Program Tasarımı Yaklaşımları Bağlamında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı

Year 2024, Issue: 12, 795 - 826, 15.09.2024

Muzaffer Üzümcü , Süleyman Abanoz

https://doi.org/10.56720/mevzu.1495250

Abstract

Eğitim programı okullardaki eğitsel uygulamaların temelini oluşturur. Bu programlar öğrenen, konu veya problemden biri veya birkaçı temel alı-narak tasarlanmaktadır. Nitekim 2024 yılında yayımlanan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) dersi öğretim programında öğrenci, problem ve beceri merkezli bir program tasarımının esas alındığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı söz konusu DKAB dersi öğretim programı hazırlanırken dikkate alı-nan program tasarımı yaklaşımlarının programdaki yansımalarının sosyal ve psikolojik faktörler ekseninde değerlendirilmesidir. Bu çerçevede araştır-manın temel problemi öğrenen ve problem merkezli program tasarımı mo-dellerinin sosyal ve psikolojik açıdan DKAB dersi öğretim programında ne ölçüde belirleyici olduğunu ve nasıl uygulandığını ortaya koymaktır. Bu ça-lışma nitel olarak kurgulanmış ve doküman analizi yöntemine başvurulmuş-tur. Çalışmanın temel dokümanı 2024 tarihli DKAB Dersi (4-8. Sınıf) Öğre-tim Programı’dır. Aslında 2000’li yıllardan itibaren DKAB Dersi Öğretim Programı tasarlanırken konu merkezli yerine öğrenen ve problem merkezli yaklaşımların tercih edilmesi sosyal ve psikolojik faktörleri daha belirleyici hâle getirmektedir. En son 2024 yılında değiştirilen DKAB dersi öğretim programının bütüncül eğitim yaklaşımını temele alması öğrenen ve problem merkezli program tasarımlarının din derslerindeki yansımalarının artacağı-nın önemli bir işareti olarak görülebilir. Ayrıca öğretim programının felsefe-sini ve kuramsal temellerini açıklayan ortak bir metin hazırlanması yeni ve olumlu bir uygulamadır. 2024 programında bilmeye değil becerilere odakla-nılmış; öğrenme çıktıları ile yapabilmeye önem verilmiştir. Bu süreçte de öğ-retmenin rehber rolü sürdürülmüş öğrenciyi aktif kılacak çalışmalar planla-ması ve öğrencinin dikkatini çekecek etkinlikler organize etmesi hedeflen-miştir. 2024 DKAB Dersi Öğretim Programı’nın içeriğinde günlük yaşam-dan örnekler verilmesi problem merkezli tasarımın; öğrencinin gelişim sevi-yesi ve ihtiyaçlarına odaklanılması öğrenen merkezli tasarımın dikkate alın-dığını göstermektedir. Ayrıca her üniteye eklenen okul temelli planlama ile öğretmenin sadece öğrenme-öğretme ve ölçme değerlendirme aşamalarında değil programın oluşturulmasında da aktif bir rol alması; öğrencilerin ve eğitim çevresinin özelliklerini programa yansıtması beklenmektedir. Bu ça-lışmada bir yandan öğrenen ve problem merkezli tasarımların DKAB dersi öğretim programına yansımaları tartışılırken diğer taraftan bu tasarımların din öğretiminde daha verimli bir şekilde nasıl uygulanabileceğiyle ilgili öne-rilere yer verilmektedir.

Keywords

Din Eğitimi, Din Psikolojisi, Öğretim Programı, Program Geliştirme, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı

Türkiye Century Education Model Religious Culture and Moral Knowledge Course Curriculum in the Context of Program Design Approaches

