Marcellinus Comes ve 522 Yılı: Kronik Tahrif mi Edildi?*

Year 2023, Volume: 6 Issue: 2, 646 - 663, 26.12.2023

Okan Çekil

https://doi.org/10.48120/oad.1353351

Abstract

Marcellinus Comes, Latince olarak yazdığı kronik türündeki tarih eserini (Chronica) 379 yılından itibaren başlatarak ilkin 518 yılında tamamlamış ve daha sonra 534 yılına kadar sürdürerek güncellemişti. Marcellinus Comes, kroniğin güncel versiyonunu, İmparator Iustinianus’un maiyetinde bir comes olarak İstanbul’da yazmış olduğu ve Roma İmparatorluğu’nun 534 yılında Afrika’yı “geri kazanmasını” (reconquesta) kutlamayı amaçladığı anlaşılmaktadır. Ancak Marcellinus Comes’in, kronografya türündeki tarih eserinin tüm kronolojik kapsamı boyunca istisnai bir biçimde 522 yılı için ilk bakışta herhangi bir kayıt sağlamamış olduğu görülmektedir. Mevcut veriler ışığında Marcellinus Comes’in Kronik’indeki bu istisnanın nedenlerini tartışmak, çalışmanın konusunu oluşturur. Bir Geç Antikçağ tarihçisi olarak Marcellinus Comes’in eğilimleri ve aidiyetleri ile birlikte 522 yılı altında herhangi bir tarihi kayıt sağlanmamış olmasında, yazarın bir tercihi ya da ihmalinin olup olmadığını sorgulamaktadır. Bu sorgulama, Kronik’in günümüze ulaşan elyazmaları arasında 6. yüzyılın sonları gibi oldukça erken bir döneme tarihlendirilebilen bir arketip elyazmasının (T elyazması), Ostrogotlara hizmet etmiş bir Romalı olan Cassiodorus’un kurduğu Vivarium manastırının müstensihleri tarafından tahrif edilmiş olması ihtimali üzerinde durulmasını da kapsamaktadır. Marcellinus Comes’in Kronik’i ve Vivarum’da kopyalanan elyazması ilişkisinden hareketle bu çalışma, 522 yılı ekseninde Doğu ve Batı Roma’daki gelişmeler ile Roma senatosunda yaşanan trajik bir olayın başrolü olan Boethius’un merkezinde, politik ilişkiler ağına dikkat çekerek bunun bir tarihi metne nasıl bir yön vermiş olabileceğini göstermeyi amaçlar.

Keywords

Marcellinus Comes, Kronik, 522 Yılı, Cassiodorus, Boethius.

Marcellinus Comes and the Year 522: Has Chronicle been Defaced?

Abstract

Marcellinus Comes wrote a Latin chronicle (Chronica), which he first completed in 518 and then updated to 534 at the court of Emperor Justinian. However, it seems that the work did not provide any record for the year 522, exceptionally throughout its entire chronological scope. Arguing about the reasons for this exception in the Marcellinus’ Chronicle, in the light of the available data is theme of the study. As a historian in Late Antiquity, the question of whether the blank in Marcellinus' account for the year 522 can be attributed to the author's preference or omission is subject to inquiry, taking into consideration his tendences and affiliations. Additionally, this study encompasses the possibility of an archetype text (T manuscript) of the Chronicle, which can be dated back to the late 6th century, among the surviving manuscripts, having been tampered with by the Vivarium monastery established by Cassiodorus. Starting upon the relationship between Marcellinus Comes' Chronicle and the Vivarium copy, this study aims to demonstrate how a tragic event revolving around Boethius, who played a central role in a momentous development within the Roman Senate in the context of the year 522, might have influenced the direction of a historical text, highlighting the intricate web of political relationships.

Keywords

Marcellinus Comes, Chronicle, Years 522, Cassiodorus, Boethius.

