Ortaokul Öğrencilerinin Disiplinler Arası Kavramlara İlişkin Bilişsel Yapılarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 52 Sayı: 52, 617 - 643, 26.06.2020

Burcu Gürkan , Nuri Can Aksoy , Nurgül Erbağcı

https://doi.org/10.15285/maruaebd.664931

Öz

Bu araştırmada ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin disiplinler arası kavramlara (tasarruf, yön ve iklim) yönelik bilişsel yapılarının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Tarama modeliyle desenlenen bu araştırmanın verileri kelime ilişkilendirme testi ile toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini Gaziantep’te bulunan biri devlet diğeri özel okul olmak üzere farklı iki ortaokulda öğrenim gören 212 tane 5. sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Araştırma sonunda iklim kavramıyla en fazla hava durumuna yönelik cevap kelimelerin üretildiği; tasarruf kavramıyla en fazla su ve elektrik tasarrufuyla ilgili cevap kelimelerin üretildiği; yön kavramıyla ise en fazla yön adlarına yönelik cevap kelimelerin üretildiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca anahtar kavramların birbirinden ayrı yapılandırıldığı ve bu kavramlar arasında herhangi bir bağ kurulamadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Disiplinler arası kavramlar, bilişsel yapı, kelime ilişkilendirme testi

Evaluation of Elementary School Students’ Cognitive Structures Regarding Interdisciplinary Concepts

Öz

This study aims to examine the cognitive structures of middle school 5th-grade students in terms of interdisciplinary concepts (conservation, direction and climate). This study is designed as a descriptive scanning model. The research data are collected using a word association test. The sample of the study consists of 212 5th-grade students from two different secondary schools (one public, the other private) in Gaziantep. As a result of the research, conclusions have been reached that responses related to weather are produced mostly for the concept of climate, that responses related to conserving water and electricity are produced mostly for the concept of conservation, and that responses related to the compass points are produced mostly for the concept of direction. In addition, the key concepts are determined to have been structured separately and to have no interconnections.

