Görme Engelli Bireylerin Depresif Belirtilerine Yönelik Psikodrama Temelli Grup Uygulaması

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 301 - 314, 30.06.2019

Deniz Şarlak , Erdinç Öztürk

Öz

Çalışma depresif belirtilere ve olumsuz duygulara sahip görme engelli bireylerin depresif belirtilerinin ve olumsuz duygularının azaltılmasında psikodrama temelli grup uygulamasının etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, gerçek denemeli modellerden ön test-son test kontrol gruplu deneysel model uygulanmıştır. Sosyal medya aracılığıyla ulaşılan 50 görme engelli bireye Beck Depresyon Ölçeği ve Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği uygulanmış olup depresif belirtilere ve olumsuz duygulara sahip 36 görme engelli birey çalışmaya alınmıştır. Tespit edilen görme engellilerden gönüllü olan 36 görme engelli bireyin, depresif belirti puan değerleri ve cinsiyet oranları dikkate alınarak 18’i deney grubunda, 18’i kontrol grubunda yer almıştır. Deney grubundaki görme engelli bireylerin %55.6’sı kadın, %50’si 26-29 yaş grubunda, %44.4’ü evli, %44.4’ü ortaokul mezunu, %38.9’u bir işte çalışmaktadır. Psikodrama temelli grup uygulaması haftada 2 gün ve 3 saat süren 13 oturumdan oluşmaktadır. Kontrol grubuna deney grubundaki tüm oturumlar bittikten 4 hafta sonra psikodrama temelli grup uygulaması yapılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda deney grubundaki görme engelli bireylerin depresif belirtileri ve olumsuz duyguları azalmıştır. Psikodrama temelli grup uygulamasının son test ve ön test puanlarının ortalamaları arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark elde edildiği belirlenmiştir. 4 hafta sonra yapılan izlem testinde kalıcılığın devam ettiği ve deney grubunda yer alan görme engelli bireylerde istenilen amaca ulaşıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Psikodrama Temelli Grup Çalışması, Görme Engelli, Depresyon

