Evaluation of Alternatives to Laboratory Blood Gas Device with Fuzzy VIKOR and Fuzzy EDAS

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 220 - 237, 27.03.2021

Aşkın Özdağoğlu , Murat Kemal Keleş , Fatma Yörük Eren

https://doi.org/10.48146/odusobiad.836044

Öz

It is very important that the tests and analyses required to diagnose the diseases are accurate and reliable. The quality of medical device to be selected has a great role in getting accurate and reliable results. Hospital and laboratory managers should make the right and most appropriate choice for the medical device they will supply. One of the medical devices used in hospitals and laboratories is a blood gas device. Blood gas device used to determine respiratory problems, the functionality of the lungs in oxygen-carbon dioxide exchange, possible imbalances in oxygen and carbon dioxide levels in the blood, metabolic disorders and acid-base imbalances is one of the devices used by health institutions. In this study, nine different criteria were evaluated together with the financial criterion in the selection of the blood gas device to be used in the laboratory. Considering nine different criteria that contradict each other, it will be difficult to decide on the most appropriate blood gas device. Therefore, a solution was sought for the problem with multi-criteria Decision-making methods. The aim of this study is to choose the most suitable blood gas device needed for a laboratory. For this purpose, nine evaluation criteria and two blood gas devices were evaluated using Fuzzy VIKOR and Fuzzy EDAS method. The ranking made by both methods was compared and the results were the same.

Anahtar Kelimeler

Multi Criteria Decision Making, Blood Gas Device, Fuzzy VIKOR, Fuzzy EDAS, Medical Device Selection

Laboratuvar Kan Gazı Cihazı Alternatiflerinin Bulanık VIKOR ve Bulanık EDAS ile Değerlendirilmesi

Öz

Hastalıkların teşhis edilmesi ve tanı konmasında yapılması gerekli olan tahlil, test ve analizlerin doğru ve güvenilir olması oldukça önemlidir. Doğru ve güvenilir sonuçların alınabilmesinde seçilecek kaliteli tıbbi cihazın rolü büyüktür. Hastane ve laboratuvar yöneticileri tedarik edecekleri tıbbi cihaz için doğru ve en uygun seçimi yapmalıdırlar. Hastane ve laboratuvarlarda kullanılan tıbbi cihazlardan biri de kan gazı cihazıdır. Solunum sorunları, akciğerlerin oksijen-karbondioksit değişimindeki işlevselliği, kandaki oksijen ve karbondioksit miktarlarındaki olası dengesizlikler, metabolik bozukluklar ve asit-baz dengesizliklerini vb. belirleyen kan gazı cihazı, sağlık kuruluşlarının kullandığı cihazlardan biridir. Bu çalışmada, laboratuvarda kullanılacak kan gazı cihazının seçiminde, finansal kriterlerin yanında, 9 farklı kriter birlikte değerlendirilmiştir. Birbiriyle çelişen 9 farklı kriter bir arada düşünüldüğünde en uygun kan gazı cihazına karar vermek zor olacaktır. Bu nedenle probleme çok kriterli karar verme yöntemleri ile çözüm aranmıştır. Bu çalışmanın amacı, bir laboratuvar için ihtiyaç duyulan en uygun kan gazı cihazını seçmektir. Bu amaçla 9 değerlendirme kriteri ve 2 kan gazı cihazı, Bulanık VIKOR ve Bulanık EDAS yöntemi ile değerlendirilmiştir. Her iki yöntemle yapılan sıralama karşılaştırılmış, sonuçlar aynı çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme, Kan Gazı Cihazı, Bulanık VIKOR, Bulanık EDAS, Tıbbi Cihaz Seçimi

