Tutuklu Ruh Sağlığında Psikolojik Dayanıklılığın Rolü ve İlişkili Faktörler

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 23 - 42, 27.06.2025

Zübeyit Gün

Abstract

Bu derleme, ruh sağlığının önemli bir bileşeni olan psikolojik dayanıklılığı, suç işlemeye giden süreçte, cezaevi sürecinde ve cezaevi sonrası topluma yeniden uyum sürecinde olacak şekilde mahkûmlar özelinde ele almakta ve mahkûmların dayanıklılık düzeylerinin çeşitli faktörler ile ilişkisini kapsamlı bir şekilde incelemektedir. Psikolojik dayanıklılık, bireylerin stres, travma ve zorlayıcı yaşam koşullarıyla başa çıkma kapasitelerini ifade eden, disiplinler arası bir kavram olup, dinamik ve çok boyutlu bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla, bu derlemede kavramın karmaşıklığı göz önünde bulundurularak, cezaevi öncesi, sırası ve sonrasındaki süreçler kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiştir. Böylece gelecek araştırma, program ve müdahalelere rehberlik yapmak da amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, dayanıklılığın kavramsallaştırılmasına yönelik girişimler detaylandırıldıktan sonra, çeşitli veri tabanları ve dizinlerden faydalanarak, cezaevi koşullarının zorlayıcı doğası, sosyodemografik özellikler, işlenen suç türü, baş etme stratejileri ve sosyal destek ile ilişkisini ele alan çalışmalar incelenmiştir. Bunu takiben, mahkûmların dayanıklılık düzeylerini artırma ve cezaevi sonrası yeniden uyumu desteklemeye yönelik özelleştirilmiş müdahale ve rehabilitasyon programlarının geliştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.

Keywords

mahkum ruh sağlığı, psikolojik dayanıklılık, baş etme, sosyal destek, cezaevi koşulları

The Role of Psychological Resilience in Inmate Mental Health and Associated Factors

Abstract

This review article comprehensively examines the levels of psychological resilience—a critical component of mental health for prisoners—across the stages of criminal behavior, incarceration, and post-release reintegration into society and explores its relationship with a variety of factors. Psychological resilience is an interdisciplinary concept that represents the capacity of individuals to cope with stress, trauma, and adverse life circumstances, characterized by its dynamic and multifaceted nature. This review considers the complexity of this construct by evaluating the processes before, during, and after incarceration, aiming to guide future research, programs, and interventions. In this context, after detailing the attempts to conceptualize resilience, studies examining its relationship with the challenging nature of prison conditions, sociodemographic characteristics, type of crime committed, coping strategies, and social support were reviewed, utilizing various databases and indexes. Subsequently, tailored intervention and rehabilitation programs are proposed to enhance resilience levels among inmates and support their successful reintegration into society after incarceration.

Keywords

inmate mental health, Psychological Resilience, Coping, Social Support, Prison Environment

References

• Açıkgöz S. C. 2019, Depresyon, panik bozukluk ve yaygın anksiyete bozukluğunun psikolojik sağlamlık/dayanıklılık ile ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi.
• Al-Issa F. A. R. 2020, "Psychological resilience among Palestinian adolescent ex-detainees in Israeli jails". Bethlehem University Journal 37.
• Altıntaş M. 2011, Suç işleyenlerde çocukluk çağı travması, dissosiyasyon ve başa çıkma tutumları: Kontrollü bir çalışma. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Sağlık Bakanlığı Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi.
• Asadzadeh Dahraei S. R., Ahmadzad Asl M. & Hadi F. 2019, "Resilience in patients undergoing coronary artery bypass graft (CABG)". Journal of Iran Medical Council 2, 98-103.
• Atik E. L. 2013, Liseli ergenlerde bağlanma stilleri ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkide öz-yansıtma ve içgörünün rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilim Üniversitesi.
• Aydın İ. 2015, Cinayet suçundan dolayı cezaevinde bulunan hükümlü ve tutuklu erkeklerin sosyodemografik, suç ve genel psikolojik özellikleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi.
