Putin Dönemi Rus Dış Politikası ve Ukrayna: Mackinder’in Kalbi Kalpgâh

Year 2024, Volume: 19 Issue: 2, 378 - 400, 01.08.2024

Veysel Babahanoğlu

https://doi.org/10.17153/oguiibf.1299347

Abstract

Soğuk Savaş’ın sonu jeopolitiğin gündemden düşmesine neden olsa da geçen zaman bilimsel ve politik vazgeçilmezliğini ortaya koymuştur. Her devlet konumunun getirdiği fırsat ve tehditlerle yüzleşmektedir. Bu durum Rusya ve Mackinder’in kara hâkimiyet teorisi için de geçerlidir. Çalışma, Putin Rusya’sının Ukrayna işgaliyle coğrafi planlarının bulunduğu varsayımından hareketle, Kara Hâkimiyet teorisi üzerinden Putin dönemi Rus dış politikasının izah edilmesini amaçlamaktadır. Ukrayna, Doğu Avrupa hâkimiyetinin kilit ülkesidir ve Rusya bu kilidi açmak istemektedir. Çünkü doğu Avrupa ve Kalpgâh kontrolü, Dünya Adası kontrolünü, Dünya Adası kontrolü de dünyayı kontrol etme sonucunu doğurur. Bu durum bir taraftan Rusya için çıkarların realizasyonunu diğer taraftan tehditlerin bertarafını sağlar.

Keywords

Jeopolitik, Mackinder, Kalpgâh, Rus Dış Politikası, Putin, Ukrayna

Thanks

Sayın Editör ve Hakem hocalarımıza teşekkür ederim.

Russian Foreign Policy and Ukraine in the Putin Era: Mackinder’s Heart of the Heartland

Abstract

Despite the end of the Cold War, geopolitics has remained an essential element, becoming even more evident over time. Every nation confronts the opportunities and threats arising from its geographic location. This is also applicable to Russia and Mackinder’s Heartland theory. Assuming that Putin's Russia harbored geographical plans with the invasion of Ukraine, the study aims to elucidate Russian foreign policy during the Putin era through the lens of the Heartland theory. Ukraine stands as the linchpin of Eastern European domination, and Russia aims to unlock this key. This is because control over Eastern Europe and the Heartland leads to mastery over the World Island, which in turn results in global dominance. This situation not only facilitates the realization of Russia’s interests but also helps mitigate potential threats.