Abstract

The educational program forms the foundation of instructional practi-ces in schools. These programs are designed based on one or several of the learner, subject, or problem. Indeed, the 2024 Religious Culture and Moral Knowledge (RCMK) course curriculum reflects a program design centered on the student, problem, and skills. The purpose of this study is to evaluate the reflections of the program design approaches considered in the prepara-tion of the RCMK course curriculum in terms of social and psychological factors. In this context, the main problem of the research is to reveal the extent to which learner-centered and problem-centered program design models are influential in the RCMK course curriculum from social and psychological perspectives and how they are implemented. This study is designed qualitatively, utilizing the document analysis method. The primary document of the study is the 2024 RCMK Course Curriculum (Grades 4-8). Since the 2000s, the preference for learner-centered and problem-centered approaches over subject-centered approaches in the design of the RCMK Course Curriculum has made social and psychological factors more decisi-ve. The most recent revision of the RCMK course curriculum in 2024, which is based on a holistic educational approach, can be seen as an important indicator that the reflections of learner-centered and problem-centered program designs in religious education courses will increase. Additionally, the preparation of a common text explaining the philosophy and theoretical foundations of the curriculum is a new and positive development. The 2024 program focuses on skills rather than knowledge, emphasizing the impor-tance of doing rather than merely knowing through learning outcomes. Du-ring this process, the teacher's role as a guide is maintained, with the aim of planning activities that will engage students and organizing events that will capture their attention. The inclusion of examples from daily life in the con-tent of the 2024 RCMK Course Curriculum indicates the consideration of problem-centered design, while the focus on the student's developmental level and needs demonstrates the attention to learner-centered design. Furt-hermore, with the addition of school-based planning to each unit, it is expected that the teacher will take an active role not only in the teaching-learning and assessment stages but also in the development of the curricu-lum, reflecting the characteristics of the students and the educational envi-ronment in the program. This study discusses the reflections of learner-centered and problem-centered designs in the RCMK course curriculum while also providing suggestions on how these designs can be more effecti-vely implemented in religious education.

Keywords

Religious Education, Psychology of Religion, Curriculum, Program Devel-opment, Religious Culture and Ethics Course Curriculum

