GENDER BUDGETING APPROACHES IN TURKISH LOCAL GOVERNMENTS: AN INVESTIGATION ON THE BUDGETS OF METROPOLITIAN MUNICIPALITIES

Year 2018, Volume: 7 Issue: 1, 353 - 380, 01.01.2018

D. Şahin Duran Yusuf Temür

Abstract

Government budgets are now seen and used as an important tool in removing gender inequalities. As a matter of fact, gender-sensitive budgeting (GSB) practices are done by taking into account of gender inequality according to economic, political and social structures in many countries and also Turkey. On the other hand, although GSBs are a budgeting approach that can be implemented at central and local levels, they are considered to be particularly effective at local level, in this context local governments, especially municipalities are seen as the main actors

Keywords

Gender-Sensitive Budgeting, Metropolitan Municipalities, Local Governments

Türk Yerel Yönetimlerinde Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Yaklaşımları: Büyükşehir Belediyelerinin Bütçeleri Üzerinde Bir İnceleme

Abstract

Devlet bütçeleri artık toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini ortadan kaldırmada önemli bir araç olarak görülmekte ve uygulanmaktadır. Nitekim günümüzde birçok ülkede ve Türkiye’de siyasal ve sosyal yapılara göre toplumsal cinsiyet eşitsizliği dikkate alınmak suretiyle cinsiyete duyarlı bütçeleme (CDB) çalışmaları yapılmaktadır. Diğer yandan merkezi ve yerel düzeyde uygulanabilecek bir bütçeleme yaklaşımı olsa da CDB’lerin özellikle yerel düzeyde sonuç verici ve etkili olduğu kabul edilmekte, bu kapsamda yerel idareler, özellikle de belediyeler CDB’lerin uygulanmasında ana aktör olarak görülmektedir Türkiye’de cinsiyete duyarlı bütçeleme çalışmaları henüz çok yenidir ve cinsiyete duyarlı
bütçeleme konusu Türkiye’de gerek bürokrasi gerekse akademi nezdinde az bilinen ve çok az
çalışılmış bir alandır. Dolayısıyla katkı sağlayacak çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu bağlamda bu
çalışmada; Türkiye’deki büyükşehir belediyelerinin bütçeleri toplumsal cinsiyet perspektifinden
analiz edilerek belediyelerin bütçeleme sürecine ne ölçüde eşitlikçi bakış açısını dahil ettiği
(toplumsal cinsiyet eşitliği hedeflerinin/amaçlarının/göstergelerinin ne derecede yansıtıldığı)
ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırma verileri Türkiye’deki 30 büyükşehir belediyesinin
faaliyet raporları üzerinden elde edilen verilerle sınırlıdır. Nitel araştırma yaklaşımı
benimsenerek gerçekleştirilmiş olan araştırmanın verileri doküman incelemesi yoluyla elde
edilmiş ve betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgularla;
belediye bütçelerindeki eşitlikçi bakış açısını yansıtan durumlar ve iyi uygulama örnekleri veya
eşitlikçi bakış açısını yansıtma konusundaki yetersizlikleri tespit edilerek gerek yerel
yönetimlerin cinsiyet eşitliğini bütçelerine nasıl yansıtabileceklerine yönelik çözüm önerilerinin
geliştirilmesi gerekse iyi uygulama örneklerinin konunun tüm tarafları ile paylaşılması
hedeflenmiştir. Çalışmanın diğer bir hedefi ise; toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme
konusunda hem bütçe uygulayıcıları hem de kamuoyu nezdinde farkındalığın artırılmasına ve
bundan sonraki dönemlerde bütçe, kalkınma planları ve diğer mali belgelerin hazırlanmasında
cinsiyet eşitliğinin göz önüne alınmasına katkıda bulunabilmektir

Keywords

Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme, Büyükşehir Belediyeleri, Yerel Yönetimler