Keywords

Geopolitics, Mackinder, Heartland, Russian Foreign Policy, Putin, Ukraine

References

• Adamsky, D. (2022). “Russia Botched Its Early War Propaganda Campaign, but Now It’s Doubling Down”, Foreign Policy, https://foreignpolicy.com/2022/04/30/russia-putin-zampolits-ukraine-propaganda-campaign-war/, (Erişim: 25.11.2023).
• Adıbelli, B; Memmedov, A. (2019), Avrasya Jeopolitiğinde Renkli Devrimler, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. Alkanalka, M. (2023a). “The Path to War: Ukraine’s NATO Membership”, Journal of International Relations and Political Science Studies, C. 7: 55-75.
• Alkanalka, M. (2023b). “Towards a Nuclear Multipolar World and its Spillover Effects”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 25, S. 2: 194-205.
• Ayvaz, Z.; Ramadhan, J. (2021), “Avrasya Jeopolitiğinin Yeniden Hareketlenmesinde Kuşak-Yol İnisiyatifi’nin Rolü”, UPA Strategic Affairs, C. 2, S. 1: 73-95.
• Babahanoğlu, V.; Örselli, E. (2022), Küresel Jeopolitik 21. Yüzyılda Dönüşen Dünya Değişen Türkiye, Bursa: Dora Yayıncılık.
• Bassin, M.; Aksenov, K. E. (2006). “Mackinder and the Heartland Theory in Post-Soviet Geopolitical Discourse”, Geopolitics, C. 11: 99–118.
• Battır, O.; Yiğittepe, L. (2023). “Rusya-Ukrayna Savaşında Yaptırımlar ve Enerji Güvenliği; Karşılıklı Ekonomik Bağımlılıklar Perspektifinden Bir Değerlendirme”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, C. 30, S. 3: 549-573.
• Chowdhury, S. K.; Kafi, A. H. (2015). “The Heartland Theory of Sir Halford John Mackinder: Justification of Foreign Policy of The United States and Russia in Central Asia”, Journal of Liberty and International Affairs, C. 1, S. 2: 1-13.
• Cin, G.; Tekin, H. H. (2021), “Rusya’nın Hibrit Savaş Kapasitesinin Kırım ve Donbas Vakaları Üzerinden Analizi”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, C. 17, S. 37: 203-246.
• Çelik, A. H.; Çaylı, Ş. (2021), “Küresel ve Bölgesel Krizler Bağlamında Rusya ve ABD’nin Silah Satış Rekabetinin Ekonomi Politik Analizi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C. 20, S. 77: 369-392.
• Çınkara, G. (2023). “Türkiye’de Politik Elitlerin Dönüşümünde Milliyetçiliğin Jeopolitik Çerçevesi: Hafıza, Kimlik ve Mekan”, Akademik Hassasiyetler, C. 10, S. 21: 549-581.
• Emeklier, B.; Ergül, N. (2010). “Petrolün Uluslararası İlişkilerdeki Yeri: Jeopolitik Teoriler ve Petropolitik”, Bilge Strateji, C. 2, S. 3: 59-85.
• Erdemir, H. (2018), “Kırım’ın Ruslar İçin Anlamı, İşgali ve İlhakı”, Karadeniz Jeopolitiği, (Ed. H. Çomak; C. Sancaktar; V. Tatar; B. Ş. Şeker), İstanbul: Beta Yayınları: 297-303.
• Erol, M. S. (2014), “‘Ukrayna-Kırım Krizi’ ya da ‘İkinci Yalta Süreci’”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, C. 41, S. 41: 1-14.
• Fettweis, C. J. (2000). “Sir Halford Mackinder, Geopolitics, and Policymaking in the 21st Century”, The US Army War College Quarterly: Parameters, C. 30, S. 2: 58-71.
• Gerring, J. (2004). “What Is a Case Study and What Is It Good For?”, The American Political Science Review, C. 98, S. 2: 341-354.
• Götz, E.; Staun, J. (2022). “Why Russia Attacked Ukraine: Strategic Culture and Radicalized Narratives”, Contemporary Security Policy, C. 43, S. 3: 482-497.
• Güç, K. (2022), Soğuk Savaş Sonrası Rus Dış Politikasında Ontolojik Güvenlik, Ankara: Panama Yayıncılık. Güler, M. Ç.; Teke, M. A. (2021), Resmi Belgeler Işığında Rusya’nın Dış Politika Eğilimi, İstanbul: Seta Yayınları.