Kaynakça

• Asadi, R., Etemadian, M., Shadpour, P. ve Semnani F. (2018). Designing A Model of Selection and Assessment of Hospital Outsourcing Services Based on Approach Hierarchical Possess (AHP) in Hospitals. Journal of Hospital, 16 (4), 9-18.
• Akyüz, A. (2012). Bulanık VIKOR Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (1), 197-215.
• Awasthi, A. ve Kannan, G. (2016). Green Supplier Development Program Selection Using NGT and VIKOR Under Fuzzy Environment. Computers & Industrial Engineering, 91, 100-108.
• Bali, Ö. (2013). Bulanık Boyut Analizi ve Bulanık VIKOR ile Bir ÇNKV Modeli: Personel Seçimi Problemi. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 23 (2), 125-149.
• Barrios, M. A. O., De Felice, F., Negrete, K. P., Romero, B. A., Arenas, A. Y. ve Petrillo, A. (2016). An AHP-TOPSIS Integrated Model for Selecting the Most Appropriate Tomography Equipment. International Journal of Information Technology & Decision Making, 15(04), 861-885, DOI: 10.1142/S021962201640006X.
• Bayhan, H., G. (2018). Selection of Heating, Ventilating and Air Conditioning (HVAC) Suppliers for Green Buildings with Fuzzy-Evaluation based on Distance from Average Solutıon (EDAS) Method (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yapı İşletmesi Bilim Dalı, İstanbul.
• Cebeci, O. ve Denktaş Şakar, G. (2018). Tıbbi Tedarik Zincirinde Tedarikçi Seçimi: Bir Analitik Hiyerarşi Süreci Çalışması. IV. Uluslararası Kafkasya-Orta Asya Dış Ticaret ve Lojistik Kongresi, 7-8 Eylül 2018 Didim/AYDIN, 851-857.
• Chen, L.Y. ve Wang, T.C. (2009). Optimizing Partners’ Choice in IS/IT Outsourcing Projects: The Strategic Decision of Fuzzy VIKOR, International Journal of Production Economics, 120 (1), 233-242.
• Cihan, Ş., Ayan, E., Eren, T., Topal, T. ve Yıldırım, E.K. (2017). Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Ekokardiyografi Cihazı Seçiminin Yapılması, Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi (HSP), 4 (1), 41-49, DOI: 10.17681/hsp.285651.
• Doğan, N.Ö. ve Akbal, H. (2019). Sağlık Sektöründe Tedarikçi Seçim Kararının AHP Yöntemi İle İncelenmesi: Bir Üniversite Hastanesi Örneği, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (4), 440-456.
• Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Zavadskas, E. K. ve Turskis, Z. (2017). Multi-Criteria Group Decision-Making Using an Extended EDAS Method with Interval Type-2 Fuzzy Sets. Ekonomika A Management, 48-68, DOI: 10.15240/tul/001/2017-1-004.
• Ghorabaee, M. K., Zavadskas, E. K., Amiri, M. ve Turskis, Z. (2016). Extended EDAS method for Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making: An Application to Supplier Selection. International Journal of Computers Communications & Control, 11 (3), 358-371. DOI: https://doi.org/10.15837/ijccc.2016.3.2557.
• Gök Kısa, A. C. ve Perçin, S. (2017). Bütünleşik Bulanık DEMATEL-Bulanık VIKOR Yaklaşımının Makine Seçimi Problemine Uygulanması. Journal of Yaşar University, 12 (48), 249-256.
• Görener, A. (2013). Tedarik Zinciri Stratejisi Seçimi: Bulanık VIKOR Yöntemiyle İmalat Sektöründe Bir Uygulama. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5 (3), 47-62.
• Kahraman, C., Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Cevik Onar, S., Yazdani, M. ve Oztaysi, B. (2017). Intuitionistic Fuzzy EDAS Method: An Application to Solid Waste Disposal Site Selection. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 25 (1), 1-12. https://doi.org/10.3846/16486897.2017.1281139.
• Karadayı, M. A., Yılmaz, B. Ö., Erol, B. E. ve Tozan, H. (2020). Sağlık Teknolojisi Değerlendirmede Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımları Üzerine Bir Derleme Çalışması. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8 (1), 264-289.