References

• Akduran, Ö. (2010). Yerel Yönetimlerde Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Kadınlar İçin mi? Eşitlik İçin mi? İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 514, 82-88.
• Akduran, Ö. (2012). Hane Devlet Piyasa: Kadın Emeği ve Sosyal Politikalar Bağlamında Cinsiyetlendirilmiş Bütçe. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akduran, Ö. (2013). 5018 Sayılı Kanun ve Kamu İdarelerinde Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme. F.Altuğ, A. Kesik ve M. Şeker (Ed.), Kamu Bütçesinde Yeni Yaklaşımlar içinde (s.19-34). Ankara: Seçkin Kitabevi.
• Aksoy, N. (2006). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü’nün Rolü. KSSGM, Ankara.
• Baker, I. (2002). Fiscal Policy, Accountability and Voice: The Example of Gender Responsive Budget Initiatives. Bakground Paper For The Human Development Report, United Nations Development Programme, New York.
• Bartle, R.S.( 2002). The Potential of Gender Budgeting: Has It Day Come? Budgeting and Annual Financial Management Conference (12 Otober 2002), USA.
• Budlender, D. & Hewitt, G. (2003). Engendering Budget: A pratitioner’s Guide To Understanding and Implementing Gender-Responsive Budgets. Commonwealth Secreteriat, United Kingdom.
• Cansız, H. (2009). Cinsiyete Duyarlı Bütçe Yaklaşımı ve Türkiye’ye İlişkin Öneriler. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Clarke, S.E., Staeheli, L. A. & Brunell, L.(1995). Women Redefining Local Politics. D. Judge, G. Stoker & H. Wolman (Ed.), In The Theories of Urban Politics (pp.205-227), Londan: Sage Publications.
• Demir, M. (2011). Devlet Bütçesinin Cinsiyet Eşitliğini Sağlamadaki Rolü ve Türkiye. Bütçe Dünyası Dergisi, 35,136-150.
• Erkan, B., Şentürk, M., Akbaş, Y.E. & Paksoy, S. (2012). Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Bütçeleme (Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme) Yaklaşımı. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 5 (9), 85-106.
• Genç, M. (2010). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Kamu Hizmetlerinde Etkinlik. Sayıştay Dergisi, 77, 33-61.
• Genç, M. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Ulaşmada Mali Politika Aracı: Bütçeler. Bütçe Dünyası Dergisi, 1 (35),121-135.
• Guha, S. & Goswami, S. (2006). Impact of Gender Budgeting On Women Empowerment. (Erişim: 27.07. 2017), https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=902530.
• Günlük-Şenesen, G. (2008). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Türkiye İçin Bir Değerlendirme. Bütçeleme Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü Sempozyumu (8-9 Ekim 2008), Afyonkarahisar, Türkiye.
• Günlük-Şenesen, G. (2009). Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Küresel, Ulusal ve Yerel Boyutlar. Uluslararası Küresel ve Yerel Yönetimler ve Kadın Konferansı (3-4 Mayıs 2008), Diyarbakır, Türkiye.
• Günlük-Şenesen, G. (2010). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Türkiye İçin Bir Değerlendirme. S. Sarıca (Ed.), Tülay Arın’a Armağan- İktisat Yazıları içinde (s.77-93), İstanbul.
• Günlük-Şenesen, G. (2013). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Kapsam, Örnekler ve Türkiye İçin Öneriler. F.Altuğ, A. Kesik & M. Şeker (Ed.), Kamu Bütçesinde Yeni Yaklaşımlar içinde (s.97-121), Ankara: Seçkin Kitabevi.
• Günlük-Şenesen G.,Ergüneş, N. & Yakar-Önal, A. (2015). Dirlik Temelli Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Yaklaşımıyla Yerel Yönetim Bütçelerine Bakmak: Kars Belediyesi. 30. Türkiye Maliye Sempozyumu (21-23 Mayıs 2015),Antalya, Türkiye.
• Klatzer, E. (2011). Yerelde Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Kılavuzu, (Çev. F. Keleş ve O. Bilgin), İstanbul: TESEV Yayınları.
• Klatzer, E. (2008). The Integration of Gender Budgeting In Performance-Based Budgeting. Conference of Public Budgeting Responsible to Gender Equality (9-10 June 2008), Bilbao.
• KSGM (2006). Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Eylem Planı 2006-2010. Ankara: KSGM Yayınları.
• KSGM (2008). 2008-2013 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı. Ankara: KSGM Yayınları.
• KSGM (2012). 2012-2015 Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Eylem Planı, Ankara: KSGM Yayınları.
• Külekçi, C. & Canbay, T. (2012). Kadına Haklarının Kazandırılmasıyla Birlikte Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme. Electronic Journal of Vocational Colleges, 2 (1), 32-48.
• Meriç, M. (2007). Feminizme Mali Bakış (Cinsiyete Duyarlı Bütçeler). Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44 (509), 58-67.
• Morgan, C. (2007). Gender Budgets-An Overview, Parliamentary Information and Researh Service: PRB 07-25 E., 27 November 2007.
• Rake, K. (2002). Gender Budget: The Experince of UK’s Womens’s Budget Group. Paper Prepared For Conference of Gender Balance-Equal Finance (Marh 2002), Basel, Switzerland.
• Sarraf, F. (2002). Gender Budget: The Experience of UK’s Womens’s Budget Group. Paper Prepared For Conference of Gender Balance-Equal Finance (March 2002), Basel, Switzerland.
• Sharp, R. & Broomhill, R. (2002). Budgeting For Equality: The Australian Experience. Feminist Economics, 8 (1), 25-47.
• Sharp, R. (2003). Budgeting For Equity: Gender Budget Initiative Within a Framework of Performance Oriented Budgeting, UNIFEM, New York.
• Sumbas, A. (2013). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Politika Yaklaşımı Çerçevesinde Türkiye’de Belediyelerin Hukuksal ve Siyasal Durumları. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1),.31-44.
• Şahin, D. (2009). Feminizm ve Devlet Bütçesi: Türkiye’de Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Olasılığı Üzerine Bir Değerlendirme, Uluslararası-Disiplinlerarası Kadın Çalışmaları Kongresi Bildiri Kitabı-I. Cilt, Sakarya Üniversitesi Basım Evi, Sakarya, 327-335.
• Şahin, M. (2011). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme (TCDB) Yazınına Kuşbakışı. Fe Dergisi , 3(2),85- 100.
• TBMM (2014). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme (TCDB) Komisyon Raporu. Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Yayınları No:14, Ankara.
• Tüğen, K. & Özen, A. (2008). Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Anlayışı. Maliye Dergisi, 154, 1-11.
• Yakar-Önal, A. (2011). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Yerel Yönetimler Deneyimleri. 3. Uluslararası Kadın Konferansı-Kadın Kentlerine Doğru (5-6 Şubat 2011), Diyarbakır, Türkiye.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Gözden geçirilmiş 2. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yücel, Y. (2016). Dirlik Temelli Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe Denetimi: Büyükşehir Belediyeleri Arasında Bir Karşılaştırma. Çağdaş Yerel Yönetimler, 25(1), .25-46.
• Tarihli 5393 Sayılı T.C. Belediyeler Kanunu, T.C. Resmi Gazete, 25874. 13 Temmuz 2005.
• Tarihli 17 Sayılı Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketiyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler Konulu Başbakanlık Genelgesi, T.C. Resmi Gazete, 26218, 04. 07. 2006.
• Tarihli 6360 Sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu”, T.C. Resmi Gazete, 28489, 06.12.2012.