Jafr and abjad from the point of value of knowledge: the metaphysics of letters and numbers

Year 2005, Volume: 2 Issue: 1, 75 - 114, 01.01.2005

Ramazan Yazçiçek

Abstract

This study examines the concepts of jafr and abjad from the point of their value of knowledge. It analysis these concepts as a historical phenomenon based upon allegorical explanations. Such sectarian movements as Ishmailiyyah, Batiniyyah and Ikhwan al-Safa are examined as case matters. The study also discusses whether the explanation of the verses of the Qur’an according to the technique of abjad is appropriate to Islam.

Keywords

Jafr, Abjad, Raml, Hurufiyyah, Batiniyyah, Ishmailiyyah

Bilgi Değeri Açısından Cefr ve Ebdced -Harfler ve Rakamlar Metafiziği-

Abstract

Bu yazıda, cefr ve ebced kavramları bilgi değerleri açısından incelenmektedir. Cefr ve ebcedin kavram analizinin ardından bunların tarihsel analizi ‘batınî yorum’ çerçevesinde yapılmaktadır. Konu tartışması, daha çok ‘harfler ve rakamlar metafiziği’ bağlamında yapılmaktadır. Yazının ilerleyen bölümlerinde bir yöntem sorunu olarak ‘Ebced Hesabı’/’Hisâb-ı Cümel’ incelenmektedir. Çalışmada, Kur’an yorumunun cefr ve ebced ile yapılmasının islâmîliği imkanı tartışılırken ‘İslâm’da gayb problemi’ bilinen bağlamda tekrar edilmektedir. Konu bağlamında, Bâtınîyye, İsmâilîyye, İhvân-ı Safâ’ya daha ağırlıklı değinmek üzere belli kavramlar ele alınmaktadır.

Keywords

Cefr, Ebced, Remil, Hurûfîlik, Bâtınîlik, İsmâilîyye.