• Halhallı, O. E. (2022), “Rusya Federasyonu ve Ukrayna Çatışmasının Uluslararası Hukuk Açısından Kısa Bir Analizi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 5, S. 2: 442-464.
• Hauner, M. (2013). “Russia’s Asian Heartland Today and Tomorrow” Central Asia in International Relations: The Legacies of Halford Mackinder, (Ed. N. Megoran and S. Sharapova), London: Hurst & Co: 117-147.
• Hochberg, L.; Sloan, G. (2017). “Mackinder’s Geopolitical Perspective Revisited”, Orbis, C. 61, S. 4: 575-592.
• Hochberg, M.; Hochberg, L. (2023). ““Confining the Enemy”—Halford Mackinder’s Theory of Containment and the Conflict in Ukraine”, Naval War College Review, C. 76, S. 2: 1-20.
• İsmalıyov, E. (2013), “21. Yüzyıl Rusya Dış Politika Doktrinleri’nde Güney Kafkasya ve Orta Asya Değerlendirmesi”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, C. 1, S. 1: 87-105.
• Kalyoncu İlhan, Ş. (2022), “Rusya’nın Güvenlik Stratejisi Çift Sınır Ve Rusya-Ukrayna Savaşı Örneği”, Novus Orbis: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, C. 4, S. 2: 180-203.
• Karasoy, H. A. (2022), “Hibrit, Asimetrik ve Vekâlet Savaşları: 2022 Rusya Ukrayna Savaşını Üçlü Sacayağı Üzerinde Bir İnceleme”, Medeniyet Araştırmaları Dergisi, C. 7, S. 2: 44-56.
• Karpenko, N.; Tkach, I.; Lavruk, M. (2022), “Nuclear Technologies as an Instrument of Geopolitical Confrontation on the Borderlands of the Heartland / Rimland”, Political Science and Security Studies Journal, Vol. 3, No. 1: 11-18.
• Kemaloğlu, İ. (2016), “21. Yüzyılın Başında Rusya Federasyonu”, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 2: 1-14.
• Keskin, M. (2015), “Yakın Çevre Doktrini Bağlamında Rus Dış Politikası: Ukrayna Müdahalesi”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, C. 3, S. 2: 45-62.
• Kıllıoğlu, M. E. (2022), “2022 Rusya-Ukrayna Savaşı’na Giden Süreçte Rusya’nın Bölgedeki Askeri Hazırlıkları”, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, C. 6, S. 2: 383-418.
• Konak, A. (2019), “Kırım’ın İlhakı ile Sonuçlanan Ukrayna Krizi ve Ekonomik Etkileri”, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, C. 4, S. 8: 80-93.
• Kurt, S. (2019). “Dugin’in Avrasyacılık Anlayışında Türkiye’nin Yeri”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, C. 15, S. 31: 425-467.
• LeDonne, J. P. (1997). The Russian Empire and the World, 1700-1917: The Geopolitics of Expansion and Containment, New York: Oxford University Press.
• Mackinder, H. J. (1904). “The Geographical Pivot of History”, The Geographical Journal, C. 23, S. 4: 421-437.
• Mackinder, H. J. (1919). Democratic Ideals And Reality, Londra: Constable And Company, https://archive.org/details/democraticideals00mackiala/mode/2up, (Erişim: 08.09.2023).
• Magalhães, J. B. (2023). “The clash in and for Ukraine”, Portuguese Journal of Political Science, C. 19: 69-81.
• Mankoff, J. (2009), Russian Foreign Policy: The Return of Great Power Politics, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers.
• Mearsheimer, J. J. (2014). “Why the Ukraine Crisis Is the West's Fault: The Liberal Delusions That Provoked Putin”, Foreign Affairs, C. 93, S. 5: 77-89.
• Mearsheimer, J. J. (2022). “The Causes and Consequences of the Ukraine War”, Horizons, S. 21: 12-27.
• Önder, E. (2022), “Ukrayna-Rusya Savaşının Politik Yansımaları”, Avrasya Dosyası Dergisi, C. 13, S. 2: 38-59.
• Özel Özcan, M. S. (2019). “2000 Yılı Sonrası Rusya Federasyonu’nda Büyük Güç Statüsünün Sorgulanması”, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, C. 21, S, 2: 177-196.
