School Adjustment Levels of Vocational High School Students: Analyzing Student- and School-Level Variables Using Hierarchical Linear Modeling (HLM)

Yıl 2022, Cilt: 56 Sayı: 56, 158 - 181, 25.06.2022

Gülay Aslan , Erdal Küçüker

https://doi.org/10.15285/maruaebd.1049891

Cited By: 1

Öz

The purpose of this study is to analyze the school adjustment levels of vocational high school students through student-level and school-level variables. The research was designed as a relational survey model. The study was conducted with 778 students studying at different types of state vocational high schools in a city center in Turkey. In addition to some demographic data, the study uses students’ academic achievement levels, their families’ sociocultural and socioeconomic levels, and students’ perceptions of school climate as the student-level variables. School-level variables involve the number of students per classroom and number of students per teacher. The study uses hierarchical linear modeling (HLM) as the technique for analyzing the student- and school-level variables. The school adjustment levels for vocational high school students differ with respect to the type of vocational school. Differences in students’ level of school adjustment are 5% likely to be due to school-level variables and 95% to be likely due to student-level variables. The variables that predict school adjustment are mother’s education level, student’s perception of school climate, and the number of students per teacher. Accordingly, the recommendations are that the Ministry of National Education should focus on efforts to improve schools’ climate and that research should be carried out over larger samples and in a way that includes other types of high schools.

Anahtar Kelimeler

School adjustment, school climate, vocational high school, HLM, secondary education

Meslek lisesi öğrencilerinin okula uyum düzeyleri: Öğrenci ve okul düzeyine ilişkin bazı değişkenlerin aşamalı doğrusal modelleme (HLM) ile analizi

Öz

Bu araştırmanın amacı, meslek lisesi öğrencilerinin okula uyum düzeylerini öğrenci ve okul düzeyi değişkenleri üzerinden çözümlemektir. Araştırma, ilişkisel tarama modelinde desenlenmiş; Karadeniz Bölgesinde bir il merkezinde bulunan farklı türlerdeki devlet meslek liselerinde öğrenim gören 778 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öğrenci düzeyi değişkenleri olarak, bazı demografik verilerin yanı sıra, öğrencilerin akademik başarı düzeyleri, ailelerine ilişkin sosyokültürel ve sosyoekonomik değişkenler ve öğrencilerin okul iklimine ilişkin algıları kullanılmıştır. Okul düzeyi değişkenleri olarak; bir dersliğe ve bir öğretmene düşen öğrenci sayısına yer verilmiştir. Öğrenci ve okul düzeyi değişkenlerinin analizi için Aşamalı Doğrusal Modelleme (Hiyerarşik Lineer Model-HLM) istatistik tekniği kullanılmıştır. Öğrencilerin okula uyum düzeyleri okullara göre farklılaşmaktadır. Buna göre, meslek lisesi öğrencilerinin okula uyum düzeyindeki farklılıklar, %5 olasılıkla okullara ait değişkenlerden, %95 olasılıkla öğrenci düzeyindeki değişkenlerden kaynaklanmaktadır. Okula uyumu yordayan değişkenler anne eğitim düzeyi, öğrencinin okul iklimi algısı ve bir öğretmene düşen öğrenci sayısıdır.. Buna göre, Milli Eğitim Bakanlığı’nın okulların iklimini iyileştirmeye dönük çalışmalara ağırlık vermesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okula uyum, okul iklimi, meslek lisesi, HLM, ortaöğretim