References

• Aliyyû’l- Karî, Mevzuat, İlim Yay., Mütercim: Ahmet Serdaroğlu, İstanbul 1986.
• Aksu, Hüsamettin, “Hurûfîlik” mad., TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1998.
• Ateş, Süleyman, İşârî Tefsîr Okulu, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 1998.
• Badıllı, Abdulkadir, Risale-i Nur’un Kudsî Kaynakları, Envâr Neşriyat, İstanbul 1994.
• Bozhüyük, Mehmet Emin, “Hurûf” mad., TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1998.
• Çağmar, M. Edip, “İhvân-ı Safâ’nın Dil ile İlgili Görüşleri”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, Ankara 2004, c: 17, s: 2., s. 117-127.
• Çelebi, İlyas, İslâm İnancında Gayp Problemi, İFAV, İstanbul 1996.
• De Lacy O’leary, İslâm Düşüncesi ve Tarihteki Yeri, Çev.: Hüseyin Yurdaydın ve Yaşar Kutluay, Ankara Üniv. İlâhiyat Fak. Yay., Ankara 1971.
• Ebu Zehra, Muhammed, İslâm’da Fıkhi Mezhepler Tarihi, Çev.: Abdulkadir Şener, Hisar Yayınları, İstanbul.
• Ebû Zeyd, Nasr Hâmid, “Tarihte ve Günümüzde “Kur’an Te’vîli” Sorunsalı”, İslâmî Araştırmalar, Çev.: Ömer Özsoy, Ankara 1996, c: 9, s: 1-4, s. 24- 44.
• el-Kuleynî, Ebu Cafer Muhammed b. Yakub b. İshak, Usul-u Kâfî, Mütercim: Vahdettin İnce, Dar’ul Hikem. İstanbul 2002.
• el-Hüseyni, M. Reşit Rızâ, İslâm’da Birlik ve Fıkıh Mezhepleri, Çev.: Ahmet Hamdi Akseki, Sadeleştiren: Hayrettin Karaman, D.İ.B. Yayınları, An- kara (tarihsiz).
• es-Suyuti, Celaleddin, El-İtkan fî Ulûmi’l Kur’an, Çev.: Sakıp Yıldız, Hüseyin Avni Çelik, Madve, İstanbul (tarihsiz).
• Edip, Eşref, Risale-i Nur Müellifi Said Nursi,Tan Matbaası, İstanbul 1958.
• Erdeğer Bülent Şahin, “Apaçık Kur’an’ın Şifresi Olur mu?”, Haksöz, İstanbul 2002, s: 140, s. 48-55.
• Guénon, René, İslâm Maneviyatı ve Taoculuğa Toplubakış, İnsan Yayınları, İstan- bul 1989.
• Maraşlı, Ahmet, Kur’an’da Sırlı Diziliş, Okul Yayınları, İstanbul 2003.
• Mevlâna, Fîhi Mâfih, Çev.: Meliha Ülker Anbarcıoğlu, M.E.B., İstanbul 1990.
• Mevlâna, Mesnevî, Çev.: Veled İzbudak, Gözden geçiren: Abdulbaki Gölpınarlı, M.E.B., İstanbul 1990.
• Noyan Münib Engin, “Kur’an Günlüğü”, Umran, İstanbul 2002, s: 100.
• Nursi, Bediüzzaman Said, Sikke-i Tasdik-i Gaybi, Doğuş ltd. Şti. Ankara 1959.
• Nursi, Bediüzzaman Said, Tarihçe-i Hayat, Tenvir Neşr., İstanbul 1987.
• Nursi, Bediüzzaman Said, Asâyı Mûsa, Medresetüz-Zehra, Tenvir Neşriyat, İstanbul.
• Nursi, Bediüzzaman Said, İşârâtü’l-İcaz, Mütercim: Abdulmecid Nursi, Medresetüz Zehra, Tenvir Neşriyat, İstanbul.
• Nursi, Bediüzzaman Said, Lem’alar, Medresetüz-Zehra, Tenvir Neşriyat, İstan- bul.
• Nursi, Bediüzzaman Said, Mektubat, Tenvir Neş., İstanbul.
• Nursi, Said, Risale-i Nur Külliyat –Zülfikar Mecmuası, Fihriste-i Rumûzat-ı Semâniye-, Yeni Asya Yayınları,. İstanbul 1996, c: 2.
• Heyet, “Ebced” mad., Şâmil İslâm Ansiklopedisi, Şâmil Yayınevi, İstanbul 1990.
• İbn’ûl Arabi, Muhyiddin, Fusûs-ül- Hikem, Çev.: Nuri Gençosman, M.E.B., İs- tanbul 1990.
• İbn Kesir, Hadislerle Kur’an’ı Kerim Tefsiri, Çev.: Dr. Bekir Karlığa, Dr. Bedret- tin Çetiner, Çağrı Yayınları, İstanbul 1988.
• İbn Haldun, Mukaddime, Çev.: Zakir Kadiri Ugan, M.E.B. Yayınları, İstanbul 1991.
• İbn’ûl Arabî, Muhyiddin, El-Futûhât El-Mekkiyye, Nihat Keklik, Kültür Bakanlı- ğı, No:1184, Ankara 1990.
• İslamoğlu, Mustafa, Yahudileşme Temayülü, Denge Yayınları, İstanbul. 1995.
• Öztürk, Mustafa, Kur’an ve Aşırı Yorum, Kitâbiyât, Ankara 2003.
• Sarmış İbrahim, Tasavvuf ve İslâm, Ekin Yayınları, İstanbul 1997.
• Sahih-i Buharî , Mütercim: Mehmet Sofuoğlu, Ötüken Yayınları, İstanbul 1987.
• Sahih-i Müslim, Terc. ve Şerh: Ahmed Davudoğlu, Sönmez Yayınları, İstanbul 1977.
• Şemsüddin İbnî Kayyim el Cevziyye, Elmenâr’ül-Münif Fis-Sahih Ved-Daif, Terc.: Muzaffer Can, Cantaş, İstanbul 1992.
• Sözengil, Tarık Mümtaz, Tarih Boyunca Alevilik, Çözüm Yayınları, İstanbul 1991.
• Şimşek, M. Sait, “Cifr Hesabı” mad., Şâmil İslâm Ansiklopedisi, Şâmil Yayınevi, İstanbul 1990.
• Uludağ, Süleyman, “Bâtın İlmi”, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi,. İstanbul 1992, c: 5.
• Uysal, Enver, “İhvân-ı Safâ” mad., T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2000, c: 22
• Uzun, Mustafa, “Ebced” mad., T.D.V. İslâm Ansiklopedisi,. İstanbul 1994, c: 10.
• Kandemir, M. Yaşar, Mevzû Hadîsler, D.İ.B. Yay., Ankara.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, Ank. Üniv. İlâh. Fak. Yay., Ankara 1985, 2. Baskı.
• Lord, Nortbourne, Modern Dünyada Din, Türkçesi: Şahabeddin Yalçın, İnsan Yayınları, İstanbul 1995.
• Yakıt, İsmail, Türk-İslâm Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, Ötüken. İstanbul 2003.
• Yazçiçek, Ramazan, “Dinsel Çoğulculuk ya da A’mak-ı Hayal”, Tezkire, Ankara 2004, s: 35, s. 115-147.
• Yazçiçek, Ramazan, “Kur’an Ayında Kur’an’da Hayat Bulmak”, İktibas Ankara 2004, s: 311, s. 19-23.
• Yeğin, Abdullah, Yeni Lügat, Yeni Asya Yayınları, İstanbul 1975.
• Yurdagür, Metin, “Cefr” mad., T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1993, c: 7.
• Yılmaz, Hüseyin, Ezeli Hikmet ve Dinler, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.