The Place of Hafsa in the Science of Tafsir in the Context of Tabarī Narrations

Yıl 2024, Sayı: 19, 69 - 88, 30.12.2024

Yakup Bıyıkoğlu

https://doi.org/10.47502/mizan.1466028

Öz

Hafsa was born in Mecca and is the daughter of Omer's daughter and she is the wife of the Prophet. She was a hāfiz and was assigned by the Prophet to teach women how to read and write in Medina. Rom the beginning of the revelation to the end of the second century, women's efforts to interpret the Qur’ān have been the reason for research. In terms of the science of tafsir, Hafsa made significant contributions to the direct explanation of the verses and the transmission of the recitations. Hafsa has an important place in the History of the Qur’ān due to her important services in the process of duplicating the Qur’ān and having her own Mushaf. Also Hafsa was also the subject of the revelation of some verses as the reason for their revelation. When viewed from the perspective of Tabarī's commentary, Hafsa's Ahzāb surah 28-29, 52; Surah Talaq 1; Tahrim Surah 1-5. It is seen that the verses are discussed in the reasons for their revelation. As a result, it is possible to say that the meaning of the verses and the narrations about Hafsa and Aisha overlap in the context of revelation and sīrah.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur'an, Tabari, Hafsa, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf, Mushaf

Taberî Rivâyetleri Bağlamında Hz. Hafsa’nın Tefsir İlmindeki Yeri

Öz

Hz. Hafsa Mekke’de dünyaya gelmiş olup Hz. Ömer’in kızı ve Hz. Peygamber’in hanımıdır. Kendisi hafız olup Medine’de Hz. Peygamber tarafından kadınlara okuma-yazma öğretimiyle görevlendirilmiştir. Vahyin başlangıç tarihinden ikinci asrın sonuna kadar kadınların Kur’ân’ı tefsir çabaları araştırma sebebi olmuştur. Tefsir ilmi bakımından Hz. Hafsa, ayetlerin doğrudan izahında ve kırâatlerin naklinde önemli katkılar sağlamıştır. Hz. Hafsa, Kur’ân’ın çoğaltılası sürecinde önemli hizmetlerinin bulunması ve kendine ait bir Mushaf’ının olması nedeniyle Kur’ân Tarihinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Hz. Hafsa, nuzûl sebepleri olarak da bazı ayetlerin inmesinde konu olmuştur. Taberî tefsiri perspektifinden bakıldığında Hz. Hafsa’nın Ahzâb sûresi 28-29, 52; Talak sûresi 1; Tahrim sûresi 1-5. ayetlerinin nüzul sebeplerinde konu edinildiği görülmektedir. Sonuç olarak belirtilecek olursa ayetlerin anlam muhtevası ile Hz. Hafsa ve Hz. Aişe ile ilgili rivâyetlerin nüzul ve sîret bağlamında örtüştüğünü söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'ân, Mushaf, Taberî, Hz. Hafsa

Teşekkür

Teşekkür eder kolaylıklar dilerim.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût. b.y: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Âlûsî, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn es-Seyyîd Mahmûd. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-‘azîm ve seb‘i’l-mesânî. 30 Cilt. Beyrût: İhyâû’-t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Atar, Fahrettin. “Mükâtebe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/30-532. İstanbul: TDV Yayınları, 2020.
• Ateş, Fatma. Hz. Hafsa bint Ömer. İstanbul: Siyer Yayınları, 6. Basım, 2022.
• Başar, Serpil. Kur’an’ın İlk Kadın Yorumcuları. İstanbul: İz Yayıncılık, 2011.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Çetiner, Bedreddin. Fâtiha’dan Nâs’a Esbâb-ı Nüzûl. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2002.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 44. Basım, 2015.
• Demirci, Muhsin. Kur’ân Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 3. Basım, 2010.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘âs, es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Ebû Şuhbe, Muhammed b. Muhammed. el-Medhal li dirâseti’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Mektebetü’s-Sünne, 2. Basım, 2003.
• Gümrükçüoğlu, Süleyman. Hz. Hafsa’nın Hayatı ve Rivâyetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• İbn Ebî Dâvûd, Abdullah b. Süleyman b. el-Eş‘âs es-Sicistanî. Kitâbu’l-mesâhif. thk. Muhammed b. Abduh. Kahire: el-Fârûku’l-Hadisiyye, 2002.
• İbn Hacer el-Askalânî. Ahmed b. Ali. Fethu’l-bârî şerhu sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhibuddin el-Hatîb. Beyrût: Dârü’l-Marife, 1379.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil b. Ömer. Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm (Mukaddeme). thk. Sâmi b. Muhammed b. Selâme, Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azim (Mukaddeme). B.y: Dâru Taybe, 1999.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillah b. Muhammed. et-Tabakâtu’l-kübrâ. thk. İhsân Abbâs. Beyrût: Dâru Sâdır, 1968.
• Kandemir, M. Yaşar. “Hafsa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1/119-120. İstanbul: TDV yayınları, 1997.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. Hâccâc b. Müslim en-Nîsâbûrî, es-Sahîhü’l-Müslim. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Saylan, Nesrişah. “Hz. Hafsa’ya Nispet edilen Kıraat Vecihlerinin Mâtürîdî Tefsiri Bağlamında İncelenmesi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 20/1 (2020), 397-420.
• Suyûtî, Ebû Bekr Celâleddin. Lübâbu’n-nukûl fî esbâbi’n-nuzûl. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Taberî, Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-beyân an te’ili âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir. b.y: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tütün, Sevgi. Taberî Tefsiri Bağlamında Örneklerle Hz. Âişe’nin Tefsir Rivâyetleri ve Metodu. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2017.
• Yıldırım, Nur. Hz. Hafsa, ed. Adnan Demircan. Şaban Öz. İstanbul: Beyan Yayınları, 2. Basım, 2022.
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah b. Bahadır. el-Burhân fî ulumi’l-Kur’ân. Beyrût: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1957.
• Zürkânî, Muhammed Abdulazim. Menâhilu’l-irfân. Kahire: Matbaatu İsâ el-Bâbî el-Halebî, ts.