Ortaokul Matematik Ders Kitaplarının Oyun ve Oyunlaştırma Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 47 - 60, 30.06.2024

Hatice Balcı Şeker , Selva Büşra Turan Ahmet Erdoğan

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul matematik ders kitaplarını oyun ve oyunlaştırma açısından incelemektir. Bu amaç
doğrultusunda ortaokul matematik ders kitapları; “Sınıf Düzeyi” “Öğrenme Alanı”, “Oyun Türü”, “Kullanım Yeri”, “Kullanım
Şekli” ve “Oyunlaştırma Elementleri” başlıkları altında incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman
incelemesi yöntemi benimsenmiştir. Araştırmanın veri kaynağı, EBA üzerinde yer alan MEB yayınlarına ait ortaokul
matematik ders kitapları olarak belirlenmiştir. İncelenen kitapların analizinde ise betimsel analiz yaklaşımı kullanılmıştır.
Araştırmanın sonucunda, “Sınıf Düzeyi” açısından genel olarak oyun ve oyunlaştırmanın kitaplarda fazla yer bulmadığı ve
5.sınıftan sonra giderek azalmanın olduğu görülmüştür. “Öğrenme Alanı” bakımından 5. sınıf matematik ders kitabında yer
alan oyun ve oyunlaştırmalar “Sayılar ve İşlemler” ile “Geometri ve Ölçme” öğrenme alanlarında yer alırken; 6. ve 7. sınıf
matematik ders kitaplarında “Sayılar ve İşlemler” ile “Cebir” öğrenme alanlarında yer aldıkları tespit edilmiştir. “Oyun Türü”
açısından eğitsel oyun ve zeka oyunu olmak üzere sadece iki oyun türü yer alırken bunlardan da eğitsel oyunlar baskın
şekilde matematik ders kitaplarında yer aldığı görülmüştür. “Kullanım Yeri” açısından 5. sınıf matematik ders kitabı
içerisinde yer alan oyunların hemen hemen hepsi dersin “Geliştirme” kısmında yer aldığı tespit edilmiştir. “Kullanım Şekli”
açısından oyun ve oyunlaştırmanın çoğunlukla “Etkinlik temelli” kullanıldığı tespit edilmiştir. “Oyunlaştırma Elementleri”
açısından ise her sınıf seviyesinde, ortaokul matematik ders kitapları içerisinde tespit edilen oyunların hepsinde
‘Kısıtlamalar/Sınırlılıklar’, ‘Hikayeleştirme’ ve ‘Zorluk’ elementlerinin olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Oyun, Oyunlaştırma, Ortaokul Matematik Ders Kitapları.

