Süleyman Çelebi Mevlidinin Mukayeseli Müzikal Analizi

Yıl 2024, Sayı: 4, 1 - 38, 31.05.2024

İsmail Aras , Ahmet Hakkı Turabi

Öz

Çalışmada Süleyman Çelebiye ait Vesîletü’n-Necât adlı mevlidin, geçmişten günümüze geleneksel olarak icrasında kullanılan makamların ve makamsal seyrin aynı olup olmadığının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu araştırmanın evrenini Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât adlı mevlidi oluşturmaktadır. Örneklemi ise, kütüphanelerden tespit edilen yirmi bir adet makam kayıtlı mevlid yazması ile yakın zamanda meşhur olmuş altı adet mevlidhan oluşturmaktadır. Bilimsel araştırma yöntemlerinin niceliksel yaklaşım metotlarından ‘Bağıntısal Model’ kullanılan bu çalışmada, tümevarım metodu kullanılarak benzer veriler gözlemlenerek, bu yolla elde edilen veriler ile genel bir sonuca ulaşılmıştır. Çalışmada farklı zamanlarda yazılmış yirmi bir adet makamlı mevlid mecmuası birbiri ile makamsal olarak mukayese edilmiş, neticesinde makamsal benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca yakın zamanda meşhur olmuş altı mevlidhanın mevlid icra örneklerinin makamsal analizi yapılarak, geçmişte kullanılan makamların ve makamsal seyrin günümüzde de aynı olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Din Musikisi, Süleyman Çelebi, Vesîletü’n-Necât, Besteli Mevlid, Makamlı Mevlid Mecmuası, Mevlidhan

Kaynakça

• Beliğ, İsmail. Çev. Abdülkerimoğlu, Abdülkerim. Güldeste-i Riyaz-ı İrfan ve Vefeyat-ı Dânişverân-ı Nâdiredân,
• Ankara: Anıl Matbaası, 1998.
• Baltacı, Cahit. “Hünkâr İmamı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 18: 487-488, 1998.
• Baykal, Kazım. Mevlid-i Şerifi Yazan Süleyman Çelebi Türbesi Münasebetiyle, Bursa: Bursa Aysan Matbaası, 1952.
• Çelebi, Veled. “Süleyman Çelebi Mevlidi ve Mehazları”, Hayat Dergisi, (2. Cilt), 45: 15, 1927.
• Ergun, Sadeddin Nüzhet., Türk Mûsikisî Antolojisi, (2. Baskı), İstanbul: Vadi Yay, 2017.
• İsen, Mustafa. Latifî Tezkiresi, (1. Baskı), Ankara: Akçağ Yay., 1999.
• İpşirli, Mehmet. “Çelebi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,8: 259, 1993.
• Kahraman, Ahmet. Süleyman Çelebi ve Mevlid, (1. Baskı), İstanbul: Toker Yay., 1972.
• Karadeniz, M. Ekrem. Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları, (1. Baskı), Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 1965.
• Kemikli, Bilal. (Ed.), Mevlid Külliyatı “Süleyman Çelebi Vesîletü’n-Necât ve Tercümeleri” (2. Baskı), Ankara: DİB. Yay., 2016.
• Kepecioğlu, Kamil. Bursa Kütüğü, (4. Cilt), Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yay., 2009.
• Köksal, M. Fatih., Kütük, Rıfat. “Vesîletü’n-Necât’ın En Eski Nüshası ve Süleyman Çelebi’nin Bilinmeyen Şiirleri”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 28: 381-418. Doi Number: http://dx.doi.org/10.15247/dev.3052, 2022.
• Pekolcay, Ayşe Necla. “Mevlid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 29: 485-486, 2004.
• Pekolcay, Ayşe Necla. Mevlid, Süleyman Çelebi, (6. Baskı), İstanbul: Dergâh Yay., 2018.
• Timurtaş, Faruk Kadri. Süleyman Çelebi, Mevlid, Vesîletü’n-Necât, (1. Baskı), İstanbul: Milli Eğitim Yay., 1970.
• Turabi, Ahmet Hakkı. Türk Din Mûsikîsi, (3. Baskı), İstanbul: Grafiker Yay. 2018.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri, (10Temmuz 2023), "Mevlid". https://sozluk.gov.tr/
• Özcan, Nuri. “Klasik Mevlid Okuyuşları ve Tevşih İlahileri”, Kemikli, Bilal., Çetin, Osman. (Ed.) “Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri, Uluslararası Mevlid Sempozyumu”, (1. Baskı), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay, 487- 498, 2010.
• Özel, Ahmet. “Mevlid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 29: 475-479. 2004.