GENDER BUDGETING IN TURKEY: AN EXAMINATION SPECIFIC TO PUBLIC INSTITUTIONS, CIVIL SOCIETY ORGANIZATIONS AND THE LAWS

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 25 - 37, 30.06.2019

Cahide Göğüsdere

https://doi.org/10.26695/mukatcad.2019.23

Öz

Anahtar Kelimeler

Gender, budget, inequality, gender budgeting, woman

TÜRKİYE’DE TOPLUMSAL CİNSİYETE DUYARLI BÜTÇELEME: KAMU KURUMLARI, SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI VE KANUNLAR ÖZELİNDE BİR İRDELEME

Öz

Türkiye’de toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme ile ilgili çalışmalar 1980’li yılların ortalarına kadar uzanmaktadır. Türkiye, 1985 yı-lında BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesini (CEDAW) imzalamıştır. CEDAW Sözleşmesiyle, ülkelere ka-dın-erkek eşitliğine yönelik olarak kadınlara karşı ayırımcılığı önleyen bütün önlemlerin alınması yükümlülüğü getirilmiştir. Ülkemizde CEDAW Sözleşmesi çerçevesinde BM’ye bağlı olarak çalışan Kadının Statüsü Komisyonu kurulmuştur. Komisyon TCDB ile ilgili birçok alanda çalışma yapmıştır. Kadının Statüsü Komisyonunun yanı sıra KSGM, TBMM, Maliye Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları vb. diğer kurum ve kuruluşlara da toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme konusunda önemli görevler düşmektedir. İlgili yazında toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme ile ilgili olarak birçok çalışma bulunmaktadır. Bu nedenle çalışmamızda toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme ile ilgili olarak Türkiye’de kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve kanunlar özelinde bir irdeleme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

eşitsizlik, kadın, Toplumsal cinsiyet, bütçe, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme, kadın