• Kas Bayrakdaroğlu, F. ve Kundakcı, N. (2019). Bulanık EDAS Yöntemi ile Ar-Ge Projesi Seçimi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 24, 151-170. Doi: 10.18092/ulikidince.538332.
• Kutlu Gündoğdu, F., Kahraman, C. ve Civan, H. N. (2018). A Novel Hesitant Fuzzy EDAS Method and Its Application to Hospital Selection. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 35 (6), 6353-6365.
• Malik, M. M., Abdallah, S. ve Hussain, M. (2016). Assessing Supplier Environmental Performance: Applying Analytical Hierarchical Process in The United Arab Emirates Healthcare Chain. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 55, 1313-1321. https://doi.org/10.1016/j.rser.2015.05.004.
• Opricovic, S. (2011). Fuzzy VIKOR with an Application to Water Resources Planning. Expert Systems with Applications, 38, 12983–12990.
• Özbek, A. (2019). Türkiye’deki İllerin EDAS ve WASPAS Yöntemleri İle Yaşanabilirlik Kriterlerine Göre Sıralanması. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 9 (1), 177-200.
• Özbek, A. ve Engür, M. (2018). EDAS Yöntemi ile Lojistik Firma Web Sitelerinin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21 (2), 417-429.
• Stevic, Z., Vasiljevic, M., Zavadskas, E. K., Sremac, S. ve Turskis, Z. (2018). Selection of Carpenter Manufacturer Using Fuzzy EDAS Method. Eng. Econ, 29, 281-290. http://dx.doi.org/10.5755/j01.ee.29.3.16818.
• Stević, Ž., Vasiljević, M., Puška, A., Tanackov, I., Junevičius, R. ve Vesković, S. (2019). Evaluation of Suppliers Under Uncertainty: A Multiphase Approach Based on Fuzzy AHP and Fuzzy EDAS. Transport, 34 (1), 52-66. https://doi.org/10.3846/transport.2019.7275.
• http://solunum.org.tr/TusadData/Book/535/30112016114737-03_Bolum_02_Arteriyel.pdf Erişim Tarihi: 29.02.2020
• Polat, G. ve Bayhan, H. G. (2020). Selection of HVAC-AHU System Supplier with Environmental Considerations Using Fuzzy EDAS Method. International Journal of Construction Management, 1-9. DOI: 10.1080/15623599.2020.1742638.
• Şişman, B. (2019). Hata Türü ve Etkileri Analizinde Bulanık AHP ve Bulanık VIKOR Yöntemleri ile Otomotiv Sektöründe Risk Değerlendirmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), 234-250.
• Tadić, D., Stefanović, M., Aleksić, A. (2014). The Evaluation and Ranking of Medical Device Suppliers by Using Fuzzy Topsis Methodology. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 27 (4), 2091-2101.
• Tolga, A. C., Gamsiz, B. ve Basar, M. (2019, July). Evaluation of Hydroponic System in Vertical Farming via Fuzzy EDAS Method. In International Conference on Intelligent and Fuzzy Systems (pp. 745-752). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-23756-1_89.
• Ünsal, E. ve Ağırbaş, İ. (2011). Tıbbi Cihaz Yatırım Kararlarının Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 64 (1), 6-12.
• Wu, Z., Ahmad, J. ve Xu, J. (2016). A Group Decision Making Framework Based on Fuzzy Vikor Approach for Machine Tool Selection with Linguistic Information. Applied Soft Computing, 42, 314-324. https://doi.org/10.1016/j.asoc.2016.02.007.
• Vatansever, K. (2013). Kamu Hastanelerinde Mal Alım Kararlarının Bulanık AHP Yöntemiyle Değerlendirilmesi ve Gediz Devlet Hastanesi Uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (3), 225-244.
• Yadav, A., Bhandari, G., Ergu, D., Ali, M., ve Anis, M. (2015). Supplier Selection by AHP in KMC Pharmaceutical: Use of Gmibm Method for Inconsistency Adjustment. Journal of Management Research, 7 (5), 19-46.
• Yavuz, S. ve Deveci, M. (2014). Bulanık TOPSIS ve Bulanık VIKOR Yöntemleriyle Alışveriş Merkezi Kuruluş Yeri Seçimi ve Bir Uygulama. EGE AKADEMİK BAKIŞ, 14 (3), 463-479.
• Yıldız, A. (2014). Bulanık VIKOR Yöntemini Kullanarak Proje Seçim Sürecinin İncelenmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 115-128.