Osmanlı İmparatorluğu’nda Vakıfların Ekonomik Boyutları

Year 2016, Issue: 10 - Issue: 10, 41 - 63, 01.01.2016

Fatma Şensoy

Abstract

Vakıflar, yerinden yönetim esasına dayanan gönüllü, demokratik sivil toplum kuruluşlarıdır. Toplumun geneline hizmet sunan bu kurumların idari ve mali özerkliklerine karşın devlet tarafından denetlenir olmaları; hem yüzyıllardır yaşamalarının hem de büyük parasal kaynaklara sahip olmalarının gereğidir.Vakıf sistemi sosyal güvenliğin temel kurumu olduğu gibi eğitim, kültür, diyanet, bayındırlık, sosyal yardım ve sağlık yatırımlarını yürüten mali bir kurumdur. Ayrıca bu kurumlarda çalışanların maaşlarının ödenmesi, cari harcamalarının önemli bir bölümünü finanse etmesi nedeni ile de Osmanlı malî teşkilatının merkez maliyesi ve tımar sistemi ile birlikte üçüncü öğesidir. Bir başka deyişle ülkenin gayri safi milli hâsılasını oluşturan üç önemli kesimden biridir.Osmanlı mali geleneği içinde denetlemeye dayalı ve muhasebenin bilgi verme özelliklerine uygun muhasebe kültürünü vakıflarda tutulmuş muhasebe defterlerinden okumak mümkündür. Muhasebe sisteminin danışma ve denetim birimlerinin izleri yine bu defterlerdedir.

Keywords

Vakıflar, Ekonomik güç, Gelir kaynakları, Giderleri, İstihdama etkileri

The Economic Dimensions of Awqaf in Ottoman Empire

Abstract

Awqaf which are based on free economical rules and decentralization are
voluntary and democratic civil society institutions. Despite that they were inspected
by the government their financial and administrative autonomies is a requirement
arised from the fact that the institutions survived for centuries had provided service to
the general of the society and had great monetary sources.
The system of waqf is the basic institution of social security as well as the
institution which conduct educational, cultural, religious, public works, social aid
and health investment. The awqaf are the third element of the Ottoman financial
organization with central revenue office and feudal system for various reasons such as
meeting most of the current expenditures through awqaf and the size of the personnel
expenditures.
It is possible to read accountancy culture on the basis of auditing and
appropriate for providing information aspect of the accountancy in the Ottoman
financial tradition from the books of account kept at the awqaf. We may also see the
traces of consultancy and auditing units included in the accountancy system in these
books.

Keywords

Awqaf, Economic power, Sources of income, Expenses, The effects of employment.