References

• Bilgin, Beyza. “Din Öğretiminde Yeni Modeller”. Cumhuriyetin 75. Yılında Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi. Ed. Fahri Unan ve Yücel Hacaloğlu. Ankara: Türk Yurdu Yayınları, 1999.
• Bircan, Hasan Hüseyin. “Eğitim ve Felsefe -Eğitimin Doğal/İnsanî, Toplumsal ve Felsefî Temeli”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 40 (2018), 157-172.
• Çoşkun, Seyit – Taneri, Pervin Oya. “Öğretmen Adaylarının Eğitim Yaklaşımlarının Eğitim Felsefeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi”. Dört Öge 19 (2021), 29-48.
• Demeuse, Marc – Strauven, Christine. Eğitimde Program Geliştirme Politik Kararlardan Uygulamaya. trc. Yusuf Budak. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2016.
• Demirel, Özcan. Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 20. Basım, 2013.
• Demirel, Özcan. Öğretimi Planlama ve Değerlendirme Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 7. Basım, 2004.
• Doğan, Recai – Tosun, Cemal. İlköğretim 4. ve 5. Sınıflar İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2. Basım, 2003.
• Doğan, Recai – Tosun, Cemal. İlköğretim 6. 7. ve 8. Sınıflar İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi. Ankara: Pegem Yayıncılık, 2003.
• Doğanay, Ahmet – Sarı, Mediha. “Öğretim Amaçlarının Belirlenmesi, İfade Edilmesi ve Uygun İçeriğin Seçimi”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Ahmet Doğanay. 37-82. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 8. Basım, 2013.
• Erbil, Oğuz vd. “Öğrenci Merkezli Eğitim Uygulama Modeli”. İzmir İktisat Kongresi Eğitimde Uygulamalar Bölümü Tebliği. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, 2004.
• Erden, Münire. Öğretmenlik Mesleğine Giriş. İstanbul: Alkım Yayınları, 2001.
• Erkılıç, Turan Akman. “Eğitim Felsefeleri Açısından Köy Enstitüleri”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/9 (Nisan 2013), 1-19.
• Ertürk, Selahattin. Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Meteksan Yayınları, 1994.
• Gurbetoğlu, Ali. “Eğitimde Program Geliştirme”. Erişim: 24 Nisan 2021. http://www.agurbetoglu.com/files/3.%20Program%20Geli%C5%9Ftirmenin%20Kuramsal%20Temelleri.pdf
• Güven, Bülent. “Öğretim İlke ve Yöntemleriyle İlgili Temel Kavramlar”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Şeref Tan. 2-37. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 13. Basım, 2016.
• Hotaman, Davut. “Eğitim Programlarının Geliştirilmesinde Felsefenin Rolü”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13/2 (2017), 430-437. DOI: 10.17860/mersinefd.302409
• Karaca, Erol. “Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar”. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ed. Müfit Gömleksiz – Serdar Erkan. 2-37. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2. Basım, 2010.
• Korkmaz, Fahrettin. “Küreselleşmenin Eğitim Programlarına Etkileri”. Küreselleşen Dünyada Eğitim. ed. Özcan Demirel - Serkan Dinçer. 168-184. Ankara: Pegem Akademi, 2017. https://doi.org/10.14527/9786053188407
• Korkmaz, İsa. “Eğitim Programı: Tasarımı ve Geliştirilmesi”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Ahmet Doğanay. 2- 37. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 8. Basım, 2013.
• Köksal, Fatma Nur. “Öğretim İçeriğinin Seçimi ve Düzenlenmesi”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Şeref Tan. 77- 108. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 8. Basım, 2012.
• Kula, Mustafa Naci. Kimlik ve Din. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 2001.
• Küçükahmet, Leyla. Program Geliştirme ve Öğretim. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 2009.
• Kümbetoğlu, Belkıs. Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, 3. Ankara: Bağlam Yayıncılık, 2012.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıf). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı, 2024.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı, 2018.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı, 2018.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı, 2010.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. Tebliğler Dergisi (Ekim 2000), 915. http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem- sayilar/viewcategory/64-2000
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı, 2024.
• Oral, Behçet. “Öğretimde Verimlilik”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Şeref Tan. 399-432. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 13. Basım, 2016.
• Pala, Aynur. “Öğretme ve Öğrenme Etkinlikleri”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Şeref Tan. 109-134. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 13. Basım, 2016.
• Sönmez, Veysel. Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık, 19. Basım, 2020.
• Şahin, Hasan Hüseyin. Eğitimde Program Geliştirme ve Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 4. Basım, 2020.
• Şenyuva, Emine. “Hemşirelik ve Hemşirelik Eğitimi Felsefesi”. Hemşirelikte Eğitim Süreci. Ed. Hülya Kaya. 22-51. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, 2020.
• Tan, Şeref. “Öğretim Hedeflerinin Belirlenmesi”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Şeref Tan. 35-78. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 13. Basım, 2016.
• Tok, Şükran. “Öğretme-Öğrenme Strateji ve Modelleri”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Ahmet Doğanay. 129- 160. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 8. Basım, 2013.
• Tok, Türkay N. “Etkili Öğretim İçin Yöntem ve Teknikler”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed. Ahmet Doğanay. 161- 237. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 8. Basım, 2013.
• Topses, Gürsen. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 3. Basım, 2009.
• Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Yayıncılık, 5. Basım, 2011.
• Ünsal, Serkan - Korkmaz, Fahrettin. “Eğitim Programı Tasarımı Tercihlerine Yönelik Öğretmen Görüşleri”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13/1 (16 Nisan 2017), 275-289. https://doi.org/10.17860/mersinefd.305977
• Varış, Fatma. Eğitimde Program Geliştirme: Teori ve Teknikler. Ankara: Alkım Yayıncılık, 1976.
• Yanpar Yelken, Tuğba –Yavuz Konokman, Gamze. “Program Geliştirmede Hedefler”. Eğitimde Program Geliştirme ve Değerlendirme. Ed. Behçet Oral ve Taha Yazar. 273-298. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2017.
• YÖKAK, Yükseköğretim Kalite Kurulu. Öğrenci Merkezli Öğrenme-Öğretme ile Ölçme ve Değerlendirme. Erişim 27 Nisan 2021 https://portal.yokak.gov.tr/makale/ogrenci-merkezli-ogretim-olcme-ve-degerlendirme/