Bazı Serin İklim Tahıllarının Tuz Stresine Tepkilerinin Belirlenmesi

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 2, 0 - 0, 08.12.2016

Mehmet Atak , Kazım Mavi

Öz

Bu çalışma, bazı serin iklim tahıllarında çıkış aşamasında oluşturulan tuz stresinin çıkış yüzdesi, ortalama çıkış zamanı, yaprak sayısı, sürgün boyu, sürgün yaş ağırlığı, yaprak oransal su içeriği ve yaprak hücresi membran stabilitesi üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.  Arpa (Çetin-2001), Çavdar (Aslım-95), Ekmeklik buğday (Sagittoria), Makarnalık buğday (Burcas) ve Tritikale (Melez-2001) türlerine ait tohumlar kullanılmıştır. Tesadüf parselleri deneme deseninde ve 3 tekerrürlü olarak laboratuvar koşullarında yürütülen çalışmada her cinsten/çeşitten, 50 adet tohum torf doldurulmuş plastik kaplara ekilmiş ve çeşme suyu (kontrol), 200, 400 ve 600 mM’lık NaCI ile tarla kapasitesinde sulanarak 20 gün süreyle yetiştirilmiştir. Araştırma sonucunda kontrol ve en yüksek tuz dozu uygulamaları karşılaştırıldığında; en yüksek çıkış oranı azalışı % 28.5 ile Tritikalede, en az çıkış indeksi düşüşü % 3.9 ile Arpa’da, en fazla ortalama çimlenme zamanı artışı % 28.1 ile Çavdarda, en yüksek fide boyu azalışı % 29.5 ile ekmeklik buğdayda, en fazla yaprak sayısı azalışı % 41.8 ile Arpada, en fazla fide yaş ağırlığı azalışı % 42.5 ile Makarnalık buğdayda ve ekmeklik buğdayda, en fazla yaprak oransal nem içeriği azalışı %15.3 ile Arpa’da ve % 14.5 Tritikale’de ve en yüksek hücre membran stabilite artışı ise % 57.6 ile ekmeklik buğday ve % 54.8 ile Tritikale’de belirlenmiştir.

Kaynakça

• Agarie S, Hanaoka N, Kubota F, Agata W, Kaufman P B, 1995. Measurement of cell membrane stability evaluated by electrolyte leakage as a drought and heat tolerance test in rice (Oryza sativa L.). Journal of the Faculty of Agriculture. Kyushu University, 40, (1-2): 233-240.
• Almansouri M, Kinet J M, Lutts S, 2001. Effect of salt and osmotic stresses on germination in durum wheat (Triticum durum Desf.). Plant Soil, 231: 245–256.
• Anonim 2013. Türkiye İstatistik Kurumu http://www.tuik.gov.tr/ Erişim, Mayıs, 2015
• Atak M, 2014. Ekmeklik buğday genotiplerinin çimlenme aşamasında oluşturulan tuz stresine tepkilerinin belirlenmesi. MKÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (1): 1-10.
• Bajji M, Kinet J M, Lutts S, 2001.The use of the electrolyte leakage method for assessing cell membrane stability as a water stress tolerance test in durum wheat. Plant Growth Regulation, 36: 61– 70.
• Blum A, Ebrocon A, 1981. Cell membrane stability as measure of drought and heat tolerance in wheat. Crop Science, 21; 43-47.
• Begum F, Karmoker J L, Fattah Q A, Maniruzzaman A F M, 1992. The Effect of salinity and its correlation with K+, Na+, Cl- accumulation in germinating seeds of Triticum aestivum L. cv. Akbar. Plant Cell Phsysiol, 33 (7): 1009-1114.
• Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O, Gürbüz F, 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metodları II) A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No:1021, Ders Kitabı: 295, Ankara.
• Ellis R H and Roberts E H, 1980. Towards a Rational Basis For Seed Testing Seed Quality. In: Hebblethwaitei P., ed. Seed Production. Butterworths, London, pp.605-635.
• Farooq S, Azam F, 2006. The use of cell membrane stability (CMS) technique to screen for salt tolerant wheat varieties. J Plant Physiol, 163: 629– 637.
• Francois L. E, Maas E V, Donovan T J, Youngs V L, 1986. Effect of salinity on grain yield and quality, wegetative growth, and germination of semi-dwarf and durum wheat. Agronomy Journal, 78; 1053–1058.
• Gupta S C, Srivastava J P, 1989. Effect of salt stress on morpho-physiological parameters in wheat. Indian Journal of Plant Physiology, 32 (2): 169-171.
• Kocheva K V, Kartseva T, Landjeva S, Georgiev G I, 2009. Physiological response of wheat to mild and severe osmatic stress. Cereal Research Communications, 37(2): 199-208.
• Kün E, 1996. Tahıllar-I. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1451, Ders Kitabı. .431-440 s. Ankara.
• Maguire J D, 1962. Speed of germination - aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigor. Crop Science, 2; 176-177.
• Lonbani M, Arzani A, 2011. Morpho-physiology traits associated with terminal drought stress tolerance in triticale and wheat. Agronomy Research, 9;(1-2): 315-329.
• Pessarakli M, Tucker T C, Nakabayashi K, 1991. Growth response of barley and wheat to salt stress. Journal of Plant Nutrition, 14(4): 331-340.
• Petrov P I, Kocheva K V, Petrova AS, Georgiev G I, 2012. Ion leakage and leaf anatomy of barley plants subjected to dehydration. Genetics and Plant Physiology, 2(1-2): 15-23.
• Premachandra G S, Shimada T, 1987. The Measurement of cell membrane stability using polyetylene glycol as a drought tolerance. Japan Journal of Crop Science, 56(1): 92-98.
• Salim M, 1991. Comparative growth responses and ionic relations of four cereals during salt stress. Journal of Agronomy and Crop Science, 166: 204-209.
• Siddique M R B, Hamid A, İslam M S, 2000. Drought stress effects on water relations of wheat. Botanical Bulletin of Academia Sinica, 41;35-39.
• Smart R, Bingham G E, 1974. Rapid estimates of relative water content. Plant Physiology, 53: 258-260.
• Van Hoorn J W, 1991. Development of soil salinity during germination and early seedling growth and its effect on several crops. Agricultural Water Management, 20: 17-28.