Kaynakça

• Aksu, G., Güzeller, C. O. ve Eser, M. T. (2017). Öğrencilerin matematik okuryazarlığı performanslarının aşamalı doğrusal model (HLM) ile incelenmesi: PISA 2012 Türkiye örneği. Eğitim ve Bilim, 42(191), 247-266, doi: 10.15390/EB.2017.6956
• Alıcı, D. (2013). Okula Yönelik Tutum Ölçeği’nin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(168), 318-331.
• Althusser, L. (2006). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. İstanbul: İthaki.
• Apple, M. W. (2006). Eğitim ve iktidar. İstanbul: Kalkedon.
• Apple, M. W. ve Beane J. A. (2011). Demokratik okullar. Ankara: Dipnot.
• Aslan, G. (2015). An analysis regarding the equality perceptions of educational administrators. The Anthropologist, 20(1-2), 40-49, doi: 10.1080/09720073.2015.11891722
• Aslan, G. (2021). İlkokul ve ortaokulların hayati sorunları ve çözüm önerileri: Okul yöneticilerinin görüşlerine dayalı nitel bir analiz. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 204-242, doi: 10.14689/enad.25.9
• Atar, H. Y. ve Atar, B. (2012). Türk eğitim reformunun öğrencilerin TIMSS 2007 fen başarılarına etkisinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2621-2636.
• Bakış, O., Levent, H., İnsel, A. ve Polat, S. (2009). Türkiye’de eğitime erişimin belirleyicileri. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-30.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme. Ankara: Pegem.
• Balkaya, İ. ve Tuğrul, B. (1998). Anaokuluna yeni başlayan çocukların okula uyum süreçlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksek Okulları Yayınları.
• Başaran, İ. E. (2008). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks.
• Bayram Özdemir, S. ve Özdemir, M. (2020). How do adolescents’ perceptions of relationships with teachers change during upper-secondary school years? Journal of Youth and Adolescence, 49(4), 921-935, doi: 10.1007/s10964-019-01155-3
• Behrman, R. E. ve Quinn, L. S. (1994). Children and divorce: Overview and analysis. The Future of Children, 4(1), 4-14.
• Bhagat, P. ve Baliya, J. N. (2016). Self-efficacy and adjustment of secondary school students in relation to their gender and academic achievement. International Peer Reviewed Refereed Journal, III (VIII), 9-17.
• Bourdieu, P ve Passeron, J-C. (2019). Yeniden üretim. Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. (2015). Pratik nedenler. İstanbul: Hil.
• Bowles, S. ve Gintis, H. (2002). Schooling in capitalist America revisited. Sociology of Education, 75(1), 1-18, doi: 10.2307/3090251
• Bursalıoğlu, Z. (1991). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Cadwallader, T., Garza, N. ve Wagner, M. (2002). Participation in extracurricular activities. www.nlts2.org/reports/2003_04-2/nlts2_report_2003_04-2_ch4.pdf adresinden alınmıştır.
• Canbulat, T. (2017). Kesintili zorunlu eğitimden etkilenen ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyum ve okula hazır bulunuşluk düzeylerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3). 1274-1288.
• Carbonaro, W. J. (1998). A little help from my friend’s parents: Intergenerational closure and educational outcomes. Sociology of Education, 71, 295-313.
• Cohn, E. ve Rossmiller, R. A. (1987). Research on effective schools: Implications for less developed countries. Comparative Education Review, 31(3), 377-399.
• Cook, T. D., Murphy, R. F. ve Hunt, H. D. (2000). Comer’s school development program in Chicago: A theory based evaluation. American Educational Research Journal, 37, 535-597.
• Çağlar, D. (1981). Uyumsuz çocuklar ve eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, No:103.
• Çakır, R. ve Çolak, C. (2019) Lise öğrencilerinin okul terki riskine ilişkin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 269-286.
• Çalık, T. ve Kurt, T. (2010). Okul İklimi Ölçeği’nin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
• Dubow, E. F. ve Ippolito, M. F. (1994). Effects of poverty and quality of the home environment on changes in the academic and behavioral adjustment of elementary school-age children. Journal of Clinical Child Psychology, 23(4), 401-412, doi: 10.1207/s15374424jccp2304_6.