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2001). Dünya Engellilik Raporu. Ankara 2001.
• Albayrak G. (2013). Psiko-eğitim Programı ile Psikodramanın Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluşlarına Etkisinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin 2013.
• Altınay D. (2000). Psikodrama Grup Psikoterapisi El Kitabı. Yaşama Dair Çok Şey. Herkesin Öyküsüne Sahnede Yer Var. İstanbul 2000.
• Amerikan Psikiyatri Birliği (2013). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. (DSM-5) Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı. Ed. E. Köroğlu. Ankara 2013.
• Bal P. N. & Şener Ö. (2015). “Psikosomatik Hastalıkların İyileştirilmesinde Psikodramanın Etkisi”. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi 5 (2015) 310-323.
• Beck A. T. (1961). “An Inventory for Measuring Depression”. Arch Gen Psychiatry 1 (1961) 561-571.
• Beck A. T. (1972). “Cognition, Anxiety, and Psychophysiological Disorders”. Ed. C. Spielberger, Anxiety: Current Trends in Theory and Research. New York 1972.
• Blatner A. (2002). Psikodramanın Temelleri. Ankara 2002.
• Burcu E. (2011). “Türkiye’deki Engelli Bireylere İlişkin Kültürel Tanımlamalar: Ankara Örneği”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 28/1 (2011) 37-54.
• Büyüköztürk Ş. (2007). Deneysel Desenler Öntest-Sontest Kontrol Grubu Desen ve Veri Analizi. Ankara 2007.
• Casten R. J., Rovner B. & Edmonds S. E. (2002). “The Impact of Depression in Older Adults with Age- Related Macular Degeneration”. Journal of Visual Impairment & Blindness 96/6 (2002) 399-406.
• Cosh S., Carriere I., Nael V., Tzourio C., Delcourt C. & Helmer C. (2019). “Sense-Cog Consortium. The Association of Vision Loss and Dimensions of Depression Over 12 Years in Older Adults: Findings From The Three City Study”. Journal Affect Disorders 15 (243) (2019) 477-484.
• Çağlar S. (2011). “Engelli Hakları Sözleşmesi’nde Ayrımcılık Yasağı ve Türkiye’nin Uyum Sorunu”. TBB Dergisi (2011).
• Çelikkol A. (1999). Ruh Hastalıklarından Korunma. İstanbul 1999.
• Dehnavi S., Hashemi S. F. & Mohammadi A. Z. (2015). “Effectiveness of Psychodrama on Reducing Depression Among Multiple Sclerosis Patients”. International Journal of Behavioral Sciences 10/1 (2015) 32-35.
• Demir V. (2015). “Görme Engellilerde Depresif Belirtilere Yönelik Bilinçli Farkındalık Temelli Bilişsel Terapi Programının Etkililiği”. Nesne Dergisi 3/6 (2015) 77-93.
• Doğan T. (2010). “The Effects of Psychodrama on Young Adults’ Attachment Styles”. The Arts in Psychotherapy 37 (2010) 112-119.
• Doğan T. (2012). “Sağlıklı Duygusal İlişkiler Geliştirmede Psikodramanın Rolü: Bir Olgu Sunumu”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 4 (37) (2012) 49-60.
• Doğmuş-Ulusoy Y. (2015). Psikodrama Teknikleri ile Bütünleştirilmiş Etkileşim Grubu Uygulamasının Karşı- lıklı Bağımlılık Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana 2015.
• Dökmen Ü. (2013). Sosyometri ve Psikodrama. İstanbul 2013.
• Ekenci M. T. (2015). “2012 Türkiye Sağlık Araştırması’nın Engelliliğe İlişkin Yaygınlık Ölçümü Açısından İncelenmesi”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 35/2 (2015).
• Erdoğan O. (2017). “İnsan Hakları Bağlamında Engelli Kadınların Sosyo-Ekonomik Sorunları: Trabzon İli Örneği”. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 6/14 (2017) 89-114.
• Gençöz T. (2000). “Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikoloji Dergisi 15/46 (2011) 19-26.
• Göveç N. & Başgül N. T. (2017). “Psikodrama ve Bilişsel Davranışçı Terapi Yöntemi ile Grup Çalışmasının Sınav Kaygısı Üzerindeki Etkileri”. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 6/1 (2017) 22-30.
• Hamamcı Z. (2006). “Integrating Psychodrama and Cognitive Behavioral Therapy to Treat Moderate
• Depression”. The Arts in Psychotherapy 33/3 2006 199-207.
• Hisli N. (1989). “Beck Depresyon Envanteri'nin Üniversite Öğrencileri İçin Geçerliği, Güvenirliği”. Türk Psikoloji Dergisi 7/23 (1989) 3-13.
• Karamustafalıoğlu O. & Yumrukçal H. (2011). “Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları”. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni 45/2 (2011) 65-74.
• Karataş Z. (2014). “Psikodrama Uygulamasının Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş ve Umutsuzlukları Üzerindeki Etkisi”. Eğitim ve Bilim 9/173 (2014) 118-128.