References

• a. Tarihi Kaynaklar
• Additamentum = ed. Theodor Mommsen, MGH, AA. XI, Chronica Minora, vol. II, Berlin: Weidmannos, 1894.
• Anon. Val. (Anonymus Valesianus) = ed. J. Moreav, Excerpta Valesiana: Pars Posteriror Theodoricana, Bibliotecha Scriptorum Graecorum et Romanorum, Leipzig: Taubneri, 1961.
• Boeth. Cons. Phil. (Boethius, Consolatio Philosophia) = çev. Dürüşken, Ç. Boethius, Felsefenin Teselllisi, İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Cass., chron. (Cassiodorus, Chronica) = ed. Theodor Mommsen, Cassiodori Senatoris chronica, MGH, AA. XI, Chronica Minora, vol. II, Berlin: Weidmannos, 1894.
• Cass., Var. (Cassiodorus, Variae) = Magni Aurelii Cassiodori Senatoris Opera, ed. J. Fridh, Vivarium Libri XII, CCSL, vol. XCVI, Tournholt: Brepols, 1973.
• CJ. (Codex Iustinianus) = trans. F. H. Blume, The Codex of Justinian, vol. I, Cambridge University Pres, 2016.
• Codex Tilianus, Oxford: Bodleian Library, Auct. T. II. 26, 21 Aralık, 2023.
• https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/71e1863f-9c42-4461-b948-393cd976765a
• Fast. Vind. pri. (Fasti Vindobonenses prior) = ed. Theodor Mommsen, Fasti Vindobonenses Prior, MGH, AA IX, Chronica Minora, vol. I, Berlin: Weidmannos, 1892.
• Hyd. (Hydatius, chronica) = trans. R. Burgess, The Chronicle of Hydatius and Consularia Constantinopolitana, Oxford: Clarendon Pres, 1993.
• Joh. Eph. V. SS. Or. (Iohannes Ephesos, Vitae Sancta Sanctorum Orientalium) = trans. E. W. Brooks, John of Ephesus, Lives of the Eastern Saints, Patrologia Orientalis, Paris: 1923.
• Joh. Mal. (Iohannes Malalas, Khronographia) = trans. E. Jeffreys, The Chronicle of John Malalas, Melbourne: Byzantina Australiensia 4, 1986.
• Jord. Get., - Rom. (Iordanes, Getica ve Romana) = trans. van Nuffelen, P. and van Hoof, L., Jordanes, Romana and Getica, TTH, Liverpool: Liverpool University Press, 2020b.
• Mar. Avent. (Marius Aventicensis, Chronica) = ed. Theodor Mommsen, Marii episcopi Aventicensis chronica, MGH, AA. XI, Chronica Minora, vol. II, Berlin: Weidmannos, 1894.
• Marcell. com. (Marcellinus Comes, Chronica) = ed. Theodor Mommsen, Marcellini comitis v.c. chronicon, MGH, AA. XI, Chronica Minora, vol. II, Berlin: Weidmannos, 1894.
• Prisc., fr. (Priscus, fragmenta) = çev. Turhan Kaçar, Priscus Fragmenta et Excerpta: Attila ve Bizans Tarihi, İstanbul: Alfa Yayınları, 2020.
• Proc., Anecd. (Procopius, Ancedoton) = trans. H. B. Dewing, Procopius, The Anecdoton or Secret History, LCL 290, Cambridge: Hardvard University Pres, 1935.
• Proc., BG. (Procopius, de bello Gothico) = trans. H. B. Dewing, Procopius, History of Wars, V-VI, Gothic Wars, vol. III-IV, LCL 107-178, Cambridge: Hardvard University Pres, 1916-1924.
• Proc., BP. (Procopius, de bello Persico) = trans. H. B. Dewing, Procopius, History of Wars I-II, Persian War, vol. I, LCL 48, Cambridge: Hardvard University Pres, 1914.
• Proc., BV. (Procopius, de bello Vandalico) = trans. H. B. Dewing, Procopius, History of Wars III-IV, Vandalic War, vol. II, LCL 81, Cambridge: Hardvard University Pres, 1916.
• Theoph. (Theophanes Confessor, Khronographia) = trans. C. Mango and R. Scott, The Chronicle of Theophanes Confessor, Cambridge: Clarendon Press, 1997.
• b. Modern Çalışmalar
• Bagnall, S. vd., Consul of the Later Roman Empire, Atlanta: Scholars Press, 1987.
• Barnish, S. J. B. “The Genesis and Completion of Cassiodorus’ Gothic History”, Latomus 43/2, 1984, 336-361.
• Bartonkova, D. “Marcellinus Comes and Jordanes’s Romana”, Sbornik Praci Filosoficke Fakulty Brnenske University 12, 1967, s.185-194.
• Bjornlie, M. S. Politics and Tradition Between Rome, Ravenna and Constantinopolis, Cambridge: University Press 2013.
• Bury, J. B. History of the Later Roman Empire, vol. II, London: Macmillan & Co, 1923.
