Öz
XIX. yüzyılın sonları ve XX. yüzyılın başlarında devam eden milli uyanış hareketi, bağımsız devletliğin kurulması için teorik temelleri, bununla ilgili milli düşünce ve ideoloji, manevi değerlerle alakadar konular Türkçe konuşan halkların düşünce tarihine yansıtılmışdır. İlk kez Ali Suavi (1839-1878) tarafından biraz belirsiz olarak öne sürülmüş “Türkleşmek, İslamlaşmak ve Avrupalılaşmak” düsturu, Ali bey Hüseyinzade (1864-1940) tarafından geliştirilmiştir. Ali bey Hüseyinzade’nin etkisiyle Ziya Gökalp (1876-1924) “Türkleşmek, İslamlaşmak ve Muasırlaşmak” düsturunu kabul etmiştir. Bu düstur Ziya Gökalp vasıtasiyle Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin kurucusu Mehemmed Emin Resulzade’ye (1884-1955) etki göstermiştir. Azerbaycan devletinin bayrağı üzerinde bu düstur – mavi, kırmızı ve yeşil renklerde ifade edilmiştir. Azerbaycan’da XIX yüzyılın sonundan başlayarak milli-manevi değerlerle alakadar konular Azerbaycancılık ideolojisinde gösterilmiştir. XX. yüzyılın ortalarından Azerbaycan’ın felsefe, edebiyat, genellikle, bilimsel ve kültürel mirasının araştırılmasına ve tebliğatına büyük önem verilmiştir. Türk dünyasında Azerbaycan’ın kendine özgü bir yeri var, Azerbaycan halkı Türkçe konuşan halkların kültürünün gelişiminde azametli hizmet göstermişler.
Anahtar Kelimeler
Türk dünyası Azerbaycan Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak Tarih
Kaynakça
- AXUNDOV Nazim (1959). “Molla Nəsrəddin” jurnalının nəşri tarixi. Bakı
- AKÇURA Yusuf (2011). Türklük. Yayına hazırlayan: Yılmaz Özkaya. Türk Yurdu Dergisi. Cilt 31 (63). Sayı: 285 (646). Basıldığı Tarih: 02.05.2011. s. 56-62
- AĞAOĞLU Əhməd bəy (2007). Seçilmiş əsərləri. Tərtib edənlər: Əziz Mirəhmədov, Vilayət Quliyev. Bakı
- DÜNYA AZƏRBAYCANLILARININ I. QURULTAYI (2001). http://files.preslib.az/site/diaspora/gl2.pdf [15.03.2020]
- ƏKİNÇİ qəzeti (1875-1877). (1979).Tərtib edəni: Turan Həsənzadə. Bakı
- GÖKALP Ziya (2010). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. Editör Erdal Çakıcıoğlu. İstanbul
- MƏMMƏDQULUZADƏ Cəlil (2004). Əsərləri. Dörd cilddə. IV cild. Tərtib edəni və izahların müəllifi: AMEA-nın həqiqi üzvü İsa Həbibbəyli. Bakı
- MƏMMƏDOV Zakir (1996). Azərbaycanşünas alimin elmi şöhrəti. “Azərbaycan müəllimi” qəzeti, Bakı, 10 noyabr 1996 il
- RESULZADE M.Emin (1984). Azerbaycan’a Hitabı (28 Mayıs 1953 yıl). Azerbaycan. Türk Kültür Dergisi. Yıl 33, Sayı: 247. Ankara. s.13-15
- RƏSULZADƏ Məhəmməd Əmin (1992). Əsərləri. Toplayanı, tərtib və transliterasiya edəni professor Şirməmməd Hüseynov. Bakı
- RƏSULZADƏ Məhəmməd Əmin (2001). Əsərləri 1909-1914. II cild. Toplayanı, ərəb əlifbasından latın əlifbasına çevirəni, ön sözün müəllifi professor Şirməmməd Hüseynov. Bakı
- ÜLKEN Hilmi Ziya (1969). Türkçülüğün ve Türk Sosyalizminin babası Ali Turan. Yeni İnsan Dergisi. Sayı: 84. İstanbul, s. 6-11; 21-25
- ÜLKEN Hilmi Ziya (1994). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul
- YÖNTEM Ali Canip (1962). Ziya Gökalp’e Türkçülüğü Aşılayan Adam. Yakın Tarihimiz Dergisi. Cilt: 1. Sayı: 9. İstanbul 26 Nisan. s. 259-260
- ZAKİROĞLU (Baharlı) Orxan (2013). Şərq tarixi: Baharlılar (Ensiklopedik məlumat kitabı). II kitab. Bakı
Öz
Kaynakça
- AXUNDOV Nazim (1959). “Molla Nəsrəddin” jurnalının nəşri tarixi. Bakı
