DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE DAYANIŞMA EKONOMİSİ FİKRİNİN GELİŞİMİ

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 40, 301 - 322, 28.12.2023

Elif Tugba Simsek

https://doi.org/10.56524/msydergi.1349341

Öz

Dayanışma ekonomisi, 20. yüzyılın ikinci yarısında kapitalist ve devlet merkezli otoriter ekonomik modellere alternatif bir yaklaşım olarak ortaya çıkmıştır. Somut ekonomik deneyimler üzerinden şekillenen bu yaklaşım, ekonominin adil ve kolektif üretim, paylaşım ve yönetim prensiplerine dayanır. Bu prensipleri benimsemiş dayanışma ekonomisi pratikleri dünya genelinde sayıca artmakta ve çeşitli dayanışma ağlarıyla ortak değerler etrafında giderek daha çok birleşmektedir. Böylece sadece işyerlerinde değil, toplumun genelinde de adil bir dönüşüm hedeflenir. Bu bakımdan bu makale, dayanışma ekonomisi fikrinin dünyadaki yükselişi ve kavramsal tartışmalarına dair bir inceleme sunmaktadır. Aynı zamanda, dayanışma ekonomisinin Türkiye'deki seyrine dair de ortaya çıkan olumlu örnekler üzerinden tartışma yürütmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dayanışma Ekonomisi, Alternatif Ekonomi, Taban Hareketi, Yeni Kooperatifçilik, Türkiye