• Aydoğdu T. 2013, Bağlanma stilleri, başa çıkma stratejileri ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Aydöner N. H. 2018, Kadınlarda şiddete maruz kalma durumu ile sosyal destek algısı, depresyon ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkiler: Karşılaştırmalı bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi.
• Bartone P., Hystad S., Eid J. & Brevik J. 2012, "Psychological hardiness and coping style as risk/resilience factors for alcohol abuse". Military Medicine 177, 517-524. [https://doi.org/10.7205/MILMED-D-11-00200](https://doi.org/10.7205/MILMED-D-11-00200)
• Bögemann S., Puhlmann L., Wackerhagen C., Zerban M., Riepenhausen A., Köber G., Yuen K., Pooseh S., Marciniak M., Reppmann Z., Uściłko A., Weermeijer J., Lenferink D., Mituniewicz J., Robak N., Donner N., Mestdagh M., Verdonck S., Van Dick R., Kleim B. & Kalisch R. 2023, "Psychological resilience factors and their association with weekly stressor reactivity during the COVID-19 outbreak in Europe: Prospective longitudinal study". JMIR Mental Health 10, e46518. [https://doi.org/10.2196/46518](https://doi.org/10.2196/46518)
• Bonanno G. A. 2004, "Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events". American Psychologist 59, 20-28. [https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.1.20](https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.1.20)
• Bonanno G. A., Galea S., Bucciarelli A. & Vlahov D. 2007, "What predicts psychological resilience after disaster? The role of demographics, resources, and life stress". Journal of Consulting and Clinical Psychology 75, 671-682. [https://doi.org/10.1037/0022-006X.75.5.671](https://doi.org/10.1037/0022-006X.75.5.671)
• Bonta J. & Andrews D. A. 2017, The Psychology of Criminal Conduct. Routledge.
• Bozdağ F. & Ergün N. 2021, "Psychological Resilience of Healthcare Professionals During COVID-19 Pandemic". Psychological Reports 124, 2567-2586. [https://doi.org/10.1177/0033294120965477](https://doi.org/10.1177/0033294120965477)
• Bradley R. & Davino K. 2007, "Interpersonal violence, recovery, and resilience in incarcerated women". Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma 14, 123-146. [https://doi.org/10.1300/J146v14n01\_07](https://doi.org/10.1300/J146v14n01_07)
• Bronfenbrenner U. 1979, The ecology of human development: Experiments by nature and design. Harvard University Press.
• Çağlak D. R. 2017, Fiziksel şiddet mağduru kadınlarda sosyal destek algısı, psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi.
• Caravaca Sánchez F., Aizpurua E., Ricarte J. J. & Barry T. J. 2021, "Personal, criminal and social predictors of suicide attempts in prison". Archives of Suicide Research 25, 582–595. [https://doi.org/10.1080/13811118.2020.1738293](https://doi.org/10.1080/13811118.2020.1738293)
• Ceyhun K. 2018, Yetişkin bireylerde algılanan sosyal destek ve psikopatolojinin psikolojik dayanıklılık ile ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi.
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. 2025, Değerlendirme, Profil Araçları ve Rehabilitasyon Programlarının Geliştirilmesi Projesi (DEPAR). Kaynak: [https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/depar-programi](https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/depar-programi). Erişim Tarihi: 17.05.2025.
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. Ceza İnfaz Kurumlarından Salıverilen Hükümlülere Yönelik Yürütülen Çalışmalar. Kaynak: [https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/saliverilenlere-yonelik-hizmetler](https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/saliverilenlere-yonelik-hizmetler). Erişim Tarihi: 17.05.2025.
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. Psiko-sosyal Yardım Servisi. Kaynak: [https://cte.adalet.gov.tr/home/sayfadetay/psiko-sosyal-servis-genel-bilgi](https://cte.adalet.gov.tr/home/sayfadetay/psiko-sosyal-servis-genel-bilgi). Erişim Tarihi: 17.05.2025.