• Chadwick, H. The Consolations of Music, Logic, Theology, and Philology, Oxford: Clarendon Press, 1981.
• Courcelle, P. Late Latin Writers and their Greek Source, trans. H. E. Wedeck, Cambridge: Hardvard University Press, 1969.
• Croke, B. “A.D. 476: The Manufacture of a Turning Point”, Chiron 13 (1983): 87-90.
• Croke, B. “Cassiodorus and Getica of Jordanes”, Classical Philolgy 82/2 (1987): 117-134.
• Croke, B. “The Misunderstanding of Cassiodorus Institutiones 1. 17. 2” The Classical Quarterly 32, (1982): 225-226.
• Croke, B. “Uncovering Byzantium’s Historiographical Audience”, History as literature in Byzantium, ed. Ruth Macrides, Fortieth Spring Symposium of Byzantine Studies, University of Birmingham, (2010): 25-54.
• Croke, B. Count of Marellinus and his Chronicle, Oxford: Oxford University Press, 2001.
• Çekil, O. “Bir Bulgar Müverrihi Olarak Marcellinus Comes ve Kroniği”, Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu’nda bildiri olarak sunulmuştur, İzmir, Cilt III, Aralık 2022, 194-204.
• Gusso, M. “Contributi allo studio della composizione e delle fonti del Chronicon di Marcellinus Comes”, Studia et Documenta Historiae et Iuris, vol. 61 (1995): 57-622.
• Heather, P. “Cassiodorus and the Rise of the Amals: Geneology and the Goths under Hun Domination”, The Journal of Roman Studies 79 (1989): 103-128.
• Heather, P. Gotlar, çev. Avcı, E. İstanbul: Phonenix Yayınları, 2012.
• Holder-Egger, O. “Die Chronik des Marcellinus Comes und die oströmischen fasten”, Neues Archiv, vol. 2 (1876), 59-109.
• Jones, A. H. M. Later Roman Empire: 284-562, vol. I, University Oklohoma Press, 1964.
• Letters of Cassiodorus, trans. Hodgkin, T. Londra: Henry Frowde, 1886.
• Momigliano, A. “Cassiodorus and Italian Culture of his Time”, Studies in Historiography, Londra: Weidenfeld and Nicolson (1966), 207-245.
• Mommsen, Th. “Die Alteste Handschrift der Chronik des Hieronymus”, Hermes 24 (1889), 393-401.
• Moorhead, J. “Boethius and Romans in Ostrogothic Service”, Zeitschrift für Alte Geschichte 27/4 (1978) 604-612.
• Morton, C. “Marius of Avenches, the ‘Exerpta Valesiana’ and the Death of Boethius”, Traditio 38 (1982), 107-136.
• Nagy, T. “The Reocuupation of Pannonia from the Huns in 427? (Did Jordanes use the Chronicon of Marcellius Comes at the writing of the Getica?), Acra Antiqua, Academiae Scientiarum Hungaricae, vol. 15 (1967), 159-186.
• O’Donnell, J. J. Cassiodorus, Berkeley: University of California, 1979.
• Potter, D. Theodra: Actress, Empress, Saint, Oxford University Press, 2015.
• The Chronicle of Marcellinus, trans. Croke, B. Byzantina Australiensia 7, Sydney, 1995.
• Troncarelli, F. Vivarium I Libri, II Destino, Turnhout: Brepols, 1998.
• van Hoof, L. and van Nuffelen, P. The Fragmentary Latin Histories of Late Antiquity, Cambrdige University Press, 2020a.
• Vasiliev, A. A. Justin the First: An Introduction to the Epoch of Justinian the Great, Cambridge: Harvard University Press, 1950.
• Varady, L. “Jordanes-Studien. Jordanes und das ‘Chronicon’ des Marcellimnus Comes – Die Selbstandigkeit des Jrodanes”, Chrion, vol. 6 (1976), 441-488.
• Vitiello, M. “Cassiodorus anti-Boethius?”, Klio 90/2 (2008), 461-484.
• Treadgold, W. The Early Byzantine Historians, Palgrave Mcmillan 2007, s. 227-234.
• c. Sözlükler
• Martindale, J. R. The Prosopography of the Later Roman Empire, vol. II, Cambridge: Cambridge University Press, 1980.
• Martindale, J. R. The Prosopography of the Later Roman Empire, ed. Martindale, J. R. vol. IIIA-B, Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
• Nicholson, O. The Oxford Dictionary of Late Antqiuity, Oxford: Oxford University Press, 2018.
• Kazhdan, A. P. (ed.) The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford: Oxford University Press, 1991.