“Her Kahramanın bir Kodu Vardır”: Westworld Dizisine Özne–İktidar– Gözetim Üçgeninden Bakmak

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 187 - 201, 30.06.2018

Ali Gündüz , Günnur Ertong Attar

Öz

Bu çalışmada, gelecekte bizi beklediğini düşündüğümüz yeni iktidar mekanizmalarının yapısı, gelişen gözetim ve biyoiktidar teknolojileri bağlamında birer özne olarak “Westworld” dizisinde kurgulanan siborglar üzerinden tartışılmıştır. Çalışmanın amacı, bu teknolojik değişimin yarattığı ve sosyal gerçeklik alanına yansıyan özne-iktidar-gözetim üçlüsünün ilişkisini anlamaktır. Westworld deneyiminin insanlık için çok uzak olmadığı düşüncesi bu çalışmanın ana motivasyonudur. Bununla birlikte, bilim-kurgu senaryolarını ve sosyal bilimlerdeki iktidar betimlemelerini harmanlama fikri bize geniş bir araştırma alanı sunmuştur. “Westworld” dizisinin ilk sezonundaki 10 bölümlük bir örneklemi kapsayan bu çalışma, içerik analiziyle yapılmış olup odak noktasını Foucault’nun biyoiktidar kavramı ve Bauman ile Lyon’nun gözetim kavramları oluşturmuştur. Bu çerçevede, özne, biyoiktidara tabi ve gözetim altında konumlanmıştır. Kavramlar üzerinden dizi bileşenlerinin alt metinleri okunmuş, sanat eserlerine yapılan göndermeler ortaya çıkarılmıştır. Dizide; iktidar ve iktidara tabi olanlar arasındaki şiddet sahneleri, beden ve zihin özelindeki tahakküm alanları, iktidarın hükmetme politikaları ve teknolojik gözetimin had safhada olduğu tekno-determinist bir dünya tasavvuru karşımıza çıkmıştır. Foucault’nun iktidar tasavvurunun bir simülasyonu olarak kabul edilebilecek Westworld, süperpanoptikon tarafından gözetlendiğimizde hangi direnme mekanizmalarının baş gösterebileceğini de ortaya koymaktadır. Sorunlu robotların uzaklaştırılarak kapatıldığı, iktidarın mevcut düzeni devam ettirebilmek için teknolojinin tüm imkanlarını seferber ettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Biyoiktidar, Gözetim, İktidar, Westworld, Teknoloji

