KÖY SEYİRLİK OYUNLARINDA MÜZİK: "KEZBAN ANA" ve "SAYA GEZME " OYUNLARI ÖRNEKLEMİNDE

Year 2013, Volume: 8 Issue: 2, 269 - 280, 01.03.2013

Sevilay Çınar

Abstract

Anadolu köylüsünün oyun çıkartma geleneğinin esasını oluşturduğu, kökeni ritüellere dayanan köy seyirlik oyunları, bir diğer deyişle dramatik köylü oyunları; köy halkının kültürel değerlerini içinde barındırarak dolayısıyla yaşatarak, dramatik sanatın etkin hale getirildiği temsillerdir. Halk tiyatro geleneğinin önemli bir basamağı olan bu oyunlar, pek tabii ki halk kaynaklarından beslenmektedir. Köy halkının kurak zamanlarında yağmur duası, kıtlık zamanlarında bereket duası gibi gerçekleştirdikleri ritüelleri; gelin-kaynana, karı-koca geçimsizliği gibi günlük sorunları; düğün-bayram zamanlarındaki hazırlıkları; doğum-ölüm gibi yaşam döngüsünü, yaz-kış gibi mevsimsel periyotlarla doğa döngüsünü işledikleri insan yaşamının önemli dönümleri, köy seyirlik oyunlarının başlıca konuları, bir diğer ifadeyle çıkış noktalarıdır. Konusu itibariyle, tıpkı halk müziği tanımında da vurgulandığı gibi; halkın sevinçlerini, endişelerini, alışkanlıklarını, geleneklerini yansıtan, yöresel özellikler açısından çeşitlilik gösteren seyirlik oyunlar içerisinde, müziğin de bu oyunlara eşlik ettiği, hatta oyun içerisinde bütünleyici bir öğe olduğu görülmektedir. Bu bağlamda, çalışmamız içerisinde; köy seyirlik oyunlarında müzik unsurunu oluşturan öğeler nelerdir? Köy seyirlik oyunlarında görülen doğaçlama, oyun içindeki müzik icrÃÆ'Æ'Æa€â„¢¢sında da görülür mü? Ezgilere eşlik eden sözler oyun anlatımında işlevsel midir? vd. sorulara cevaplar aranacaktır.

Keywords

Oyun, Müzik, Çalgı, Performans, İşlev,

MUSIC IN THEATRICAL VILLAGE PLAYS: IN SAMPLING OF "KEZBAN ANA " AND "SAYA GEZME" PLAYS

Abstract

Theatrical village plays which are based on the rituals origin and formed the basis of the tradition of the play making, in other words, dramatic peasant plays; are the representations that dramatic art is activated, by including the cultural values of the people of the village and therefore by bringing experience. Of course, these games, which are an important step of the folk theatrical tradition, are supplied from public sources. The rituals performed by village population such as pray for rain in times of drought and pray for blessings in times of famine; everyday problems such as bride and mother-in-law, husband and wife conflict; preparations in times of the wedding-feast; significant periods of human life which are focused on natural cycle with seasonal periods such as summer-winter and life-cycle such as birth-death are the main topics of the village theatrical plays, in other words, the output points. As of the subject, as emphasized in just like definition of folk music; seen that it is an integral element that the music also accompanies these plays, within theatrical games varying terms of local features reflecting the public`s joys, fears, habits, traditions and even within the play. In this context, looked for answers within our study; to the questions such as what are the elements consisting the music factor in theatrical village plays? Is the improvisation in theatrical village plays seen in the music performances in-play? Are the words, which accompany the tunes functional in the expression of play? and to other questions.

Keywords

Play, Music, Musical Instrument, Performance, Function,

References

• And, M., (2007). Oyun ve Bügü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Artun, E., (1987). “Tekirdağ Köy Seyirlik Oyunları” 3. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, HAGEM Yay. C.3, s.29-39, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
• Boratav, P.N., (1982). Folklor ve Edebiyat. İstanbul: Adam Yayınları.
• Çıblak, N., (2002). “İçel-Mut Çömelek Köyü Köy Seyirlik Oyunlarından Saya Oyunu”, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi, Uluslararası Türk Dünyası Halk Edebiyatı Kurultayı Bildirileri Kültür Bakanlığı Yayınları, ss.189 – 221, Ankara.
• Düzgün, D., (1999). Erzurum köy Seyirlik Oyunları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Elçin, Ş., (1991). Anadolu Köy Orta Oyunları. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Fischer, E., (1980). Sanatın Gerekliliği. İstanbul: E Yayınları.
• Gönen, S., (2011). “Türk Kültüründe Kız Kaçırarak Evliliğin Köy Seyirlik Oyunlarındaki İzleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s.45-55.
• Karadağ, N., (1983). "Köyümüzde Şenlik Var", Dramatik Belgesel (11 Bölüm), TRT.
• Karadağ, N., (1978). “Türk Tiyatrosunun Kut-Törensel Kaynakları ve Köylü Tiyatrosu”, s.65-75, Ankara.
• Kazmaz, S., (1995). Sarıkamış’ta Köy Gezileri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Nutku, Ö., (1969). Darülbedayi’nin 50 Yılı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları:191, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Tekerek, N., (2007). “Köy Seyirlik Oyunları, Seyirlik Uygulamalarıyla 51 Yıllık Bir Amatör Topluluk: Ankara Deneme Sahnesi ve Uygulamalarından İki Örnek: Bozkır Dirliği ve Gerçek Kavga”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 24: 2007, ISSN: 1300- 1523, S.67-124.
• Tekerek, N., (2008). Köy Seyirlik Oyunları. İstanbul: Mitos- Boyut Yayınları.
• Tolstoy, L.N., (2009). Sanat Nedir? İstanbul: İş Bankası Yayınları.