Türkçe Kimya Terimleri Sözlükleri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 97 - 107, 30.12.2017

Ali Cin , Günseli Turgut Cin

Öz

Bilindiği üzere bir sanat, meslek ya da bilim dalıyla ilgili kavramları karşılayan kelimelere terim, ya da eskiden kullanılan biçimiyle ıstılah diyoruz. Eski dilimizde simya, modern adıyla kimya alanında her geçen gün yeni ve hızlı gelişmeler olmakta ve bunun sonucunda da tüm dünya dillerinde bu hızlı ilerleyişe uyum sağ-layabilmek için yeni kelime ve terimlere ihtiyaç duyulmaktadır. Her spesifik alanda olduğu gibi kimya biliminde de, tüm sahayı kapsayacak yeterli terimleri içeren sözlükler, yeni yeni bilimsel çalışmalara cevap vermeye başlamıştır. Türk bilim hayatı, yaklaşık yüz elli yıldan bu yana terim konusuyla ciddi biçimde ilgilenmiş ve bu alanda özellikle Cumhuriyetten sonra 1930 yıllarda Türkçe kimya terminolojisi konusunda çalışmalar yapılıp, komisyonlar kurulup kurumsal ve kişisel anlamda terim sözlükleri yayımlamıştır. Yayımlanan sözlükler, mukayese edildiğinde önemli eksiklikler göze çarpmaktadır. Örneğin, zaman olarak daha sonra yayımlanan sözlükler, bir öncekinin söz varlığını yeterince değerlendirmemektedir. Aynı kavramlar için sözlüklerde farklı terimler verilmektedir. Bu da Türkçede standart bir kimya terminolojisinin oluşmasını engellemektedir. Bu ve buna benzer meseleler çalışmamızda örneklerle ele alınırken bugüne değin Türkiye'de neşredilen bazı kimya terimleri sözlükleri ile son olarak Türk Dil Kurumu tarafından 2009 yılında yayımlanan Kimya Terimleri Sözlüğü mukayese edilerek üzerinde bilimsel değerlendirmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Terim, Kimya, Sözlük, Kimya Terimleri

Kaynakça

• Ahanov K. (2013). Dil Bilimin Esasları. Ankara 2013.
• Arat R. R. (1991). Kutadgu Bilig (Metin). Ankara 1991.
• Arat R. R. (1998). Kutadgu Bilig (Çeviri). Ankara 1998.
• Berkem A. R.  Gültekin S. (2005). Kimya ve Kimya Mühendisliği Terimler Sözlüğü. Ankara 2005.
• Dölen E. (2015). “Ölümünün 50. Yılında Veteriner Kimyager Ord. Prof. Fazlı Faik Yeğül (1882-1965)”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları XVII/1 (2015) 10-11.
• Elmacı İ. (2015). “Tarık Ertel ve Türkçe Kimya Terminolojisi”. Erdem Dergisi 68 (2015) 23-33.
• Günergun F. (2003). “Ondokuzuncu Yüzyıl Türkiye’sinde Kimya’da Adlandırma”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları V/1 (2003) 1-33.
• Kâhya E. (1993). “Ömer Şifâ”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 4 (1993) 171-195.
• Kâhya E. (1995). Modern Kimyanın Kurucusu Cabir b. Hayyan. Ankara 1995.
• Karaağaç G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara 2013.
• Karal Z. E. (2001). Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. Ankara 2001.
• Levend A. S. (1972). Türk Dilinde Sadeleşme Evreleri. Ankara 1972.
• Parlatır İ., Aksu B.  Tufar N. (2006). Lügat-ı Cûdî. Ankara 2006.
• Sami Ş. (1317). Kamus-ı Türkî. İstanbul 1317.
• Sinanoğlu O. (1978). Fiziksel Kimya Terimleri Sözlüğü. Ankara 1978.
• Somer G.  Yaşar A. (2009). Kimya Terimleri Sözlüğü. Ankara 2009.
• Tan N. (2001) Kuruluşunun 70. Yıl Dönümünde Türk Dil Kurumu. Ankara 2001.
• Üneri S., Kuleli Ö.  Gürel O. (1981). Kimya Terimleri Sözlüğü. Ankara 1981.
• Zülfikar H. (1991). Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları. Ankara 1991.
• Zülfikar H. (2006). “Cumhuriyet Dönemi Terim Çalışmalarına Bir Bakış ve Varılan Son Durum”. Eds. G. Gülsevin & E. Boz, Türkçenin Çağdaş Sorunları (2006). İstanbul.