Anahtar Kelimeler

Interdisciplinary concepts, cognitive structure, word association test

Kaynakça

• Akkuş, A. (2010). Genel fiziki coğrafya. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aybek, B. (2001). Disiplinler arası (bütünleştirilmiş) öğretim yaklaşımı. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3, 1-7.
• Bahar, M., & Özatlı, N. S. (2003). Kelime iletişim test yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85.
• Bahar, M., Johnstone, A. H., & Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134-141. DOI: 10.1080/00219266.1999.9655653
• Beck, R. H., Copa, G. H., & Pease, V. H. (1991). Vocational and academic teachers work together. http://www.ascd.org/ASCD/pdf/journals/ed_lead/el_199110_beck.pdf adresinden erişilmiştir.
• Bilgin, İ., Aktaş, İ., & Çetin, A. (2014). Öğrenci takımları başarı bölümleri tekniğinin ilköğretim öğrencilerinin zihinsel yapılarına etkisi. İlköğretim Online, 13(4), 1352-1372. Doi: 10.17051/io.2014.29266
• Bitlisli, N. (2014). 6. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi yeryüzünde yaşam ünitesinde geçen coğrafi kavramları algılama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Bayburt örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Bolat, Y., & Karakuş, M. (2017). Kavram temelli disiplinler arası yaklaşıma göre tasarlanan ünitenin kavramların kazandırılmasına etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 26-42.
• Bozkurt, B. Ü., & Uzun, G. L. (2017). Kavramlaştırma üzerine veri tabanlı bir araştırma. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi, 14(1), 87-127.
• Budak Coşkun, S., & Altun, S. (2012). İlköğretim 8. sınıf matematik dersinin disiplinler arası yaklaşım ilkelerine göre işlenmesinin öğrencilerin matematik başarısı üzerindeki etkisi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 2(2), 91-122. DOI: 10.23863/kalem.2017.14
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, C., & Henning, M. (2010). Planning, teaching, and assessing elementary education interdisciplinary curriculum. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 22(2), 179-186.
• Chrysostomou, S. (2004). Interdisciplinary approaches in the new curriculum in Greece: A focus on music education. Arts Education Policy Review, 105(5), 23-30.
• Coşkun, M. (2010). Lise öğrencilerinin “iklim” kavramıyla ilgili metaforları (zihinsel imgeleri). Turkish Studies, 5(3). DOI: 10.7827/TurkishStudies.1255
• Coştu, B., Ayas, A., & Ünal, S. (2007). Kavram yanılgıları ve olası nedenleri: Kaynama kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 123-136.
• Çetin Balcı, E. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 395-407.
• Dervişoğlu, S., & Soran, H. (2003). Ortaöğretim biyoloji eğitiminde disiplinler arası öğretim yaklaşımının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 48-57.
• Doğar, Ç., & Başıbüyük, A. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin hava ve iklim olaylarını anlama düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 347-358.
• Ekici, G., Gökmen, A., & Kurt, H. (2014). Öğretmen adaylarının “bilgisayar” kavramı konusundaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 357-401. DOI: 10.17152/gefad.43887
• Ercan, F., Taşdere, A., & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136-154.
• Erickson, H. L. (1995). Stirring the head, heart, and soul: Redefining curriculum and instruction. California: Corwin Press, Inc.
• Ersoy, A. F., & Demirci, A. (2007). Geçmişten günümüze Türk ailesinde tasarrufa ilişkin değişimler, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül, Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara, 295-304.
• Gay, L., Mills, G., & Airasian, P. (2006). Educational research: Competencies for analysis and application (8th ed.). NewJersey: Prentice-Hall.
• Göker, F. (2012). Ekonomi sözlüğü. Ankara: Paradigma Kitapevi Yayınları.
• Gülüm, K. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin coğrafi kavramları öğrenme düzeyi ve kavram yanılgıları üzerine bir çalışma. Education Sciences, 4(3), 1067-1079.
• Gürkan, B. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının “eğitim programı, öğretim, öğretimi planlama ve öğretimi değerlendirme” kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 633-645. DOI: 10.24106/kefdergi.2621
• Hough, D. L., & Clair, B. S. (1995) The effects of integrated curricula on young adolescent problem-solving. Research in Middle Level Education Quarterly, 19(1), 1-25. DOI: 10.1080/10848959.1995.11670058
• Işıklı, M., Taşdere, A., & Göz, N. L. (2011). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla öğretmen adaylarının Atatürk ilkelerine yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011(7), 50-72.
• İşler, A. Ş. (2004). Sanat eğitiminde disiplinler arası tematik yaklaşım. Milli Eğitim Dergisi, 163, 43-54.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi (16. bs.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karataş Coşkun, M. (2011). Kavram öğretimi. Adana: Karahan Kitapevi.
• Karatekin, K. (2006). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde yön ve yön bulma yöntemleri konusunun çoklu zekâ kuramına göre öğretilmesinin öğrenci başarısına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, M. F., & Taşdere, A. (2016). İlkokul Türkçe eğitimi için alternatif bir ölçme değerlendirme tekniği: Kelime ilişkilendirme testi (KİT). Electronic Turkish Studies, 11(9), 803-820. DOI: 10.7827/TurkishStudies.9499
• Kurt, H., & Ekici, G. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının bağımsız kelime ilişkilendirme testi ve çizme-yazma tekniğiyle “osmoz” kavramı konusundaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Turkish Studies, 8(12), 809-829. DOI: 10.7827/TurkishStudies.5637
• Lattuca, L. R., Voigt, L. J., & Fath, K. Q. (2004). Does interdisciplinarity promote learning? Theoretical support and researchable questions. The Review of Higher Education, 28(1), 23-48.
• Miles, B. M., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). California: SAGE Publication.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018a). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018b). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018c). Matematik Dersi Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018d). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Morris, R. V. (2007). Social studies around the blacksmith’s forge: Interdisciplinary teaching and learning. Social Studies, 98(3), 99-104. DOI: 10.3200/TSSS.98.3.99-104
• Özgün, B. (2009). İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin yön kavramını algılamaları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Polat, G. (2013). 9. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme test tekniği ile tespiti. Necati Bey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(1), 97-120. DOI: 10.12973/nefmed155
• Repko, A. F. (2008). Assessing interdisciplinary learning outcomes. Academic Exchange Quarterly, 12(3),171-178.
• Shavelson, R. J. (1974). Methods for examining representations of a subject‐matter structure in a student's memory. Journal of Research in Science Teaching, 11(3), 231-249. DOI: 10.1002/tea.3660110307
• Taş, H. U. (2012). Tasarruf bilinci oluşturmada coğrafya eğitiminin yeri ve önemi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• TDK. (2019). Türkçe sözlük. http://www.tdk.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Uzun, N., Özsoy, S., & Keleş, Ö. (2010). Öğretmen adaylarının biyolojik çeşitlilik kavramına yönelik görüşleri. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1), 85-91.
• Ülgen, G. (2004). Kavram geliştirme: Kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ültay, N. (2014). 12. sınıf öğrencilerinin atomlar arası bağlar ve moleküller arası çekim kuvvetleri hakkındaki kavram yapılarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(32), 1-21.
• Yaşaroğlu, C., & Akdağ, M. (2013). İlköğretim birinci kademe (ilkokul) öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Electronic Journal of Education Sciences, 2(4), 50-65.
• Yazıcı, H., & Koca, N. (2014). Türkiye coğrafyası ve jeopolitiği. Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. (1996). Disiplinler arası öğretim kavramı ve programlar açısından doğurduğu sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(12), 89-94.
• Yüce, Z., & Önel, A. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoçeşitliliğe ilişkin kavramsal ilişkilendirme düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 326-340.