- AKÇURA Yusuf (2011). Türklük. Yayına hazırlayan: Yılmaz Özkaya. Türk Yurdu Dergisi. Cilt 31 (63). Sayı: 285 (646). Basıldığı Tarih: 02.05.2011. s. 56-62
- AĞAOĞLU Əhməd bəy (2007). Seçilmiş əsərləri. Tərtib edənlər: Əziz Mirəhmədov, Vilayət Quliyev. Bakı
- DÜNYA AZƏRBAYCANLILARININ I. QURULTAYI (2001). http://files.preslib.az/site/diaspora/gl2.pdf [15.03.2020]
- ƏKİNÇİ qəzeti (1875-1877). (1979).Tərtib edəni: Turan Həsənzadə. Bakı
- GÖKALP Ziya (2010). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. Editör Erdal Çakıcıoğlu. İstanbul
- MƏMMƏDQULUZADƏ Cəlil (2004). Əsərləri. Dörd cilddə. IV cild. Tərtib edəni və izahların müəllifi: AMEA-nın həqiqi üzvü İsa Həbibbəyli. Bakı
- MƏMMƏDOV Zakir (1996). Azərbaycanşünas alimin elmi şöhrəti. “Azərbaycan müəllimi” qəzeti, Bakı, 10 noyabr 1996 il
- RESULZADE M.Emin (1984). Azerbaycan’a Hitabı (28 Mayıs 1953 yıl). Azerbaycan. Türk Kültür Dergisi. Yıl 33, Sayı: 247. Ankara. s.13-15
- RƏSULZADƏ Məhəmməd Əmin (1992). Əsərləri. Toplayanı, tərtib və transliterasiya edəni professor Şirməmməd Hüseynov. Bakı
- RƏSULZADƏ Məhəmməd Əmin (2001). Əsərləri 1909-1914. II cild. Toplayanı, ərəb əlifbasından latın əlifbasına çevirəni, ön sözün müəllifi professor Şirməmməd Hüseynov. Bakı
- ÜLKEN Hilmi Ziya (1969). Türkçülüğün ve Türk Sosyalizminin babası Ali Turan. Yeni İnsan Dergisi. Sayı: 84. İstanbul, s. 6-11; 21-25
- ÜLKEN Hilmi Ziya (1994). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul
- YÖNTEM Ali Canip (1962). Ziya Gökalp’e Türkçülüğü Aşılayan Adam. Yakın Tarihimiz Dergisi. Cilt: 1. Sayı: 9. İstanbul 26 Nisan. s. 259-260
- ZAKİROĞLU (Baharlı) Orxan (2013). Şərq tarixi: Baharlılar (Ensiklopedik məlumat kitabı). II kitab. Bakı
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Mart 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 4 Sayı: 1 |
MİLLİ KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ OLARAK TÜRK BİRLİĞİ KONGRELERİNE DESTEĞİMİZ SÜRMEKTEDİR.
22-24 Aralık tarihlerinde Akdeniz'in İncisi Alanya'da gerçekleşen "V. Uluslararası Akdeniz Bilimsel Araştırmalar Kongresi" dergimiz MİKAD ve Alanya Belediyesi'nin işbirliği ile gerçekleşmiştir. MİKAD olarak Türk bilim dünyasına katkı sunmaya devam etmekten onur duymaktayız.
DERGİMİZİN TÜRK DÜNYASINA AKADEMİK BAKIŞI
Milli Kültür Araştırmaları Dergisi akademik yayın hayatı, "Turan Kurultayı" sonuçları ile paralel yöndedir ve bu hedefler doğrultusunda yayın yapmaktadır.
Sonuç bildirgesi ana teması: Köklere inemezseniz göklere yükselemezsiniz..
Hedefi: 21. Yüzyıl Türk Asrı Olacaktır…
Macaristan’ın Başkenti Budapeşte yakınlarında Bugac’ta düzenlenen TURAN KURULTAYI’nda Türk soyundan gelen Macar, Azeri, Avar, Başkurt, Bulgar, Balkar, Buryat, Çuvaş, Gagavuz, Kabardino, Karaçay, Karakalpak, Kazak, Kırgız,Kumuk, Moğol, Nogay, Oğuz, Özbek, Tatar, Tuva, Türkmen, Uygur ve Yakut boyları bir araya gelerek aşağıdaki kararları almıştır…
1) Ümitlerimizi yeşerten Türk Devletler Teşkilatı’nın kurulması memnuniyetle karşılanmıştır.
2) Bütün dünyaya adından bahsettiren Türk Devletler Teşkilatı daha aktif hâle getirilmelidir.
3) Bu bağlamda Türk Devletler Teşkilatının ikinci ve üçüncü halkaları mutlaka kurulmalıdır.
4) Teşkilatın kurulacak ikinci ve üçüncü halkalarında, “Türk Devletler Teşkilatında biz neden yokuz” diyen pek çok devlet gibi, Balkanlar’dan Moğolistan’a, Uyguristan’dan-Kore’ye kadar bütün akraba toplulukları yer almalıdır.