• Chmitorz A., Kunzler A., Helmreich I., Tüscher O., Kalisch R., Kubiak T., Wessa M. & Lieb K. 2018, "Intervention studies to foster resilience—A systematic review and proposal for a resilience framework in future intervention studies". Clinical Psychology Review 59, 78–100. [https://doi.org/10.1016/j.cpr.2017.11.002](https://doi.org/10.1016/j.cpr.2017.11.002)
• Choi J. W., Cha B., Jang J., Park C. S., Kim B. J., Lee C. S. & Lee S. J. 2015, "Resilience and impulsivity in euthymic patients with bipolar disorder". Journal of Affective Disorders 170, 172-177. [https://doi.org/10.1016/j.jad.2014.08.043](https://doi.org/10.1016/j.jad.2014.08.043)
• Choi Y. J. & Kim H. R. 2001, "Resilience in children of alcoholics". Journal of Korean Alcohol Science 2, 35-40.
• Christle C., Jolivette K. & Nelson C. 2005, "Breaking the school to prison pipeline: Identifying school risk and protective factors for youth delinquency". Exceptionality 13, 69-88.
• Cicchetti D. 2010, "Resilience under conditions of extreme stress: A multilevel perspective". World Psychiatry 9, 145-154. [https://doi.org/10.1002/j.2051-5545.2010.tb00297.x](https://doi.org/10.1002/j.2051-5545.2010.tb00297.x)
• Çıvgın U. 2015, Hükümlülerin suç ve kaldıkları cezaevleri türlerine göre ruh sağlıklarının, psikolojik başetme ve psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gediz Üniversitesi.
• Cohen S. & Wills T. A. 1985, "Stress, social support, and the buffering hypothesis". Psychological Bulletin 98, 310-357. [https://doi.org/10.1037/0033-2909.98.2.310](https://doi.org/10.1037/0033-2909.98.2.310)
• Cohn M. A. & Fredrickson B. L. 2009, "Happiness unpacked: Positive emotions increase life satisfaction by building resilience". Emotion 9, 361–368. [https://doi.org/10.1037/a0015952](https://doi.org/10.1037/a0015952)
• Coutu D. L. 2002, "How Resilience Works". Harvard Business Review 80, 46-55.
• Cutrona C. E. & Russell D. W. 1987, "The provisions of social relationships and adaptation to stress". In W. H. Jones & D. Perlman (Eds.), Advances in personal relationships Vol. 1, 37-67. JAI Press.
• Daining C. & DePanfilis D. 2007, "Resilience of youth in transition from out-of-home care to adulthood". Children and Youth Services Review 29, 1158-1178. [https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2007.04.006](https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2007.04.006)
• Dalai Lama & Cutler H. C. 2003, The Art of Happiness: A Handbook for Living. Riverhead Books.
• Damran Akyıldırım P. 2017, Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı, algılanan sosyal destek ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi.
• Delioğlu G. 2019, Açık ceza infaz kurumlarındaki erkek hükümlülerin algıladıkları ebeveyn tutumları ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Deshields T. L., Heiland M. F., Kracen A. C. & Dua P. 2016, "Resilience in adults with cancer: Development of a conceptual model". Psycho-Oncology 25, 11–18.
• Diamond P. M., Wang E. W., Holzer C. E., Thomas C. & des Anges C. 2001, "The Prevalence of Mental Illness in Prison: A Review of Recent Studies". Journal of Correctional Health Care 7, 15-32. [https://doi.org/10.1177/107834580100700102](https://doi.org/10.1177/107834580100700102)
• Distelberg B. J., Martin A. S., Borieux M. & Oloo W. A. 2015, "Multidimensional Family Resilience Assessment: The Individual, Family, and Community Resilience (IFCR) Profile". Journal of Human Behavior in the Social Environment 25, 552–570. [https://doi.org/10.1080/10911359.2014.988320](https://doi.org/10.1080/10911359.2014.988320)
• Dyer J. G. & McGuinness T. M. 1996, "Resilience: Analysis of the concept". Archives of Psychiatric Nursing 10, 276-282.
• Elliott J. O., Charyton C., Sprangers P., Lu B. & Moore J. L. 2011, "The impact of marriage and social support on persons with active epilepsy". Epilepsy & Behavior 20, 533–538.
