Malta’ya Kaçırılan Osmanlı Gemisi Bağlamında Osmanlı-Fransız İlişkileri

Yıl 2023, Cilt: 13, 265 - 275, 30.06.2023

Kadriye Topal Doğan

Öz

19 Eylül 1760’ta Osmanlı Donanması’na ait bir amiral gemisi İstanköy Adası’ndan Malta’ya kaçırılmıştır. Olay, İngiltere hükümeti adına korsanlık yapan Constantin Calamate’nin esir olarak tutulan mürettebatı ve kölelerin ortaklaşa hareketiyle gerçekleşmiştir. Sonrasında geminin geri getirilmesi ile ilgili sorumluluk Fransa hükümetine verilmiştir. Fransa’nın İstanbul Elçisi Charles Gravier de Vergennes bu doğrultuda bir seneden uzun bir süre girişimlerde bulunmuş ve Fransa’nın Osmanlı nezdindeki imtiyazlarını kaybetmemek adına her iki devletin çıkarlarını da gözeterek hareket etmiştir. Konu ile ilgili görüşme talepleri Babıali tarafından defaatle reddedilmesine ve bu nedenle kendi hükümeti tarafından eleştirilmesine rağmen meseleyi çözüme kavuşturmak için çalışmaya devam etmiştir. Neticede gemi Fransa tarafından satın alınarak 17 Ocak 1762 tarihinde İstanbul’a getirilmiştir. Bu çalışmanın amacı geminin kaçırıl- masından geri getirilişine kadar olan süreci ve yapılan görüşmeleri, bu olayın Osmanlı-Fransız ilişkilerine yansımalarını Vergennes’in Fransa hükümeti ile yaptığı yazışmalar, Babıali’nin konuyla ilgili verdiği takrirler ve dönemin İngiliz elçisi James Porter’ın raporları ışığında incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Fransa, Osmanlı, Diplomasi, Malta

Kaynakça

• Demir U. 2012, 1768 Savaşı Öncesi Osmanlı Diplomasisi (1755-1768). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. İstanbul.
• Gounaris B. C. 2014, “Unwanted Heroes? British Privateering, Commerce, and Diplomacy in the Mid-Eigteenth-Century Eastern Mediterranean”. Mediterranean Studies 22/4, 135-165.
• İşbilir Ö. 2019, “Kalebend”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Ek 2, 5-7. Ankara.
• McGuffie T. H. 1950, “The Defence of Minorca, 1756: A Report on Some Contemporary and Unpublished Manuscripts by Major William Cuninghame on the Siege”. Bulletin of the Institute of Historical Research 23, 182-190.
• Mehmed Hâkim Efendi 2019, Hâkim Efendi Tarihi 2. Haz. Tahir Güngör, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. Ankara.
• Mylonakis L. 2018, Transnational Piracy in the Eastern Mediterranean 1881-1897. Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of California San Diego. California.
• Panzac D. 1992, “International and Domestic Maritime Trade in the Ottoman Empire during the 18th Century”. International Journal of Middle East Studies 24/2, 189-206.
• Sağlam N. 2014, Ahmed Vâsıf Efendi ve Mehâsinü'l-Asâr ve Hakā'iku'l-Ahbâr'ı 1166-1188/1752-1774 (İnceleme ve Metin). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Şem'dânî-zâde Fındıklılı Süleyman Efendi 1978, Şem'dânî-Zâde Fındıklılı Süleyman Efendi Târihi Mür'i't- Tevârih 2-A. Haz. Münir Aktepe, Edebiyat Fakültesi Matbaası. İstanbul.