5) Bunun dışında; Özellikle Balkan Türkleri olmak üzere, Kamboçya’dan-Sri Lanka Türklerine, Pakistan ve Himalaya’daki Türklerden, Girit Türklerine, Libya’da ki Türklerden-Irak’taki Türkmenelindeki Türklere, Romanya Türklerinden-Kırım’a, Nijer’de yaşayan Tuaregler’den-Doğu Afrika’da ve Ortadoğu’da yaşayan Osmanlı Türkü’nün torunlarına, Sibirya’dan Kafkaslara, Tacikistan’a kadar hiçbir oba ve aşiretleri dışarıda bırakmadan temsilci alınması zarûrî olmuştur.
6) İşte öyle bir yapıya büründürülecek Türk Devletler Teşkilatı’nın önemli çalışması hâline gelen TURAN KURULTAYI için teklifimiz; bundan böyle dönüşümlü olarak her iki yılda bir diğer Türk Cumhuriyetlerinin birinde, olimpiyat oyunlarıyla, ekonomik ve kültürel oturumlarıyla kısaca her yönüyle icrâ edilmelidir.
7) Bugün Türk Devletler Teşkilâtının kurulması gibi; Turan Birliğini kurma mücâdelesi için, tam 100 yıl önce şehit düştüğü 4 Ağustos 1922’ye kadar, işgaldeki Türk Devletlerini kurtararak TURAN bayrağı altında biraraya getirmek isteyen Enver Paşa unutulmamalıdır. Anıtı dikilmeli, hayatı ve mücadelesi film yapılarak gelecek nesillere aktarılmalıdır.
8)Türk Devletler Teşkilatının bünyesinde ortak ordu, ortak pazar ve ortak parlamento kurulmalı ve üçer aylık dönemlerde Macaristan Parlamentosunda toplanarak yapılan çalışmalar gözden geçirmelidir.
10) Yine TDT bünyesinde Türk Dünyası Stratejik Araştırmalar Merkezi ve Türk Dünyası Araştırmalar Enstitüsü,Türk Dünyası Akademisyenler Birliği, Türk Dünyası Tarım Birliği (hayvancılık dahil), Tür Dünyası Sağlık Teşkilatı ve Türk Dünyası Arama Kurtarma (TÜDAK) kurulmalıdır.
11) Türk Dünyası Ekomomik Formu iki yılda bir Türk Dünyasının kalbi konumundaki Aşkabat’ta yapılmalıdır.
12) Türk Dünyası Bilim Olimpiyatları iki yılda bir Özbekistan’da icra edilmelidir.
13) Türk Dünyası Uzay Araştımaları Enstitüsü kurularak Kazakistan’da her yıl toplanmalıdır.
14) Türk Teknofest Festivali her yıl Türkiye’de yapılmalıdır.
15)Türk Dünyası Yüksek Öğrenim Kurumu kurulmalı, Türk Dünyasındaki üniversitelerin denkliği için üniversitelerde ıslah çalışmaları yapılmalıdır.
16) Türk Dünyası Hekimler Birliği Kurularak her yıl Azerbaycan’da biraraya gelmelidir.
17) Türk Dünyası Bilim Ödülleri düzenlenmeli ve iki yılda bir yapılan Turan Kurultayında sahiplerine takdim edilmelidir.
18) Türk Dünyası Film Festivali ve Türk Dünyası Erovizyon Müzik yarışmaları dönüşümlü olarak Kırgızistan’da birer yıl arayla yapılarak dereceye girenlere ödülleri verilmelidir.
19) Merkezi İstanbul’da olan Türk Dünyası Belediyeler Birliği “iş birliği-güç birliği” kapsamında genişletilerek, en küçük belediyelere kadar bütün Türk Dünyasını kapsayacak şekilde dizayn edilmelidir.
20) Türk Dünyası Kültür, sanat, edebiyat çalıştayları yapılarak Türk Dünyasının ortak değerleri, özellikle Dede Korkut, Nasrettin Hoca, Atilla, Timur, Uluğ Bey, Ali Kuşçu gibi önemli şahsiyetler anlatılmalıdır.
21) “Tarihini bilmeyen milletlerin coğrafyasını başkaları çizer” düsturuyla, Türk Dünyası ortak tarihi yeniden yazılmalıdır. Bunun İçin “Millî Tatihçiler Şurâsı” âcilen kurulmalıdır.
22) Başta Doğu Türkistan olmak üzere Musul-Kerkük, Kıbrıs, Kırım, Batı Trakya gibi Türk Bölgelerinin statüleri uluslararası platformlarda sürekli dile getirilerek, layık oldukları konuma gelene kadar dünya gündeminde kalmaları sağlanmalıdır.
Bütün dünya bilmelidir ki, 21. Yüzyıl Türk Asrı Olacaktır.
Turan Kurultayı Bilim Kurulu
TURAN KURULTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ..
Budapeşte, 13.08.2022