• Eminağaoğlu N. 2006, Güç koşullarda yaşayan sokak çocuklarında dayanıklılık. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erarslan Ö. 2014, Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlık ile depresif belirtiler ve yaşam memnuniyeti arasındaki ilişkide benlik saygısı, pozitif dünya görüşü ve umudun aracı rolünün incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Ergün Başak B. 2012, Düşük gelirli ailelerden gelen üniversite öğrencilerinin öz duyarılık, sosyal bağlılık ve iyimserlik ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi.
• Esmaeilzadeh Ghandehary M. R., Mottaghy Shahri M. R. & Mohamadi F. 2019, "Mental health status and resilience of female prisoners with an interventional role of physical activity". Journal of Research and Health 9, 488-495. [http://jrh.gmu.ac.ir/article-1-1707-en.html](http://jrh.gmu.ac.ir/article-1-1707-en.html)
• Fazel S. & Danesh J. 2002, "Serious mental disorder in 23000 prisoners: a systematic review of 62 surveys". The Lancet 359, 545–550. [https://doi.org/10.1016/S0140-6736(02)07740-1](https://doi.org/10.1016/S0140-6736%2802%2907740-1)
• Fazel S., Hayes A. J., Bartellas K., Clerici M. & Trestman R. 2016, "Mental Health of Prisoners: Prevalence, Adverse Outcomes, and Interventions". The Lancet Psychiatry 3, 871-881. [https://doi.org/10.1016/S2215-0366(16)30142-0](https://doi.org/10.1016/S2215-0366%2816%2930142-0)
• Franczak M. 2023, Emerging adults’ perceptions of their family systems: Resilience and connections after the COVID-19 pandemic. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Lakehead University.
• Fraser M. W., Richman J. M. & Galinsky M. J. 1999, "Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social work practice". Social Work Research 23, 129–208.
• Ganellen R. J. & Blaney P. H. 1984, "Hardiness and social support as moderators of the effects of life stress". Journal of Personality and Social Psychology 47, 156-163.
• Garmezy N. 1971, "Vulnerability research and the issue of primary prevention". American Journal of Orthopsychiatry 41, 101-116. [https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1971.tb01111.x](https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1971.tb01111.x)
• Gökmen A., Toprak Y. & Sami S. 2021, "A Coping Model for the Fear of COVID-19 in the Context of Coping and Psychological Resilience". FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 17, 513-566. [https://doi.org/10.16947/fsmia.957122](https://doi.org/10.16947/fsmia.957122)
• Güler Yakıcı E. 2017, Beliren yetişkinlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde yordayıcı değişkenler olarak yaşam doyumu ve yalnızlık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Haase J. E. 2004, "The adolescent resilience model as a guide to interventions". Journal of Pediatric Oncology Nursing 21, 289-299.
• Harter S. L. 2000, "Psychosocial adjustment of adult children of alcoholics: A review of the recent empirical literature". Clinical Psychology Review 20, 311–337.
• Hensley C., Ruthland S. & Gray-Ray P. 2000, "The effects of conjugal visits on Mississippi inmates". Corrections Compendium 25, 1-3, 21-22.
• Hodgkinson R., Beattie S., Roberts R. & Hardy L. 2021, "Psychological resilience interventions to reduce recidivism in young people: A systematic review". Adolescent Research Review 6, 333–357. [https://doi.org/10.1007/s40894-020-00138-x](https://doi.org/10.1007/s40894-020-00138-x)
• Holt P., Fine M. & Tollefson N. 1987, "Mediating stress: Survival of the hardy". Psychology in the Schools 24, 51-58. [https://doi.org/10.1002/1520-6807(198701)24:1](https://doi.org/10.1002/1520-6807%28198701%2924:1)<51::AID-PITS2310240110>3.0.CO;2-8
• Huang Y., Wu R., Wu J., Yang Q., Zheng S. & Wu K. 2020, "Psychological resilience, self-acceptance, perceived social support and their associations with mental health of incarcerated offenders in China". Asian Journal of Psychiatry 52, 102166. [https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102166](https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102166)
• Jiang S. & Winfree L. T. Jr. 2006, "Social support, gender, and inmate adjustment to prison life: Insights from a national sample". The Prison Journal 86, 32-55. [https://doi.org/10.1177/0032885505283876](https://doi.org/10.1177/0032885505283876)
• Katsiyannis A., Ryan J., Zhang D. & Spann A. 2008, "Juvenile delinquency and recidivism: The impact of academic achievement". Reading & Writing Quarterly 24, 177-196.