Kaynakça

• Aksakal, K., Satan, N. & Saygı, E. (2022). Kendoku oyununun ortaokul matematik öğretim programındaki kazanımlar açısından öğretmen görüşlerine dayalı olarak incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 113-127. Doi: 10.38151/akef.2022.7
• Arkün Kocadere, S., & Samur, Y. (2016). Oyundan oyunlaştırmaya [From game to gamification]. A. İşman, H. F. Odabaşı & B. Akkoyunlu (Ed.), Eğitim Teknolojileri Okumaları içinde [In Educational Technology Readings] (s. 398-415). Ankara: TOJET.
• Baran Kaya, T. & Gökçek, T. (2021). Ortaokul matematik öğretmeni adaylarının matematik öğretimi için tasarladıkları oyunların farklı açılardan ele alınması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 600-621. https://doi.org/10.53444/deubefd.962734
• Berber, A. (2018). Oyunlaştırma-oynayarak başarmak. Seçkin yayıncılık.
• Beyhan, N. & Tural, H. (2007). İlköğretim matematik öğretiminde oyunla öğretimin erişiye etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (21), 37-48.
• Bozoğlu, U. (2013). Ortaokul 7.sınıf matematik dersi alan-çevre ilişkisi konusunda oyun temelli öğretimin öğrenci başarısına etkisi (Yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayız Üniversitesi.
• Boz, İ. (2018). İlkokul 4. sınıf matematik dersinde oyunla öğretim yönteminin akademik başarıya etkisi. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 1(1), 27-45.
• Bozkurt, A. & Genç-Kumtepe, E. (2014). Oyunlaştırma, oyun felsefesi ve eğitim: gamification. Akademik Bilişim 2014 (s.147-156). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Creswell, J. W. (2013). Geçerlik ve değerlendirme standartları. M. Bütün ve S.B. Demir (Çev. Ed) ve O. Birgin (Çev). Nitel araştırma yöntemleri (s. 243-267) içinde. Siyasal Kitabevi.
• Çağlar, Ş. & Kocadere, S. A. (2015). Çevrimiçi Öğrenme Ortamlarinda Oyunlaştırma. Journal of Educational Sciences & Practices, 14(27), 83-102.
• Çandır, E., Işık, A. D. & Elçi, A. N. (2023). Sınıf öğretmeni adaylarının matematiksel metinlerde doğrusal ve çoklu metin kullanımı ile ilgili görüşleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 73-92. Doi: 10.51119/ereegf.2023.32
• Deterding, S., Dixon, D., Khaled, R., & Nacke, L. (2011). From game design elements to gamefulness: defining gamification. Proceedings of the 15th International Academic MindTrek Conference: Envisioning Future Media Environments.
• Fan, L., Li, L., Chen, Q. & Li, N. How is educational gamification represented in school curriculum? an investigation of chinese secondary mathematics textbooks. Sustainability 2023, 15, 3830. Doi: https:// doi.org/10.3390/su15043830.
• Gedik, M. & Tekin, B. (2015). Ortaokul türkçe dersi öğretmen kılavuz kitaplarında yer alan eğitsel oyunların niteliksel ve niceliksel olarak incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 122- 132.
• İncekara, H. & Taşdemir, Ş. (2019). Matematikte dört işlem becerisinin geliştirilmesi için dijital oyun tasarımı ve öğrenci başarısına etkileri. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(3), 227-236. Doi: https://dx.doi.org/10.30855/gmbd.2019.03.03
• Köse, R. B. (2021). Harmanlanmış öğrenme yöntemiyle işlenen matematik dersinde eğitsel dijital oyun kullanmanın öğrenci başarısına ve motivasyonuna etkisi (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi.
• Köse, B. & Çilingir Ük, Z. (2019). Oyunlaştırma üzerine yapılan sosyal bilimler alanındaki tezlerin bibliyometrik analizi. SETSCI Conference Proceedings 4(8), 119-129. https://doi.org/10.36287/setsci.4.8.021
• Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, California: SAGE.
• Özkan, Z. & Samur, Y. (2017). Oyunlaştırma yönteminin öğrencilerin motivasyonları üzerine etkisi. Ege Eğitim Dergisi. 18 (2), 857-886.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç. & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4 (1), 227-250.
• Orak, S., Karademir, E. & Artvinli, E. (2016). Orta Asya’daki zekâ ve strateji oyunları destekli öğretime dayalı uygulamaların akademik başarıya ve tutuma etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 1(1), 1-18.
• Polat, E. & Varol, A. (2012). Eğitsel bilgisayar oyunlarının akademik başarıya etkisi: Sosyal bilgiler dersi örneği. 1-3 Şubat 2012. Akademik Bilişim Konferansı, Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Tosunoğlu, E., Yılmaz, R., Özeren, E. & Sağlam, Z. (2021). Eğitimde makine öğrenmesi: araştırmalardaki güncel eğilimler üzerine inceleme. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 178-199. Doi: 10.38151/akef.2021.16
• Tunga, Y., & İnceoğlu, M. M. (2016). Oyunlaştırma tasarımı. 3. Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler Konferansı, 267-279.
• Türk Dil Kurumu [TDK] (2023). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 15 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Uğurel, I & Moralı, S. (2008). Matematik ve oyun etkileşimi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 28(3), 75-98.
• Umay, A. (1996). Matematik eğitimi ve ölçülmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 145-149.
• Wach, E. & Ward, R. (2013). Learning about qualitative document analysis, 1-10.
• Wang, S. M., Chen, Y. C., Hou, H. T., Hsu, H. Y., & Li, C. T. (2020). Exploring the effects of card game based gamification instructional activity on learners' flow experience, learning anxiety, and performanceA preliminary study. In ICCE 2020-28th International Conference on Computers in Education, 190-198.
• Werbach K. & Hunter D. (2012). For the win: How game thinking can revolutionize your business. Wharton Digital Press.
• Yaftian, N. & Abdi, H. (2021). The effect of gamification training on mathematical anxiety and mathematical motivation of ninth grade students. Research in School and Virtual Learning, 9(1), 39-52.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin yayıncılık.
• Yıldırım, İ. & Demir, S. (2014). Oyunlaştırma ve eğitim. International Journal of Human Sciences,11(1), 655-670. Doi:10.14687/ijhs.v11i1.2765.
• Yılmaz, G. K., & Aksoy, N. C. (2016). Kesirler konusunda uygulanan oyun destekli öğretimin altıncı sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik tutumlarına etkisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 105-117.
• Yücel Yumuşak, E. (2014). Oyun destekli matematik öğretiminin 4.sınıf kesirler konusundaki erişi ve kalıcılığa etkisi (Yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Zoltan Dienes’ Web Site. (2023, 12 Aralık). Math Games. https://zoltandienes.com