• Karp M., Holmes P. & Tauvon K. B. (2013). Psikodrama Rehberi. Ankara 2013.
• Kocaömer Y. (2012). “Engelliler Tarihi”. Kaynak: http://engelsizerisim.com/yazilar.php?oku=1&id=334 Kurulay H. (2014). “İnsan Hakları Aynasında Engelliler. Eğitime Bakış”. Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi 31/10 (2014) 61-66.
• Lamoureux E. L., Fenwick E., Moore K., Klaic M., Borschmann K. & Hill K. (2009). “Impact of the Severity of Distance and Near-Vision İmpairment on Depression and Vision-Specific Quality of Life in Older People Living in Residential Care”. Investigative Ophthalmology & Visual Science 50/9 (2009) 4103-4109.
• Luftig R. L. & Muthert D. (2005). “Patterns of Employment and Independent Living of Adult Graduates with Learning Disabilities and Mental Retardation of an Inclusionary High School Vocational Program”. Research in Developmental Disabilities 26/4 (2005) 317-25.
• Moreno J. L. (1939). “Psychodramatic Shock Tharapy. A Sociometrie Approach to the Problem of Mental Disorders”. Sociometry 2/1 (1939)1-30.
• Özbaş A. (2014). Psikodrama Temelli Psikolojik Güçlendirme Programının Onkoloji Hemşirelerinin Güçlenme Algıları ve Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri 2014.
• Özbek A. & Leutz G. (1987). Psikodrama Grup Psikoterapisinde Sahnesel Etkileşim. Ankara 1987.
• Öztürk M. (2011). Türkiye’de Engelli Gerçeği. İstanbul 2011.
• Öztürk M. O. (2001). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara 2001.
• Öztürk O. (2004). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara 2004.
• Parkan M. (2015). Şiddet Gören Kadınlarda Sosyal Destek ve Psikodrama’nın Pozitif Negatif Duygu Durumlarına ve Yaşam Doyumlarına Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi, İstanbul 2015.
• Rees G., Fenwick E., Keeffe J. E., Mellor D. & Lamoureux E. L. (2009). “Detection of Depression in Patients with Low Vision”. Optometry and Vision Science 86/12 (2009) 948-954.
• Rees G., Xie J., Holloway E. E., Sturrock B. A., Fenwick E., Keeffe J. E. & Lamoureux E. (2013). “Identifying Distinct Risk Factors for Vision-Specific Distress And Depressive Symptoms in People with Vision İmpairment”. Invest Ophthalmol Vision Science 54/12 (2013) 7431-7438.
• Schützenberger-Ancelin A. (1995). Psikodrama: Yöntemlerin Bir Özet Sunumu. Ankara Grup Psikote- rapileri Derneği Yayını No: 4. Ankara 1995.
• Senra H., Barbosa F., Ferreira P., Vieira C., Perrin P., Rogers H., Rivera D. & Leal I. (2015). “Psychologic Adjustment to İrreversible Vision Loss in Adults: a Systematic Review”. Ophthalmo- logy 122/4 (2015) 851-861.
• Shulman, L. (2016). The Skills of Helping Individuals, Families, Groups, and Communities (8 th ed.). Boston 2016.
• Somov P. G. (2008). “A Psychodrama Group for Substance use Relapse Prevention Training”. Arts Psychotherapy 35/2 (2008) 151-61.
• Sütçügil L. & Özmenler N. (2007). “Majör Depresyonda Psikososyal Müdahaleler”. Türkiye Klinikleri Dahili Tıp Bilimleri Dergisi 3/47 (2007) 46-50.
• Şarlak D. & Öztürk E. (2017). Psikodrama Temelli Bir Müdahale Programının Hafif Düzey Depresyonu Olan Üniversite Öğrencilerinin Umutsuzluk ve İntihar Eğilim Düzeyleri Üzerine Etkisi. İstanbul. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul 2017.
• Şener Ö. (2018). Duygu Ahrazlığı (Aleksitimi) Yaşayan Üniversite Öğrencilerinin Duygu İfadeleri ve Spontanlıkları Üzerine Psikodramanın Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi- Cerrahpaşa, İstanbul 2018.
• Taylor S. (1999). Health, Illness and Medicine Sociology: Issues and Debates. London 1999. Tournier M., Moride Y., Ducruet T., Moshyk A. & Rochon S. (2008). “Depression and Mortality in the Visually-İmpaired, Community-Dwelling, Elderly Population of Quebec”. Acta Ophthalmologica 86/2 (2008) 196-201.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2013b). Türkiye Sağlık Araştırması Mikro Veri Seti 2012. Ankara 2013.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2013a). Sağlık Araştırması 2012. Ankara 2013.
• Watson D., Clark L. A. & Tellegen A. (1988). “Development and Validation of Brief Measures of Positive and Negative Affect: The PANAS Scale”. Journal of Personality and Social Psychology 54/6 (1988) 1063-1070