• Kim J. W., Lee H. & Lee K. 2013, "Influence of temperament and character on resilience". Comprehensive Psychiatry 54, 1105-1110. [http://dx.doi.org/10.1016/j.comppsych.2013.05.005](http://dx.doi.org/10.1016/j.comppsych.2013.05.005)
• Kına D. 2019, 23 yaş üstü bireylerde travma sonrası büyüme düzeyinin travmatik yaşantı türü, algılanan sosyal destek, dünyaya ilişkin varsayımlar, psikolojik sağlamlık ve ruhsal belirti düzeyi değişkenleri ile yordanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi.
• Kohler P. D. 1993, "Best practices in transition: Substantiated or implied?". Career Development for Exceptional Individuals 16, 107-121.
• Kunuroglu F. & Vural Yüzbaşı D. 2021, "Factors promoting successful aging in Turkish older adults: Self-compassion, psychological resilience, and attitudes towards aging". Journal of Happiness Studies 22, 3663–3678. [https://doi.org/10.1007/s10902-021-00388-z](https://doi.org/10.1007/s10902-021-00388-z)
• Lamond A. J., Depp C. A., Allison M., Langer R.,
• Reichstadt J., Moore D. J., Golshan S., Ganiats T. G. & Jeste D. V. 2008, "Measurement and predictors of resilience among community-dwelling older women". Journal of Psychiatric Research 43, 148-154. [https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2008.03.007](https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2008.03.007)
• Laozi 2001, Tao Te Ching (D. C. Lau, Çev.). Penguin Classics.
• Lee D., Lee S. J., Park C. S., Kim B. J., Lee C. S., Cha B., Seo J. Y. & Choi J. W. 2019, "The mediating effect of impulsivity on resilience and depressive symptoms in Korean conscripts". Psychiatry Investigation 16, 773–776. [https://doi.org/10.30773/pi.2019.04.02.3](https://doi.org/10.30773/pi.2019.04.02.3)
• Lee H. H. & Cranford J. A. 2008, "Does resilience moderate the associations between parental problem drinking and adolescents’ internalizing and externalizing behaviors? A study of Korean adolescents". Drug and Alcohol Dependence 96, 213–221.
• Lipsitt L. P. & Demick J. 2012, "Theory and measurement of resilience: Views from development". In M. Ungar (Ed.), The Social Ecology of Resilience: A Handbook of Theory and Practice, 43–52. Springer New York. [https://doi.org/10.1007/978-1-4614-0586-3](https://doi.org/10.1007/978-1-4614-0586-3)
• Logan-Greene P., Green S., Nurius P. S. & Longhi D. 2014, "Distinct contributions of adverse childhood experiences and resilience resources: A cohort analysis of adult physical and mental health". Social Work in Health Care 53, 776-797. [https://doi.org/10.1080/00981389.2014.944251](https://doi.org/10.1080/00981389.2014.944251)
• Mandhouj O., Aubin H.-J., Amirouche A., Perroud N. A. & Huguelet P. 2014, "Spirituality and religion among French prisoners: An effective coping resource?". International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology 58, 821–834. [https://doi.org/10.1177/0306624X13491715](https://doi.org/10.1177/0306624X13491715)
• Markson L., Lösel F., Souza K. & Lanskey C. 2015, "Male prisoners’ family relationships and resilience in resettlement". Criminology & Criminal Justice 15, 423-441. [https://doi.org/10.1177/1748895814566287](https://doi.org/10.1177/1748895814566287)
• Masten A. S. 1994, "Resilience in individual development: Successful adaptation despite risk and adversity". In M. C. Wang & E. W. Gordon (Eds.), Educational resilience in inner-city America: Challenges and prospects, 3–25. Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Masten A. S. 2001, "Ordinary magic: Resilience processes in development". American Psychologist 56, 227-238. [https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227](https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227)
• Masten A. S. 2004, "Regulatory processes, risk, and resilience in adolescent development". Annals of the New York Academy of Sciences 1021, 310–319.