Kaynakça

• Albatros Bilişim Kooperatifi, (t.y.), “Manifestomuz”, https://albatros.coop/manifesto/
• Akçay, Ümit (2019), “Türkiye’de Neoliberal Popülizm, Otoriterleşme ve Kriz”, Toplum ve Bilim (147), s. 46-70.
• Aykaç, Aslıhan (2018), Dayanışma Ekonomileri- Üretim ve Bölüşüme Alternatif Yaklaşımlar, (Istanbul: Metis Yayınları).
• Aykaç, Aslıhan (2020), “Aslıhan Aykaç’la "Dayanışma Ekonomileri" Üzerine- II Sistemde Gedik, Zihinlerde Dönüşüm”, Söyleşiyi yapan Tuba Cameli, https://birartibir.org/sistemde-gedik-zihinlerde-donusum/ (13.01.2020)
• Aykaç, Aslıhan (2021), “Çiğdem Boz, Aslıhan Aykaç ile Dayanışma Ekonomileri Üzerine Konuştu”, Söyleşiyi yapan Çiğdem Boz, https://gorus21.com/cigdem-boz-aslihan-aykac-ile-dayanisma-ekonomileri-uzerine-konustu/ (07.02.2021)
• Bedirhanoğlu, Pınar (2009), “Türkiye’de Neoliberal Otoriter Devletin AKP’li Yüzü”, İlhan Uzgel ve Bülent Duru (der.), AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu, (Phoenix Yayınevi): 39-64.
• Bilgin, Necdet ve Saban Tanıyıcı (2008), “Türkiye’de Kooperatif ve Devlet İlişkilerinin Tarihi Gelişimi”, KMU İİBF Dergisi, (10)15, s. 136-159.
• Birchall, Johnston (1997), The International Co-operative Movement, (Manchester: Manchester University Press). Birartıbir (2019), “Ovacık Tarımsal Kalkınma Kooperatif- 1 Su, tarla, tohum artık hepimizin”, Söyleşiyi yapan Ulus Atayurt ve Umut Kocagöz, https://birartibir.org/su-tarla-tohum-artik-hepimizin/ (23.04.2019).
• Birartıbir (2021), “Harmandalı Derneği ve Yeni Hayat Kooperatifi- Yeni Hayat Yeni Birey Tahayyülü”, Söyleşiyi yapan Dicle Dilan Salman ve Umut Kocagöz, https://birartibir.org/yeni-hayat-yeni-birey-tahayyulu/ (11.01.2021)
• Birgün (2021), “Kadıköy Kooperatifi: Üreticilerle Aracısız Buluşuyoruz” https://www.birgun.net/haber/kadikoy-kooperatifi-ureticilerle-aracisiz-bulusuyoruz-337716 (16.03.2021)
• Curl, John (2010), “The Cooperative Movement in Century 21.” Affinities: A Journal of Radical Theory, Culture, and Action, 4(1), pp. 12-29.
• Dash, Anup (2013), “Toward an Epistemological Foundation for Social and Solidarity Economy: Occasional paper 3- potential and limits of social and solidarity economy”, https://doi.org/10.13140/2.1.3082.6882 (May 2013)
• Dash, Anup (2015), “An Epistemological Reflection on Social and Solidarity Economy”, Forum for Social Economics, 45(1), s. 1-27.
• Değirmenci, Selma (2023), “Örgütlenme Modeli Olarak Kadın Kooperatifleri: Patriyarkal Kapitalizmde Başarı Kriterlerinin Eleştirisi”, Fe Dergisi, (15)1, s. 210-230
• Duguid, Fiona, Gökcen Durutas ve Michael Wodzicki (2015), Türkiye’de Kadin Kooperatiflerinin Mevcut Durumu, The World Bank.
• Gardin, Laurent (2014), “Solidarity-based initiatives: field realities and analysis,” Defourny, Jacques, Lars Hulgård ve Victor Pestoff (Der.), Social Enterprise and the Third Sector: Changing European Landscapes in a Comparative Perspective,( London: Routledge): S. 114-129
• Germen, M. (2015). “Istanbul Gezi Park Resistance Movement as Public Engagement in the Making of Place”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 184, s. 13-21. https://doi.org/10.1016/J.SBSPRO.2015.05.048.
• Giray, Ahmet (2021), “Olur mu Olur: Albatros Bilişim Kooperatifi Girişimi”, Yıldırım, Uygar. D. ve F. Serkan Öngel (Der.), Şirketlerden Kooperatiflere Rekabetten Dayanışmaya- Tartışmalar Deneyimler, (Istanbul: Notabene): 25-47
• Grassroots Economic Organizing (t.y.), https://geo.coop/people/luis-razeto-migliaro
• Hacısalihoğlu, Elif ve Çağatay Edgücan Şahin (2018), “Looking Closer to the New Cooperativism: Practices of Agricultural and Consumer Cooperatives in Turkey”, Labor Economics & Industrial Relations, (22), s. 75-87.
• Hart, Keith, Jean-Louis Laville and Antonio David Cattani (2010), The Human Economy, (New Jersey: Wiley)
• Hulgård, Lars ve L.L. Andersen (2016), “Social Entrepreneurship: Demolition of the Welfare State or an Arena for Solidarity? L. L. Andersen, M. Gawell ve R. Spear (Der.), Social Entrepreneurship and Social Enterprises: Nordic perspectives, London: Routledge, s. 22-40.
• ICA (t.y.), “The Rochdale Pioneers”, https://www.ica.coop/en/rochdale-pioneers