• ERG. (2010). PISA 2009 sonuçlarına ilişkin değerlendirme. İstanbul: ERG.
• Espelage, D. L., Polanin, J. R. ve Low, S. K. (2014). Teacher and staff perceptions of school environment as predictors of student aggression, victimization, and willingness to intervene in bullying situations. School Psychology Quarterly, 29(3), 287-305, doi: 10.1037/ spq0000072.
• Estell, D. B., Farmer, T. W., Irvin, M. J., Thompson, J. H., Hutchins, B. C. ve McDonough, E. M. (2007). Patterns of middle school adjustment and ninth grade adaptation of rural African American youth: Grades and substance use. Journal of Youth Adolescent, 36(4), 477-487, doi: 10.1007/s10964-007-9167-5
• Finn, J. D. (1993). School Engagement and Students at Risk. Washington, DC: National Center for Education Statistics, Report No: NCES-93-470.
• Giambona, F. ve Porcu, M. (2015). Student background determinants of reading achievement in Italy. A quantile regression analysis. International Journal of Educational Development, 44, 95-107, doi: 10.1016/j.ijedudev.2015.07.005
• Gülay Ogelman, H. ve Erten Sarıkaya, H. (2013). Okul öncesi eğitimi almış çocukların okula uyum düzeylerinin 5 ve 6 yaşta incelenmesi: İki yıllık boylamsal çalışma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 417-434, doi: 10.9761/JASSS1658
• Gülay, H. (2011). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocuklarının okula uyumlarının sosyal beceriler açısından incelenmesi. NWSA E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 139-146.
• Hamre, B. K. ve Pianta, R. C. (2005). Can instructional and emotional support in the first-grade classroom make a difference for children at risk of school failure? Child Development, 76, 949-967, doi: 10.1111/j.1467- 8624.2005.00889.x
• Hesapçıoğlu, M. (1991). Etkili okul araştırmaları, eğitimde nitelik geliştirme. Eğitimde Arayışlar I. Sempozyumu (13-14 Nisan). İstanbul: Kültür Koleji Eğitim Araştırma Geliştirme Merkezi.
• Hesapçıoğlu, M. ve Dündar, S. (2011). Türkiye’de eğitimde fırsat eşitliği ve postmodernizm. Konya: Eğitim Akademi Yayınları.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2012). Eğitim yönetimi: Teori, uygulama ve araştırma (Ed. S. Turan). Ankara: Nobel.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J. ve Hoy, A. W. (2006). Academic optimism of schools: a force for student achievement. American Educational Research Journal, 43, 425-446.
• Joan I. W. ve Gloria J. L. (1990). The Coparental relationship of divorced spouses. Journal of Divorce & Remarriage, 14(1), 81-96, doi: 10.1300/J087v14n01_07.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2019). Dünden bugüne insan ve insanlar sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim.
• Kalkan, F. (2020). İlkokul öğrencilerinin okula uyumlarının incelenmesi: Ölçek geliştirme çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Karakoç Alatlı, B. (2020). Öğrencilerin fen okuryazarlığı performanslarının Aşamalı Doğrusal Modelleme ile incelenmesi: PISA 2015 Türkiye ve Singapur karşılaştırması. Eğitim ve Bilim, 45(202), 17-49, doi: 10.15390/EB.2020.8188
• Kaya, Ö. S. ve Akgün, E. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(4), 1311-1324, doi: 10.17051/io.2016.51992
• Kine, J. ve Marans R.W. (1979). The physical environment and the learning process: a survey of recent research, unesco division of educational policy and planning. University of Michigan, America: Survey Research Center and the Architecture Research Laboratory.
• Küçüker, E. (2012). Türkiye’de kalkınma planları kapsamında yapılan eğitim planlarının analizi, Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 9-26.
• Lee, V. E. ve Burkam, D. T. (2003). Dropping out of high school: The role of school organization and structure. American Educational Research Journal, 40, 353-393, doi: 10.3102%2F00028312040002353
• Liu, J., Peng, P. ve Luo, L. (2020). The relation between family socioeconomic status and academic achievement in China: A meta-analysis. Educational Psychology Review, 32, 49-76, doi: 10.1007/s10648-019-09494-0