Kaynakça

• Budlender. D., Sharp, R. and Allen, K. (1998). "How Do To A Gender-Sensitive Budget Analysis: Contemporary Research and Analysis", London: Commonwealth Secretariat. And Australian Agency For International Development Canberra And The Commonwealth Secretariat, London.
• Cansız, H. (2009), "Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Türkiye’ye İlişkin Öneriler", Gazi Kitabevi, Ankara.
• Çelik, Ö. ve Atabey E. S., (2013), "Toplumsal Cinsiyetin Ana Akımlaştırılması ve Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol.: 13 - Sayı/No: 4, 151-166.
• Devaux, K. (2014). "Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Mevzuatının Uygulanmasının İzlenmesi", United Nations Joint Programme, Fostering an Enabling Environment for Gender Equality in Turkey.
• Doğan, A. (2012). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Türkiye Değerlendirmesi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Doktora tezi.
• Doğan. A. (2013). "Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamaya Yönelik Hizmet Veren Kamu Kurumları ve Hizmetleri Üzerine Bir Değerlendirme", Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:10 Sayı:2 Yıl:2013, 75-95.
• Erkan, B., Şentürk, M., Akbaş, Yusuf, E. ve Paksoy, S. (2012). "Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Bütçeleme (Cinsiyete Duyarlı Bütçe) Yaklaşımı", International Journal of Economic And Administrative Studies, Year: 5 Number 9, Summer 2012 ISSN 1307-9832, 85-105.
• Genç, M. (2010a). "Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Kamu HizmetlerindeEtkinlik, " Sayıştay Dergisi, Sayı: 77, S.33-61.
• Genç. M. (2010b). "Toplumsal Cinsiyete Duyarlılığına Yönelik Kamu Faaliyetleri ve Bu Faaliyetlerin Yansımaları", Maliye Dergisi, Sayı 159, Temmuz-Aralık 2010,476-495
• Genelge (2010). Kadın İstihdamının Artırılması ve Fırsat Eşitliğinin Sağlanması Konulu 27591 Sayılı RGde Yayımlanan Genelge, 2010/14.Web:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/05/20100525-12.htm adresinden 01 Ekim 2016’da alınmıştır.
• Gökbunar,R. ve Doğan, A. (2016)."Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeler ve Başarı Etmenleri, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 2.
• Göğüsdere, C. (2018). "Toplumsal Cinsiyet ve Vergilendirme: 2005-2016 Dönemi Bütçe Raporları, İlgili Mevzuat ve Düzenlemelerden Hareketle Türkiye Özelinde Bir İrdeleme", Gazi üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• India Ministries and Departman (2007). "Gender Budgeting Experiences in India and Around The Globe. " Web: http://wcd.nic.in/gbhb/link%20hand%20pdf/hand%20book%20chap%203.pdf, adresinden 25 Ocak 2015’te alınmıştır.
• Işık, A. ve Işık, H. (2009). "Sosyal Eşitsizliklerin Giderilmesinde Bir Çözüm Önerisi: Cinsiyet Esaslı Bütçeleme (Teori, Gelisim ve Uygulama) ", İstanbul Üniversitesi Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Yıl 2009, Sayı 57, 168-211.
• İKAM (2016). İstanbul Kadın Araştırmaları Merkezi, 2016. Web: http://www.ikam.org/
• Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı, Toplumsal Cinsiyet Çalışma Grubu Raporu.
• Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KADER) (2011) http://ka-der.org.tr/wp-content/uploads/2018/08/Kadin-Siyaset-Program%C4%B1_2011.pdf
• Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KADER) (2016a) Web: www.kader.org.tr
• Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KADER) (2016b) Web: http://www.ka-der.org.tr/tr-TR/Page/News/3175/kader-ankara-milletvekili-danismanlariyla-atolye-calismalarina-basliyor!.html?bid=365
• Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu [KEFEK] (2014). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Komisyon Raporu, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Yayınları No: 14. 17-28.
• Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi (KEİG), (2016). Web: www.keig.org.tr
• Kadının İnsan Hakları - Yeni Çözümler (2016). Web: www.kadinininsanhaklari.org
• Klatzer, E. (2012). Yerel Yönetimlerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Bütçeleme Kılavuzu, Çev., Fethi Keleş Ve Orhan Bilgin, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı, İyi Yönetişim Programı, Tesev Yayınları, Ocak.
• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM), (2006), Medeniyetler İttifakında Kadın Kongresi (28- 29 Ocak 2006) Sonuç Raporu, Ankara.
• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü [KSGM]). (2008b). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008–2013, 24.
• Örücü, A.İ. ve Bakırtaş, D. (2012). "6111 Sayılı Kanunun1 Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Perspektifinden Değerlendirilmesi. " Maliye Dergisi, Sayı 162, Ocak -Haziran 2012.
• Öztan, E. (2004). "Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Olumlu Ayırımcılık", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 59-1,1-25.
• Quinn, S. (2009). Gender Budgeting: Practical Implementation Handbook, Directorate General Of Human Rights And Legal Affairs, Council of Europe, Strasbourg Cedex, 26.
• Rake, C. (2002). "Gender Budgets: The Experience of The UK’s Women’s Budget Group", Paper Prepared For The Conference ‘Gender Balance – Equal Finance’, Basel, Switzerland, 1-17.
• Şenesen, G.G. (2008). "Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Türkiye İçin Bir Değerlendirme", Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü Sempozyumu, 8-9 Ekim 2008, Afyonkarahisar, 1. Web:http://www.keig.org/raporlar/Gulay%20Senesen%20tcdb%20sunus.pdf adresinden 03.07.2014’de alınmıştır.
• TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu (2007), 2008 Mali Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı İle 2006 Mali Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Tasarısı’nın Plan ve Bütçe Komisyonu Görüşme Tutanakları, Ankara.
• Tüğen, K. ve Özen, A. (2008). "Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Anlayışı", Maliye Dergisi, Sayı 154, Ocak-Haziran 2008, 1-11.
• Yıldız, N. (2015). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı,77.
• Yıldız, S. ve Uğur, A. (2016). "Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Ülke Deneyimleri", Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 5, Sayı 3.
• 5251 Sayılı Kanun (2004). Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. Kabul Tarihi:27.10.2004.