• Karakuş, Gülden (2022), “Kadın Kooperatifçiliği ve Türkiye’de Kadın Kooperatifleri’ne Genel Bakış”, Selçuk, Hasan (Der.), (Ekonomi, Finans, İşletme ve Pazarlama Alanında Akademik Çalışmalar – I):99-113
• Köne, Aylin Çiğdem (2023), “Kooperatif Hareketinin Tarihi”, https://sosyalekonomi.org/kooperatif-hareketinin-tarihi/ (28/06/2023)
• Kutlu, Denizcan (2021), “Social Assistance as a Non-Wage Income for the Poor in Turkey: Work and Subsistence Patterns of Social Assistance Recipient Households”, Çağatay Edgücan Şahin ve Mehmet Erman Erol (Der.), The Condition of the Working Class in Turkey: Labour under Neoliberal Authoritarianism, London: Pluto Press): 155-177.
• Laville, Jean-Louis (2010), “The Solidarity Economy an International Movement”, RCCS Anual Review, 2/2010.
• Laville, Jean-Louis ve Anne Salmon (2015), Rethinking the Relationship Between Governance and Democracy: The Theoretical Framework of the Solidarity Economy, (UK: Routledge)
• Migliaro, Luis Razeto (2019), “Solidarity Economy Roads”, https://geo.coop/story/solidarity economy-roads-chapter-1 (14.01.2019)
• Miller, Ethan (2010), Solidarity Economy: Key Concepts and Issues. Kawano, Emily and Tom Masterson and Jonathan Teller-Ellsberg (eds). Solidarity Economy I: Building Alternatives for People and Planet. (Amherst, MA: Center for Popular Economics).
• Ould Ahmed, Pepita (2015), “What Does ‘Solidarity Economy’ Mean? Contours and Feasibility of a Theoretical and Political Project”, Business Ethics, the Environment & Responsibility, 24(4), s. 425-435
• Özden Fırat, Begüm (2018), “Park, Mera, Sinema: Müşterekleri Mülkiyetle Birlikte Düşünmek”, Felsefelogos, 68(1).
• Özden Fırat, Begüm (2022), “Kriz, Pandemi ve Mahalle Dayanışma Ağları”, https://birartibir.org/cuvallayan-dayanismalar/ (22.03.2022).
• Pestoff, Victor Alexis ve Lars Hulgård (2016), “Participatory Governance in Social Enterprise”, VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 27(4), s. 1742–1759.
• Petropoulou, Christy (2013), “"Alternative Networks of Collectivities” and “Solidarity-Cooperative Economy” in Greek Cities: Exploring their theoretical origins”, Journal of Regional Socio-Economic Issues, 3 (2), s.61-86.
• Poirier, Yvon (2014), “Social Solidarity Economy and Related Concepts- Origins and Definitions: An International Perspective”, https://www.socioeco.org/bdf_fiche-document-3293_en.html (Temmuz 2014).
• Polanyi, Karl (2000), Büyük Dönüşüm, (Çev. Ayşe Buğra), (İstanbul: İletişim Yayıncılık)
• Raffaelli, Paola (2021), “Performances of Solidarity Worker Cooperatives: Evidences from Argentina”, Paper presented at the International Cooperative Alliance Cooperative Research Conference, Seoul, Korea, Republic of. https://portal.research.lu.se/en/publications/performances-of-solidarity-worker-cooperatives-evidences-from-arg
• RIPESS (t.y.), “What is Social Solidarity Economy”, https://www.ripess.org/quest-ce-que-less-2/?lang=en
• RIPESS (2015), “Global Vision for a Social Solidarity Economy: Convergences and Differences in Concepts, Definitions and Frameworks”, RIPESS_Vision-Global_EN.pdf, (Şubat 2015)
• Sosyal Ekonomi (2021), Kurulan ve Kapanan Kooperatif İstatistikleri”, https://sosyalekonomi.org/kurulan-ve-kapanan-kooperatif-istatistikleri/
• Şahin, Çağatay Edgücan (2018), “Türk Tarımında Kooperatif Alternatifini Yeniden Düşünmek”, Politik Ekonomik Kuram Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), s. 60-76.
• UN (2011), “2012- International Year of Cooperatives”, https://www.un.org/en/events/coopsyear/
• UNTFSSE (2023), “Encyclopedia of the Social and Solidarity Economy”, Yi, Ilcheong (Der.), (Cheltenham, UK: Edward Elgar Publushing)
• Utting, Peter (2023), “Encyclopedia of the Social and Solidarity Economy”, Yi, Ilcheong (Der.), (Cheltenham, UK: Edward Elgar Publushing): s. 19-27.
• Utting, Peter (2015), Social and Solidarity Economy: Beyond the Fringe, (London: Zed Books: UNRISD). p. 341-371.
• Vieta, Marcelo (2010), “The New Cooperativism”, Affinities: A Journal of Radical Theory, Culture, and Action, 4 (1), s. 1-11.
• Vieta, Marcelo (2014), “The Stream of Self-determination and Autogestión: Prefiguring alternative economic realities”, ephemera: theory & politics in organization, 14(4), s. 781-809.