• Long, H. ve Pang, W. (2016). Family socioeconomic status, parental expectations, and adolescents’ academic achievements: A case of China. Educational Research and Evaluation, 22(5-6), 283-304, doi: 10.1080/13803611.2016.1237369
• Longobardi, C., Prino, L. E., Marengo, D. ve Settanni, M. (2016). Student-teacher relationships as a protective factor for school adjustment during the transition from middle to high school. Front Psychol. 7, 1-9. doi: 10.3389/fpsyg.2016.01988
• McEvoy, A. ve Welker, R. (2000). Antisocial behavior, academic failure, and school climate: a critical review. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 8, 130-140, doi: 10.1177%2F106342660000800301
• MEB (2018). Türkiye’de meslekî ve teknik eğitimin görünümü. Ankara: MEB Eğitim Analizi ve Değerlendirme Raporları Serisi, No:1
• MEB (2019). Milli eğitim istatistikleri örgün eğitim 2018/2019 yılı. Ankara: MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.
• MEB ve UNICEF. (2013). Ortaöğretimde sınıf tekrarı, okul terk sebepleri ve örgün eğitim dışında kalan çocuklar politika önerileri raporu. Ankara: MEB.
• Miech, R., Essex, M. J. ve Goldsmith, H. H. (2001). Socioeconomic status and the adjustment to school: The role of self-regulation during early childhood. Sociology of Education, 74(2), 102-120.
• Norris M. H., Christine, E. ve Michael, B. A. (1997). School climate as a factor in student adjustment and achievement. Journal of Educational and Psychological Consultation, 8(3), 321-329, doi: 10.1207/s1532768xjepc0803_4
• Oral, I. ve Mcgivney, E. J. (2014). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı araştırma raporu ve analizi. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Ozankaya, Ö. (1986). Toplumbilim. İstanbul: Tekin.
• Özgüven, İ. E. (2009). Evlilik ve Aile Terapisi. Ankara: PDR.
• Paramnik, J., Saha, B. ve Mondal, C. B. (2014). Adjustment of secondary school students with respect to gender and residence. American Journal of Educational Research, 2(12), 1138-1143, doi: 10.12691/education-2-12-2
• Ripple, C. H. ve Luthar, S. S. (2000). Academic risk among inner-city adolescents: The role of personal attributes. Journal of School Psychology, 38(3), 277-298, doi: 10.1016/S0022-4405(00)00032-7
• Rumberger, R. W. (1987). High school dropout: A review of issues and evidence. Review of Educational Research, 57, 101-121.
• Sarıer, Y. (2016). Türkiye’de öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörler: Bir meta-analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 31(3), 609-627.
• Schattner, V. E. (1997). Interpersonal problem solving skills in adolescents with school adjustment problems. (Unpublished doctoral dissertation). Hofstra University, New York.
• Şahin, F. (2021). Çok düzeyli modeller: SPSS ve HLM ugulamaları. Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi Yayınları.
• Şirin, S. R. (2005). Socioeconomic status and academic achievement: A meta-analytic review of research. Review of Educational Research, 75, 417-453, doi: 10.3102%2F00346543075003417
• Taş, A., Selvitopu, A., Bora, V. ve Demirkaya, Y. (2013). Meslek lisesi öğrencilerinin okul terk nedenleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1551-1566, doi: 10.12738/estp.2013.3.1398
• Taylı, A. (2008). Eğitim sisteminde önemli bir sorun: Okulu bırakma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 89-101.
• Taymaz, H. (2019). Okul yönetimi. Ankara: Pegem.
• Wang, M-T. ve Degol, J. L. (2016). School climate: a review of the construct, measurement, and impact on student outcomes. Educational Psychology Review, 28, 315-352, doi: 10.1007/s10648-015-9319-1
• Yeo, L. S. ve Clarke, C. (2006). Adjustment to the first year in school a Singapore perspective. European Early Childhood Education Research Journal, 14(2), 55-68, doi: 10.1080/13502930285209911
• Zorbaz, O. ve Özer, A. (2020). Okul terk riskini etkileyen öğrenci özellikleri, bir okuldan diğerine farklı mıdır? Eğitim ve Bilim, 45(202), 191-210, doi: 10.15390/EB.2020.8266
• Zullig, K., Huebner, E. S. ve Patton, J. M. (2011). Relationships among school climate domains and school satisfaction. Psychology in the Schools, 48, 122-145, doi: 10.1002/pits.20532