Kaynakça

• Akşit O. O. (2017). “Sinemada Özne Olarak Robotlar: Ben, Robot Örneği,” Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi 8. Kaynak: <http://dergipark.gov.tr/download/articlefil/393050>.
• Alighieri D. (1984). İlahi Komedya: Cehennem Cilt 1. İstanbul 1984.
• Arslan İ. (2017). “Şu Gösterişli Trajedi Westworld”. Hayal Perdesi 57 (2017).
• Atasoy E. (2017). “Ütopyacılık, Ütopya ve Distopya Üzerine Genel ve Eleştirel Bir Bakış”. Doğu Batı Düşünce Dergisi 80 (2017) 55-71.
• Başaran T. (2007). Soğuk Savaş Sonrası Bilimkurgu Sinemasında Distopik Sistemler ve Kontrol Mekanizmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara 2007.
• Baudrillard J. (2016). Simülakrlar ve Simülasyon. Ankara 2016.
• Bauman Z. & Lyon D. (2016). Akışkan Gözetim. İstanbul 2016.
• Berk Y. & Yıldırım K. (2015). “Yapısalcılık ile Post-Yapısalcılık Bağlamında Dil ve Metinden AnlamKurma”. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları 3/2. Kaynak: <http://dergipark.gov.tr/download/ articlefile/ 227523.
• Callen J. C. & Austin E. K. (2016). “Deterritorializing Utopia: The Possibility of Techno-Utopias in Societies of Control”. Administrative Theory & Praxis 38/1 (2016) 19-36. Doi: 10.1080/ 10841806.2015.1128220
• Canpolat N. (2005). “Bilginin Arkeoloğu Michel Foucault”. Ed. N. Rigel, Kadife Karanlık: 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar (2005) 75-130. İstanbul.
• Çetin M. & Asıl S. (2017). “Günümüz Toplumunda Gözetim Olgusu”. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 52/1. Kaynak: <http://www.makalesistemi.com/panel/files/manuscript_files_publish/e619 42b4897972dd6a60f8037db34c7c/47058276fba1cd2249cb65b5059bae4e/21578dcc1913d9a.pdf>.
• Çevik-Tan F. (2017). “Foucault’nun İktidar Kavramı Odağında Distopik Kurgular ve Sam Shepard’ın Görünmeyen El’i”. Art-e Sanat Dergisi 10/20. Kaynak: <http://dergipark.gov.tr/download/articlefile/ 395389>.
• Dağıstanlı A. (2014). William Shakespeare’in Macbeth Oyununun İncelenmesi ve Giuseppe Verdi Tarafından Operaya Dönüştürülmesi. Yayımlanmamış Sanat Çalışması Raporu. Hacettepe Üniversitesi, Ankara 2014.
• Demir S. T. (2013). “Projektör Olarak Sinemanın Sosyoloji Çalışmalarına Sunduğu Metodolojik İmkânlar”. 7. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildirileri (2-5 Ekim 2013). Cilt 1 (2013) 59-66.
• Dickerson L. (2017). “Recoding and Rebooting: Death and Rebirth Beyond Humanity in HBO’s Westworld”. The Image of Rebirth in Literature, Media, and Society: 2017 SASSI Conference Proceedings (Temmuz 2017). Cilt 1 (2017) 15-23.
• Diken B. & Laustsen C. B. (2016). Filmlerle Sosyoloji. İstanbul 2016.
• Diken-Yücel D. (2015). “Sinema Filmlerinde Gözetim ve İktidar İlişkilerinin İnşası”. International Journal of Social Sciences and Education Research 1/2. Kaynak: <http://dergipark.gov.tr/ijsser/ article/106433>.
• Elias N. (2007). Uygarlık Süreci: Sosyo-Oluşumsal ve Psiko–Oluşumsal İncelemeler Toplumun Değişimleri Bir Uygarlaşma Teorisi İçin Taslak Cilt 2. İstanbul 2007.
• Ertuğrul G. (2016). “Teknoloji ve Politikanın Kesişimselliğinde Yeni Mecra Sanatı ve Toplumsal Durum”. Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 3/1. Kaynak: <http://ilef.ankara.edu.tr/wpcontent/ uploads/id_3_1_1.pdf>.
• Foucault M. (2005). Özne ve İktidar. İstanbul 2005.
• Foucault M. (2015). İktidarın Gözü. İstanbul 2015.
• Foucault M. (2016). Cinselliğin Tarihi. İstanbul 2016.
• Foucault M. (2017a). Hapishanenin Doğuşu. Ankara 2017.
• Foucault M. (2017b). Deliliğin Tarihi. Ankara 2017.
• Haraway D. (2006). Siborg Manifestosu. İstanbul 2006.
• Honan P. (2001). Shakespeare: Bir Yaşam. İstanbul 2001.
• Işık İ. E. (2000). Öznenin Dili. İstanbul 2000.
• Kocabıçak E. (2004). Teknolojik Değişimin Toplumsal Cinsiyet Üzerindeki Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul 2004.
• Mayring P. (2000). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. Adana 2000.
• Menger E. (2017). Casual and Hardcore Players in HBO’s Westworld (2016): The Immoral and Violent Player. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Utrecht University, Utrecht 2017.
• Merriam S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Ankara 2013.
• Neuman W. L. (2017). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar Cilt 2. İstanbul 2017.
• Öztürk S. (2013). “Filmlerle Görünürlüğün Dönüşümü: Panoptikon, Süperpanoptikon, Sinoptikon”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 36. Kaynak: <http://iletisimdergisi.gazi.edu.tr/site/index.php/IKAD/article/view/23/36>
• Poster M. (1990). Foucault and Databases: Participatory Surveillance. In: The Mode of Information. Chicago 1990.
• Seaman-Grant Z. E. (2017). Constructing Womanhood and the Female Cyborg: A Feminist Reading of
• Ex Machina and Westworld. Yayımlanmamış Başarı Tezi. Bates College, Maine 2014.
• Shakespeare W. (1999). Romeo ve Juliet. İstanbul 1999.
• Shakespeare W. (2016). Macbeth. İstanbul 2016.
• Shelley M. (2002). Frankenstein. New York 2002.