The Relationship Between Creativity and Burnout Levels of Preschool and Primary School Teachers Working in Private and Public Schools

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 27 - 42, 29.12.2021

Duygu Kozan , Elvan Şahin Zeteroğlu , Ayçin Emeksever

https://doi.org/10.52826/mcbuefd.946712

Cited By: 1

Öz

Teachers depend on improving students' creative thinking, finding creative solutions to problems, and coping with burnout caused by problems. This study aims to investigate the relationship between creativity and burnout levels of preschool and classroom teachers who work in private and public schools. The study group of this research is comprised of 120 people in total; 60 preschool teachers and 60 classroom teachers teaching in private and public schools in the Nilüfer district of Bursa province in the 2020 and 2021 academic year. The study has been implemented out by means of the scanning model, which is one of the quantitative research methods. In the present study, in an attempt to identify the burnout levels of preschool and classroom teachers, the Maslach Burnout Inventory developed by Maslach and Jackson (1981) and adapted into Turkish by Ergin (1992), and similarly in attempt to determine their creativity levels, the scale titled "How Creative Are You?" developed by Raudsepp (1977) and adapted into Turkish by Çoban (1999) were applied. The SPSS 25.0 program was utilized to analyze the data. It was concluded in the study that there was no significant relationship between the general burnout and creativity scores of the teachers. One other finding, however, in the study was that the general burnout point averages and creativity scores of the classroom teachers were higher than the pre-school teachers.

Anahtar Kelimeler

classroom teacher, preschool teacher, creativity, burnout, private school, public school

Özel ve Resmi Okullarda Görev Yapan Okul Öncesi ve Sınıf Öğretmenlerinin Yaratıcılık ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki

Öz

Öğretmenlerin, yaratıcı düşünmelerini geliştirmeleri, sorunlara yaratıcı çözümler bulmaları, sorunların yarattığı tükenmişlik durumuyla başa çıkmalarına bağlıdır. Bu çalışmanın amacı, özel ve resmi okullarda görev yapmakta olan okul öncesi ve sınıf öğretmenlerinin yaratıcılık ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışma, Bursa ili Nilüfer ilçesinde 2020-2021 eğitim-öğretim yılında özel ve resmi okullarda görev yapmakta olan toplam 120 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Bu öğretmenlerin 60’ı okul öncesi öğretmeni ve 60’ı sınıf öğretmenidir. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelindedir. Araştırmada okul öncesi ve sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerini belirlemek için Maslach ve Jackson (1981)’ın geliştirdiği Ergin (1992)’in Türkçeye uyarladığı Maslach Tükenmişlik Envanteri; yaratıcılık düzeylerini belirlemek amacıyla Raudsepp (1977)’in geliştirdiği ve Çoban (1999)’ın Türkçeye uyarladığı “Ne Kadar Yaratıcısınız? ölçeği uygulanmıştır. Araştırma verileri SPSS 25.0 programından faydalanılarak analiz edilmiştir. Çalışma neticesinde öğretmenlerin genel tükenmişlik ve yaratıcılık puan ortalamaları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür. Fakat sınıf öğretmenlerinin genel tükenmişlik puan ortalamalarının ve yaratıcılık puan ortalamalarının okul öncesi öğretmenlerine göre daha yüksek olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

sınıf öğretmeni, okul öncesi öğretmeni, yaratıcılık, tükenmişlik, resmi okul, özel okul

