Page or Stage? A Comparative Study on the Two Turkish Versions of Oscar Wilde's The Importance of Being Earnest

Yıl 2023, Cilt: 13, 1 - 13, 30.06.2023

Bülent Akat , Tuba Kümbül

Öz

Translation of theatre texts differs from other kinds of translations in certain ways. In translation, dramatic works can be treated either as texts to be read or as texts that can readily be turned into scripts for theatrical performance. Within this context, this study aims to compare and contrast the Turkish versions of Oscar Wilde’s play The Importance of Being Earnest produced by two translators -Murat Erşen (Ciddi Olmanın Önemi) and Can Yücel (Maksat Samimiyet)- within the framework of the key concepts of drama: readability, speakability, and performability. In this article, extracts selected from the original play and its two translations have been analyzed in the light of Susan Bassnett's strategies of theatre translation. Especially, two of the five strategies proposed -translation for the printed page and translation for stage- form the basis of this study. A comparative analysis of the excerpts has demonstrated that Murat Erşen generally adopted a source-oriented approach while Can Yücel favored a target-oriented translation In fact, Erşen’s translation looks as if it was intended to be read, whereas Yücel’s translation lends itself better to stage performance.

Anahtar Kelimeler

Readability, Speakability, Performability, Susan Bassnett

Yazılı Metin mi yoksa Sahne mi? Oscar Wilde'ın The Importance of Being Earnest Adlı Tiyatro Eserinin İki Türkçe Versiyonu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma

Öz

Tiyatro metni çevirisi bazı yönleriyle diğer çeviri türlerinden farklılık gösterir. Tiyatro eserleri kimi zaman, tiyatro eserlerini içeren kitaplarda yer alacak şekilde çevrilirken, kimi zaman da sahnede kullanılmaya uygun metinler olarak tercüme edilir. Bu bağlamda, çalışmanın amacı, Oscar Wilde'ın The Importance of Being Earnest adlı oyununun Murat Erşen ve Can Yücel tarafından yapılan iki tercümesini (Ciddi Olmanın Önemi ve Maksat Samimiyet) tiyatronun temel kavramları olan okunabilirlik, konuşabilirlik ve sahnelenebilirlik terimleri çerçevesinde karşılaştırmaktır. Bu makalede, Susan Bassnett'in tiyatro çevirisi stratejileri ışığında tiyatro eserinin orijinal metni ve iki çevirisinden seçilen alıntılar incelenmiştir. Önerilen beş stratejiden özellikle ikisi -basılı sayfa için çeviri ve sahne için çeviri- bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Alıntılar karşılaştırmalı olarak incelendiğinde, Murat Erşen'in ağırlıklı olarak kaynak metin odaklı bir yaklaşım benimsediği, Can Yücel'in ise genellikle erek metin odaklı bir yaklaşım izlediği görülmektedir. Nitekim Erşen'in çevirisi, edebiyat okurları için çevrilmiş bir metin izlenimi verirken, Yücel'in çevirisinin sahnede kullanılamaya uygun bir çeviri olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Okunabilirlik, Konuşabilirlik ve Sahnelenebilirlik, Susan Bassnett, Sayfa, Sahne

Kaynakça

• Anderman G. 2009, “Drama Translation”. Eds. M. Baker & G. Saldanha, Routledge Encyclopedia of Translation Studies. London & New York, 92-95.
• Bassnett S. 1985, “Ways Through the Labyrinth: Strategies and Methods for Translating Theatre Texts”. Ed. T. Hermans, The Manipulation of Literature: Studies in Literary Translation. London: Croom Helm, 87-102.
• Bassnett S. 1991, “Translating for the Theatre: The Case Against Performability”. TTR 4/1, 99–111. https://doi.org/10.7202/037084ar.
• Bassnett S. 2011, Reflections on Translation. Multilingual Matters.
• Bastin G. L. 2020, “Adaptation”. Eds. M. Baker & G. Saldanha, Routledge Encyclopedia of Translation Studies. London & New York, 3-6.
• Dinçel B. İ. 2007, “Andre Lefevere and Translation as a Rewriting Process: The Canonization of Bertolt
• Brecht in the Anglo-Saxon World”. İstanbul Üniversitesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji BölümDergisi, 142-158.
• Elam K. 1980, The Semiotics of Theatre and Drama. London & New York.
• Erşen M. 2014, Ciddi Olmanın Önemi. (3. Baskı). İmge Kitabevi: Ankara.
• Espasa E. 2013, “Stage Translation”. Eds. C. Millán & F. Bartrina, Routledge Handbooks in Applied Linguistics. London & New York, 317-331.
• Ghani H. K. 2010, “The Translator as Dramatist: On the Problems of Translating Dramatic Texts”. Journal of The College of Basic Education, 15 (65), 153-167.
• Gostand R. 1980, “Verbal and Non-Verbal Communication: Drama as Translation”. Ed. O. Zuber, The Languages of Theatre: Problems in the Translation and Transposition of Drama, 1-9.
• Grotowski J. 2002, Towards a Poor Theatre. New York.
• Levy J. 2011, The Art of Translation. (Translated by P. Corness). Amsterdam & Philadelphia. Munday J. (Ed.) 2009, The Routledge Companion to Translation Studies. London & New York. Newmark P. 1988, A Textbook of Translation.
• Nutku Ö. 1978, “Oyun Çevirilerinde Konuşma Dilinin Önemi”. Türk Dili, 322: Çeviri Sorunları Özel Sayısı. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özsaraç İ. 2022, A Descriptive Study on Turkish Translations of Oscar Wilde’s The Importance of Being Earnest wıth a Focus on Visibility and Invisibility. Master Thesis, İstanbul 29 Mayıs University. İstanbul.
• Palumbo G. 2009, Key Terms in Translation Studies. London & New York
• Snell-Hornby M. 2006, The Turns of Translation Studies: New Paradigms or Shifting Viewpoints?.
• Snell-Hornby M. 2007, “Theatre and Opera Translation”. Eds. P. Kuhiwczak & K. Littau, A Companion to
• Translation Studies. Multilingual Matters, 106-119.
• Yücel C. 2018, Maksat Samimiyet. 1. Baskı, İstanbul.
• Zakhir M. 2008, “Translation Procedures”. Retrieved from https://www.translationdirectory.com/articles/article17.