• Özel Özcan, M. S. (2022). “Rusya İmparatorluğunu Sorgulamak: Büyük Güç mü Büyük Hezeyan mı?”, Soğuk Savaş Sonrası: Sistem, Devlet ve Tarih, (Ed. M. S. Özel Özcan), Ankara: Orion Kitabevi: 19-34.
• Özer, A. (2023). “Gölgeler Yükseliyor: Wagner Grubu Üyelerinin Statülerinin Rusya-Ukrayna Savaşı Bağlamında ve Silahlı Çatışmalar Hukuku’nda Değerlendirilmesi”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 2: 245-274.
• Özkan, G. (2020), “Yakın Çevreden Uzak Çevreye: Rusya’nın Büyük Güç Politikasında Suriye’nin Önemi”, Kapadokya Akademik Bakış, C. 4, S. 2: 40-72.
• Özsağlam, M. T. (2022), “Rusya-Ukrayna Savaşının Uluslararası İlişkiler Sistemi Üzerine Etkileri”, Siyasi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Türkiye ve Rusya 6, (Ed. O. Köse), Ankara: Berikan Yayınevi: 65-72.
• Plakoudas, S. (2015). “Putin, Assad, and Geopolitics”, Middle East Review of International Affairs, C. 19, S. 3: 34-40.
• Proroković, D. N. (2022), “Geopolitical Consequences of the Escalation of the Ukrainian Crisis”, Sociological Review, Vol. 56, No. 3: 743-762.
• Sağlam, M. (2014), Gazprom’un Rusyası Rusya’da Devletin Dönüşümü, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Sloan, G. (1999). “Sir Halford J. Mackinder: The Heartland Theory Then and Now”, Journal of Strategic Studies, C. 22, S. 2-3: 15-38.
• Şimşek Özkan, E. (2017), “Türkiye Rusya İlişkileri”, Türk Dış Politikası: Aktörler, Krizler, Tercihler, Çözümler, (Ed. S. Demir; P. Gürson; A. Eminoğlu), Ankara: Barış Kitabevi: 282-331.
• Şöhret, M. (2018), “Kırım Sorunu ve Soruna Müdahil Olan Devletlerin savundukları Tezler”, Karadeniz Jeopolitiği, (Ed. H. Çomak; C. Sancaktar; V. Tatar; B. Ş. Şeker), İstanbul: Beta Yayınları: 319-333.
• Tellal, E. (2010), “Zümrüdüanka: Rusya Federasyonu’nun Dış Politikası”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 65, S. 3: 189-236.
• Tellal, E. (2015). “Rusya Suriye’de Ne Arıyor?”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 70, S. 4, 2015: 1047-1050.
• The Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation (2023). “The Concept of the Foreign Policy of the Russian Federation”, https://mid.ru/en/foreign_policy/fundamental_documents/1860586/, (Erişim: 20.10.2023).
• Thorndike, J. J. (1942), “Geopolitics: Lurid Career of A Scientific System Which A Briton Invented, The Germans Used, And Americans Need to Study”, Life, 21 December 1942: 106-115.
• Uyanıker, H. B. (2018), “Kırım Sorunundan Donbas Savaşına Rusya-Ukrayna Uzlaşmazlığı”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, C. 15, S. 59: 137-168.
• Yıldırım, S. (2013), “1990 Sonrası Rus Dış Politikasında Batı Karşısında Kimlik ve Statü Arayışları”, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, C. 23, S. 2: 61-99.
• Yıldız, M. (2022), “Rusya-Ukrayna Savaşında Rusya’yı Anlamak: Tek Sorumlu Putin Mi?”, Akademik Hassasiyetler, C. 9, S. 19: 143-168.
• Yılmaz, S. (2015). “Jeopolitik ve Jeostrateji”, Milli Güvenlik Teorisi, (Ed. Ü. Özdağ), İstanbul: Kripto Basın Yayın: 201-248.
• Yiğit, S.; Gülbiten, G. (2017), “Rusya’nın Yakın Çevre Dış Politikası ve Azerbaycan”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, C. 5, S. 1: 54-70.
• Yumuşak, T. (2023). “Türkiye’nin Rusya-Ukrayna Savaşı’ndaki Arabuluculuk Rolünün Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 25, S. 1: 165-194.
• Timofeev, I. (2017). Theses on Russia’s Foreign Policy and Global Positioning (2017–2024), Center For Strategic Research, Moscow: Russian International Affairs Council.