin Salihoğlu - Ümit Özdağ. İstanbul: İmge Yayınları, 2001.
• Nietzsche, Friedrich. Wagner Olayı. çev. M. Osman Toklu. İstanbul: Say Yayınları, 2002.
• Nongbri, Brent. Before Religion, A History of a Modern Concept. New Haven and London: Yale University Press, 2013.
• Sarup, Madan. Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm. çev. A. Baki Güçlü. Ankara: Ark Yayınları, 1997.
• Schleiermacher, Friedrich. Über die Religion, Reden an die Gebildeten unter ihren Verachtem. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2002.
• Shiner, Larry. “The Concept of Secularization in Emprical Research”. Journal fort he Scientific Study of Religion 6/2 (1967), 207-220.
• Smith, Wilfred Cantwell. Meaning and End of Religion. New York: The Macmillan Company, 1964.
• Stark, Rodney. “Secularization: R.I.P.”, The Secularization Debate. ed. William H. Swatos - Daniel V. Olson. 41-66. New York: Rowman & Littlefield, 2000.
• Turner, Bryan S.. Din ve Modern Toplum. çev. Arzu Tüfekçi. Bursa: Sentez Yayınları, 2017.
• Whitehead, Alfred North.. Process and Reality. New York: Free Press, 1979.
• Wilson, Bryan. Religion in Sociological Perspective. Oxford: Oxford University Press, 1982.