SINIF ÖĞRETMENLERİNİN HAYAT BİLGİSİ DERSİNDE KULLANILAN OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARI VE UYGULAMALARI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Year 2020, Volume: 49 Issue: 227, 7 - 32, 01.08.2020

Mustafa Ürey Selahattin Kaymakcı

Abstract

Türk Eğitim Sisteminde hayat bilgisi dersi ilkokul 1, 2 ve 3. sınıflarda okutulmaktadır. Birey, toplum ve doğa ekseninde yapılandırılan dersin öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmanın amacı, hayat bilgisi dersinde kullanılan okul dışı öğrenme ortamları ve bu ortamlarda gerçekleştirilen uygulama faaliyetleri hakkında sınıf öğretmenlerinin görüşlerini ortaya koymaktır. Çalışmada nicel metodoloji kapsamında alan taraması yöntemi kullanılmıştır. 2016-2107 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında gerçekleştirilen çalışmaya ülke genelinden toplam 312 sınıf öğretmeni katılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen “Okul Dışı Öğrenme Ortamlarına Yönelik Öğretmen Görüş Anketi (ODÖGA)” kullanılmıştır. Verilerin analizinde açık uçlu sorular için içerik analizi kullanılırken, kapalı uçlu sorular için betimsel analiz kullanılmıştır. Çalışma sonucunda sınıf öğretmenlerinin çoğunluğunun hayat bilgisi dersinde okul dışı öğrenme ortamlarını kullandıkları ortaya çıkmıştır. Okul dışı öğrenme ortamlarının bilgi, beceri ve duyuşsal boyutlarda eğitim-öğretim faaliyetlerine etkide bulunduğu tespit edilmiş, sınıf öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarını kullanmamalarında öğretmen, öğrenci, yönetim, veli ve yerel kaynaklı nedenlerin etkili olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin hayat bilgisi dersinde okul dışı öğrenme ortamı olarak en çok doğa eğitimi etkinliği yaptırdığı, bu kapsamda doğayı koruma becerisine ve doğal çevreye duyarlılık değerine odaklandıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Sınıf öğretmeni, hayat bilgisi, okul dışı öğrenme ortamı

References

• Akdeniz, B. ve Kaymakcı, S. (2017, Mayıs). İlkokul 1. sınıf hayat bilgisi dersinde müzelerin kullanımının incelenmesi: Kastamonu örneği. 16. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Lefke, Kıbrıs.
• Akınoğlu, O. (2005). Hayat bilgisi öğretimi. İçinde C. Öztürk ve D. Dilek (Eds.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (ss. 1-15). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bahçe, A. (2010). Hayat bilgisi öğretiminde değerlerin kazandırılma düzeylerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bektaş, Ö. (2001). Hayat bilgisi öğretimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Binbaşıoğlu, C. (2000). Okulda ders dışı etkinlikler. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Birinci, O. (2013). İlkokul 3. sınıf hayat bilgisi dersine yönelik geliştirilen doğa eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin doğa algılarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Bunting, C. J. (2006). Interdisciplinary teaching through outdoor education. Champaign, IL: Human Kinetics.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Ceran, M. (2005). İlköğretim okullarında hayat bilgisi öğretiminde öğretmenlerin karşılaştıkları sorunların belirlenmesi (Konya örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Demir, M. K. (2007). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerinde gözlem gezisi yöntemini uygulama durumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (2), 323-341.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ersoy, Ş. (2002). İlköğretim 3. sınıf hayat bilgisi dersinde “Biyolojik Çeşitlilik ve Erozyon” konularının anlamlı öğrenme kuramına dayalı olarak öğretiminin akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Gatto, J. T. (2018). Eğitim: Bir kitle imha silahı. M. A. Özkan (Çev.). İstanbul: EDAM.
• Giritli, F. (2012). Kuzey Kıbrıs’ta müzede eğitim çalışmalarının değerlendirilmesi. Yaratıcı Drama Dergisi, 7 (13), 9-21.
• Illich, I. (2006). Okulsuz toplum. C. Öner (Çev.). İstanbul: Oda Yayınları.
• Karademir, E. (2013). Öğretmen ve öğretmen adaylarının fen ve teknoloji dersi kapsamında okul dışı öğrenme etkinliklerini gerçekleştirme amaçlarının planlanmış davranış teorisi yoluyla belirlenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaymakcı, S. (2014). Hayat bilgisinde değerler eğitimi. İçinde R. Turan ve K. Ulusoy (Eds.), Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi (ss. 367-389). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kılıç, A. (2018). Hayat bilgisi dersi, “dün, bugün, yarın” temasında sözlü ve yerel tarih etkinliklerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kuş, E. (2003). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• MEB. (1998). İlköğretim okulu hayat bilgisi programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2009). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2015). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Ankara: MEB Yayınevi.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. London: Sage Publications.
• Şimşek, A. ve Kaymakcı, S. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminin amacı ve kapsamı. İçinde A. Şimşek ve S. Kaymakcı (Eds.), Okul Dışı Sosyal Bilgiler Öğretimi (ss. 1-13). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tosun, H. B. (2015). Hayat bilgisi dersinde gerçekleştirilen müze uygulamaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ürey, M., Çepni, S., Köğce, D. ve Yıldız, C. (2013). Serbest Etkinlik Çalışmaları Dersi Kapsamında Geliştirilen Fen Temelli ve Disiplinlerarası Okul Bahçesi Programının Öğrencilerin Bazı Matematik Kazanımları Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10(3), 37-58.
• Ürey, M. ve Çepni, S. (2015). Fen Temelli ve Disiplinlerarası Okul Bahçesi Programının Bazı Fen ve Teknoloji Dersi Kazanımları Üzerine Etkisinin Farklı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 166-184.
• Ürey, M., Çepni, S. ve Kaymakçı, S. (2015). Fen Temelli ve Disiplinlerarası Okul Bahçesi Programının Bazı Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Kazanımları Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 7-29.
• Ürey, M. (2019). Outdoor learning environments and evaluation. In S. Çepni and Y. Kara (Eds.), Current Studies in Educational Measurement & Evaluation (p. 501-521). İstanbul: Paradigma Publishing.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.