• Masten A. S., Best K. M. & Garmezy N. 1990, "Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adversity". Development and Psychopathology 2, 425–444. [https://doi.org/10.1017/S0954579400005812](https://doi.org/10.1017/S0954579400005812)
• Maurović I., Liebenberg L. & Ferić M. 2020, "A review of family resilience: Understanding the concept and operationalization challenges to inform research and practice". Child Care in Practice 26, 337–357. [https://doi.org/10.1080/13575279.2020.1792838](https://doi.org/10.1080/13575279.2020.1792838)
• Morano C. C. 2010, "Resilience and coping with trauma: Does gender make a difference?". Journal Of Human Behavior In The Social Environment 20, 553-568. [http://dx.doi.org/10.1080/10911350903275358](http://dx.doi.org/10.1080/10911350903275358)
• Moray S. 2019, 20-40 yaş arası bireylerde depresif belirtiler ile ebeveyn kabul-red algısı, psikolojik dayanıklılık ve stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi.
• Mowbray D. 2011, Resilience and strengthening resilience in individuals. UK: Management.
• Murray C. 2003, "Risk factors, protective factors, vulnerability, and resilience". Remedial and Special Education 24, 16–26. [https://doi.org/10.1177/074193250302400102](https://doi.org/10.1177/074193250302400102)
• Nira A. W., Triharini M. & Nastiti A. A. 2020, "Factors Associated with The Resilience of Breast Cancer Patients Undergoing Chemotherapy". Pediomaternal Nurs. J. 6, 89-99. [https://doi.org/10.20473/pmnj.v6i2.19478](https://doi.org/10.20473/pmnj.v6i2.19478)
• Özbek E. & Aydoğan M. 2024, "Investigation of reflections of reformer Pilates exercises on the life quality of women with disc herniation". Advances in Health and Exercise 4, 63-68.
• Palmer N. 1997, "Resilience in adult children of alcoholics: A nonpathological approach to social work practice". Health & Social Work 22, 201–209.
• Patterson J. M. 2002, "Integrating family resilience and family stress theory". Journal of Marriage and Family 64, 349–360. [https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2002.00349.x](https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2002.00349.x)
• Perişan N. 2018, Kaygı, psikolojik dayanıklılık ve başa çıkma yolları arasındaki ilişki: Üst bilişin aracı rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Yeterlik Tezi, Maltepe Üniversitesi.
• Peterson S. J. & Bredow T. 2013, Middle Range Theories: application to nursing research 3rd edn. L. W. & Wilkins, Philadelphia New York: Wolters Kluwer Health.
• Pollock J. M. 2002, Women, crime, and prison. Belmont, CA: Wadsworth.
• Rahat E. 2014, Benlik kurgusu, sosyal destek, başa çıkma stilleri ve yılmazlığın üniversite yaşamına uyumu yordama güçlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Ran H., Fang D., Che Y., Donald A. R., Peng J., Chen L., Wang S. & Xiao Y. 2022, "Resilience mediates the association between impulsivity and self-harm in Chinese adolescents". Journal of Affective Disorders 300, 34-40. [https://doi.org/10.1016/j.jad.2021.12.096](https://doi.org/10.1016/j.jad.2021.12.096)
• Rao G. P., Koneru A., Nebhineni N. & Mishra K. K. 2024, "Developing resilience and harnessing emotional intelligence". Indian Journal of Psychiatry 66, 255-261. [https://doi.org/10.4103/indianjpsychiatry.indianjpsychiatry\_601\_23](https://doi.org/10.4103/indianjpsychiatry.indianjpsychiatry_601_23)
• Ravanoğlu A. 2018, Ceza infaz kurumlarındaki mahkumlarda algılanan sosyal desteğin kurumdaki uyum ve ruhsal durum ile ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi.