Kaynakça

• Adıgüzel, D. Ç. (2016). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcı düşünme becerileri ile öğretmen davranışlarının öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Akçamete, G., Kaner, S. ve B. Sucuoğlu (2001), Öğretmenlerde Tükenmişlik, İş Doyumu Ve Kişilik, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Baskı, Ankara.
• Akkurt, Z. (2008). Okulöncesi öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (İstanbul-Pendik örneği) (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Asad, N. & Khan, S. (2003). Relationship between Job-Stress and Burnout: Organizational Support and Creativity as Predictor Variables. Pakistan Journal of Psychological Research, 18(3/4), 139-149.
• Başaran, İ. E. (2004). Yönetimde İnsan İlişkileri, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (18. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik envanterinin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı.
• Çapa, Y. ve Çil, N. (2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18).
• Cengizhan, S. (1997). Üniversite öğretim elemanlarının yaratıcılık kapasitesinin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çavuşoğlu, İ. (2005). Endüstri meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile bazı kişisel değişkenler arasındaki ilişki (Bolu ili örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çetingöz, D. (2002). Okul öncesi eğitimi öğretmenliği öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişiminin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Çiftçi, Y. (2002). İlköğretim okulu yöneticilerinin yaratıcılık düzeyleri ile liderlik tarzları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Çoban, S. (1999). Yöneticilerin yaratıcılık düzeyleri ile liderlik tarzları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Darıca, N. (2003). Yaratıcı Etkinlikler. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları
• Dilsiz, B. (2006). Konya ilindeki ortaöğretim okullarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin bölgelere göre değerlendirilmesinin çok değişkenli istatistiksel analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dolunay, A. B. (2001). Keçiören ilçesi genel liseler ve teknik-ticaret-meslek liselerinde görevli öğretmenlerde tükenmişlik durumu araştırması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Dolunay, A. B. Piyal, B. (2001). Öğretmenlerde Bazı Mesleki Özellikler ve Tükenmişlik. Kriz Dergisi, 11 (1), 35-48.
• Emlek, S. (2005). İlköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin iş doyum ve mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Erdoğdu, M.Y. (2005). Williams Yaratıcılık Değerlendirme Ölçeği’nin Uyarlanması Ve Yaratıcılık İle Algılanan Öğretmen Davranışları Arasındaki İlişki (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ankara.
• Genç, E. (2000). Öğretmenlerde denetim odağının problem çözmeye yönelik yaratıcılıklarıyla ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ghonsoolyi B., Raeesi, A. (2012). Exploring the Relationship between Creativity and Burnout among Iranian EFL Teachers. International Journal of Linguistics 4(3). DOI: 10.5296/ijl.v4i3.2198
• Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Gülel, G. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Pamukkale Üniversitesi örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve bazı mesleki değişkenlere göre yordanması (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 152-166.
• Gürsoy, F. (2001). Çocukta yaratıcılığın gelişimi. Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksekokulu Anaokulu/Anasınıfı Öğretmen El Kitabı. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama.
• Gürsözlü, S. (2003). Örgütsel yaratıcılık modelinin oluşmasında bireysel yaratıcılığın ve örgüt ikliminin etkisi: reklam ajanslarında bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Harmanlı, Z. (2002). Yaratıcılık ve yaratıcılığın geliştirilmesinde etkili olan başlıca faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Anaokulu/Anasınıfı Öğretmen El Kitabı. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama.
• Kandır, A. (2001). Erken çocukluk eğitiminde kaliteyi belirleyen ölçütler gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Kırılmaz, A. Y., Çelen, Ü. & Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda tükenmişlik durumu. İlköğretim-Online, 2(1), 2-9.
• Landeche P. (2009). The Correlation Between Creativity and Burnout in Public School Classroom Teachers (Unpublished Master Thesis). University of Southwest Louisiana.
• Leiter, M. P. & Maslach, C. (1988). The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment. Journal of Organizational Behavior, 9(4), 297-308.
• MEB, (2005). İlköğretim Matematik Sınıflar Öğretim Programı Kitabı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı, Ankara
• Nart, S. (2015). Tükenmişliğe etki eden faktörler ve tükenmişliğin yaratıcılık üzerine etkisi: televizyon programları yapımcılığı sektörüne yönelik bir araştırma (Doktora Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Özben, S. ve Argun, Y. (2002). Okul öncesi çocuklarının yaratıcı yetenekleri ile anne baba tutumları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1-14.
• Polat, M. & Kontaş, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (3), 1702-1721.
• Raeesi, A. &Ghonsooly, B. (2012). Creativity, Burnout and Class Dynamism. Lap Lambert Academic Publishing.
• Saban, A. (2005). Öğrenme Öğretme Süreci Yeni Teori ve Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın
• San, İ. & Güleryüz, H. (2004). Yaratıcı Eğitim ve Çoklu Zekâ Uygulamaları. Ankara: Artım Yayınları.
• Stern, S. ve Robinson, A. G. (1998). Cooperative creativity. Berrett Koehler Punlisher Inc.
• Üstündağ, T. (2002). Yaratıcılığa Yolculuk. (2. Bs). İstanbul: PagemA Yayıncılık.
• Şahin, S. (2008). Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik ve yaşam doyumu düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Şahin, E. (2010). İlköğretim öğretmenlerinde yaratıcılık mesleki tükenmişlik ve yaşam doyumu (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Şahin Zeteroğlu, E. (2015). Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Şanlı, Ö.ve Tan, Ç. (2017). Öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt: 27, Sayı: 2, Sayfa: 131-142.
• Şenel, E. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinde özyeterlik algısının tükenmişlik düzeyini yordama gücü: Denizli ili örneği (Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Tatılcı, M., Kırımoğlu H. (2008). Atletizm Antrenörlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 50.
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, Aile Yapısı ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tuğrul, B. ve Çelik, E. (2002). Normal çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik, The Online Versiyon of Oafgaz University, Spring, v: 9
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. (Genişletilmiş İkinci Baskı), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Urfalı Aksoy, S. (2007). Eskişehir ili özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Vural, T. C. (2008). Sosyal bilgiler eğitiminde yaratıcı düşünme: yeni ilköğretim programı besinci sınıf sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan etkinliklerin yaratıcılığı geliştirmesi açısından değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yaşar, S. (1998). Yapısalcı Kuram ve Öğrenme-Öğretme Süreci. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8 No:2
• Yılmaz, B. (2010). Özel ve resmi ilköğretim okullarındaki sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Yılmaz Toplu, N. (2012). Okul öncesi ve ilköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi) Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yiğit, A. (2007). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu, tükenmişlk ve ruh sağlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Zeytun, S. (2010). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin yaratıcılık ve problem çözme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.