• Rew L., Taylor-Seehafer M., Thomas N. Y. & Yockey R. D. 2001, "Correlates of resilience in homeless adolescents". Journal of Nursing Scholarship 33, 33-40.
• Rutter M. 1987, "Psychosocial resilience and protective mechanisms". American Journal of Orthopsychiatry 57, 316-331. [https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1987.tb03541.x](https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1987.tb03541.x)
• Rutter M., Giller H. & Hagell A. 2001, Antisocial behavior by young people. Cambridge University Press.
• Sağ B. 2016, Erken dönem uyumsuz şemalar ve pozitif algının, psikolojik dayanıklılık, depresyon ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi.
• Sakarya D. & Güneş C. 2013, "Van Depremi sonrasında travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin psikolojik dayanıklılık ile ilişkisi". Kriz Dergisi 21, 25-32. [https://doi.org/10.1501/Kriz\_0000000335](https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000335)
• Sakız H. & Aftab R. 2019, "Academic achievement and its relationships with psychological resilience and socio-demographic characteristics". International Journal of School & Educational Psychology 7, 263-273. [https://doi.org/10.1080/21683603.2018.1446372](https://doi.org/10.1080/21683603.2018.1446372)
• Sari G. D. P. A., Kurniadi P., Muslimah S., Kaloeti D. V. S. & Sakti H. 2022, "The role of social support and resilience in prison inmates: Literature study". Proceedings of International Conference on Psychological Studies (ICPSYCHE) 3. [https://proceeding.internationaljournallabs.com/index.php/picis/article/view/69](https://proceeding.internationaljournallabs.com/index.php/picis/article/view/69)
• Saruç S. 2013, Kadın hükümlüler: Cezaevi yaşantısı ve tahliye sonrası gereksinimler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Schulz P. & Park J. 2023, "Understanding resilience: Investigating the relationship between risk factors, resilience, and psychological well-being". Academic Leadership Journal in Student Research 6.
• Scott C. K., Grella C. E., Dennis M. L. & Funk R. R. 2014, “Predictors of recidivism over 3 years among substance-using women released from jail”. Criminal Justice and Behavior 41, 1257–1289. doi:10.1177/0093854814546894
• Sellars J. 2006, Stoicism. University of California Press.
• Skowroński B. & Talik E. 2020, "Resilience and quality of life among people serving prison sentences in penitentiary institutions: The mediating role of social support". International Journal of Social Research 4, 44.
• Skowroński B. & Talik E. 2021, "Quality of life and its correlates in people serving prison sentences in penitentiary institutions". International Journal of Environmental Research and Public Health 18, 1655.
• Skowroński B. & Talik E. 2023, "Factors related to personal quality of life in prison inmates". International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health 36, 291–302.
• Southwick S. M. & Charney D. S. 2012, Resilience: The science of mastering life’s greatest challenges. Cambridge University Press.
• Southwick S. M., Bonanno G. A., Masten A. S., Panter-Brick C. & Yehuda R. 2014, "Resilience definitions, theory, and challenges: Interdisciplinary perspectives". European Journal of Psychotraumatology 5, 25338. [https://doi.org/10.3402/ejpt.v5.25338](https://doi.org/10.3402/ejpt.v5.25338)
• Sygit-Kowalkowska E., Szrajda J., Weber-Rajek M., Porażyński K. & Ziółkowski M. 2017, "Resilience as a predictor of mental health of incarcerated women". Psychiatria Polska 51, 549–560. [https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/62617](https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/62617)
• Tejeda D. & Turner H. 2016, The correlation between education and incarceration among Black males. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, California State University.
• Terzi Ş. 2005, Öznel iyi olmaya ilişkin psikolojik dayanıklılık modeli. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Tsigkaropoulou E., Douzenis A., Tsitas N., Ferentinos P., Liappas I. & Michopoulos I. 2018, "Greek version of the Connor-Davidson Resilience Scale: Psychometric properties in a sample of 546 subjects". In Vivo 32, 1629-1634. [https://doi.org/10.21873/invivo.11424](https://doi.org/10.21873/invivo.11424)
• Ülker Tümlü G. & Recepoğlu E. 2013, "Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki". Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 3, 205-213.
• Ungar M. 2012, "Social ecologies and their contribution to resilience". In M. Ungar (Ed.), The Social Ecology of Resilience: A Handbook of Theory and Practice, 1–463. Springer New York.
• Varıcıer Ş. E. 2019, Yetişkin psikolojik sağlamlığı üzerine bir inceleme: Algılanan ebeveyn tutumu, kontrol odağı, algılanan sosyal destek ve stresle başa çıkma stilleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İbn Haldun Üniversitesi.
• Wagnild G. M. & Young H. M. 1993, "Development and psychometric evaluation of the Resilience Scale". Journal of Nursing Measurement 1, 165-178.
• Wallace K. A., Bisconti T. L. & Bergeman C. S. 2001, "The mediational effect of hardiness on social support and optimal outcomes in later life". Basic and Applied Social Psychology 23, 267-276. [https://doi.org/10.1207/S15324834BASP2304\_3](https://doi.org/10.1207/S15324834BASP2304_3)
• Walsh F. 2016, "Family resilience: A developmental systems framework". European Journal of Developmental Psychology 13, 313–324. [https://doi.org/10.1080/17405629.2016.1154035](https://doi.org/10.1080/17405629.2016.1154035)
• Werner E. E. & Smith R. S. 1982, Vulnerable but invincible: A longitudinal study of resilient children and youth. McGraw-Hill.
• Wexler J., Pyle N., Flower A., Williams J. & Cole H. 2014, "A synthesis of academic interventions for incarcerated adolescents". Review of Educational Research 84, 3-46.
• Windle G., Bennett K. M. & Noyes J. 2011, "A Methodological Review of Resilience Measurement Scales". Health and Quality of Life Outcomes 9, 8. [https://doi.org/10.1186/1477-7525-9-8](https://doi.org/10.1186/1477-7525-9-8)
• Wolfe T. & Ray S. 2015, "The role of event centrality, coping and social support in resilience and posttraumatic growth among women and men". International Journal of Mental Health Promotion 17, 78-96. [https://doi.org/10.1080/13642529.2015.1008799](https://doi.org/10.1080/13642529.2015.1008799)
• Wolff N. & Caravaca Sánchez F. 2019, "Associations among psychological distress, adverse childhood experiences, social support, and resilience in incarcerated men". Criminal Justice and Behavior 46, 1630–1649.
• Wu Z., Liu Y., Li X. & Li X. 2016, "Resilience and associated factors among mainland Chinese women newly diagnosed with breast cancer". PLOS ONE 11, e0167976. [https://doi.org/10.1371/journal.pone.0167976](https://doi.org/10.1371/journal.pone.0167976)
• Xu J. & Ou L. 2014, "Resilience and quality of life among Wenchuan earthquake survivors: The mediating role of social support". Public Health 128, 430–437. [https://doi.org/10.1016/j.puhe.2014.03.002](https://doi.org/10.1016/j.puhe.2014.03.002)
• Yağbasanlar O. & Öncü H. 2018, "Kavramsal Bir Bakış: Psikolojik Dayanıklılık". Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 7, 2.
• Yalım D. 2007, First year college adjustment: The role of coping, ego-resiliency, optimism and gender. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Yıldız Ö. 2019, Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası almış hükümlülerde başetme mekanizmaları ve psikolojik dayanıklılığın incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi.
• Yu X., Lau J. T. F., Mak W. W. S., Zhang J. & Lui W. S. 2011, "Factor structure and psychometric properties of the Connor-Davidson Resilience Scale among Chinese adolescents". Comprehensive Psychiatry 52, 218-224. [https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2010.05.010](https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2010.05.010)
• Zhang H., Zhao Q., Cao P. & Ren G. 2017, "Resilience and quality of life: Exploring the mediator role of social support in patients with breast cancer". Medical Science Monitor 23, 5969–5979. [https://doi.org/10.12659/msm.907730](https://doi.org/10.12659/msm.907730)