An Analysis of Tevfik Fikret's Poem 'Ukde-i Hayat' Using Semiotic Method

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 1, 188 - 205, 28.03.2024

Ahmet Uslu

Öz

While semiotics is commonly used in the analysis of narratives such as novels and stories, it has not been widely employed in the analysis of poetry. This study aims to examine Tevfik Fikret's poem "Ukde-i Hayat" using the semiotic theory. After providing theoretical information about semiotic theory, a brief overview of Tevfik Fikret's poetic world will be presented. These general insights will be useful in understanding the poem. As a method, the analysis starts with a narrative level analysis, dividing the poem into sections. The indicators, contrasts, and similarities in these sections are examined based on the principles of semiotics. Subsequently, a semantic and logical level analysis is conducted at the discourse level, and finally, the poem is examined in a schematic way using the semiotic square. As a result of the study, the surface and deep meaning intricacies of the poem "Ukde-i Hayat" are revealed through the semiotic theory.

Anahtar Kelimeler

New Turkish Literature, Semiotics, Tevfik Fikret, Servet-i Fünun Period, Ukde-i Hayat.

Tevfik Fikret’in “Ukde-İ Hayat” Şiirinin Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi

Öz

Göstergebilim genellikle roman ve hikâye gibi anlatıların çözümlemelerinde kullanılmasına karşın şiir çözümlemelerinde de kullanılabilecek bir yöntemdir. Bu çalışma, Tevfik Fikret’in Ukde-i Hayat şiirini göstergebilimsel kurama göre incelemeyi amaçlamıştır. Göstergebilim kuramı hakkında teorik bilgi verildikten sonra Tevfik Fikret’in şiir dünyası hakkında kısa bir bilgi verilecektir. Şiirin anlaşılmasında bu genel bilgiler faydalı olacaktır. Şiirin incelemesinde kullanılan yöntem, şiirin kesitlere ayrılması; anlatı düzeyinin çözümlenmesi, göstergeler karşıtlıklar ve yerdeşliklerin incelenmesi esasına dayanmaktadır. Daha sonra söylem düzeyinde anlamsal ve mantıksal düzey incelemesi yapılmış ve son olarak da göstergebilimsel dörtgen ile şiir şematik bir şekilde incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda Ukde-i Hayat şiirinin yüzeysel ve derin anlam incelikleri göstergebilim kuramı ile ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yeni Türk Edebiyatı, Göstergebilim, Tevfik Fikret, Servet-i Fünun Dönemi, Ukde-i Hayat.

Kaynakça

• Akay, H. (1998). Servet-i Fünûn Şiir Estetiği, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Aktulum, K. (2004). “Göstergebilim”, Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, C: 5, s. 1-13.
• Akyıldız, H. B. (2015). Tevfik Fikret’in Şiiri ve Psikolojik Portresi Üzerine, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Tevfik Fikret Özel Sayısı. S.11.
• Ardıç-Çobaner, A. (2013). Sağlık İletişiminde Korku Öğesinin Kullanımı: Sigara Paketlerinde Kullanılan Sigara Karşıtı Görsellerin Göstergebilimsel Analizi, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, S.37, s. 211-235.
• Aykanat, T. (2013.) Bir Şiiri Göstergebilimsel Açıdan Okumak ya da Şeyhî’nin Bir Gazelinin Semiotik Analizi, The Journal of Academic Social Science Studies, 6, (3), s. 991-1008.
• Benveniste, E. (1994). Genel Dilbilim Sorunları (Çev. E. Öztokat), İstanbul: YKY.
• Berkeley, J. (2012). Insights in Linguistics and Semiotics: Semiotics of Discourse. New York: Peter Lang Publishing Inc.
• Çeltik E. S. (2022). Rübâb-ı Şikeste’de Melâl, Gazi Türkiyat, 30, s.113- 135.
• Çeltik S. E. (2022). Tevfik Fikret’in Şiirlerinde Hüzün, Türklük Bilimi Araştırmaları. S.51.
• Çetin, N. (2016), İkinci Abdülhamit Dönemi Türk Edebiyatı, Ankara: Nobel Kitap.
• Çiçek, M. (2014). Dilbilimsel İlkeler Görsel Göstergelere Uygulanabilir Mi?, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(32), s. 38-51.
• Demir, F. (2014). Faruk Nafiz Çamlıbel’in Sanat Şiiri Üzerine Anlambilimsel/Göstergebilimsel Bir İnceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of İnternational Social Research, (7) 33, s.71-79.
• Ercilasun B. (1996). Edebiyatımızda Marazilik, Prof. Dr. Umay Günay Armağanı.
• Galisson, R. ve Coste, D. (1976). Dictionnaire de Didactique des Langages, Paris: Hachette.
• Gottdıener, M. (2005). Postmodern Göstergeler, Ankara: İmge Kitapevi.
• Greımas, A. ve Julien- C. J. (1966). La Sémantique Structurale, Paris: Librairie Larausse.
• Greımas, A. ve Julien- C. J. (1979), Sémiotique. Dictionnaire Raisonné De La Théorie Du Langage, Paris: Hachette.
• Guıraud, P. (1994). Göstergebilim, Ankara: İmge Kitapevi.
• Günay, V. D. (2018). Bir Yazınsal Göstergebilim Okuması Kuyucaklı Yusuf, İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Günay, V. D. (2020). 21. Yüzyılda Göstergebilim, İstanbul: Papatya Bilim.
• Hasan Âli (2001). Rıza Tevfik’in Kalemiyle Tevfik Fikret, Tarih ve Toplum, S. 216, s.13-18.
• Hasan Âli, (1340). Fikret’in Ruhu ve Felsefesi, Millî Mecmua, C. 2, S. 20.
• Kalelioğlu M. (2021). Göstergebilim Kuramının Genel Bir Değerlendirmesi, Türkiye’deki Yeri ve Önemi, Söylem Filoloji Dergisi, C.6(1).
• Kaplan, M. (1995). Tevfik Fikret Devir-Şahsiyet-Eser, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KIRAN, A. (2004). Göstergebilim ve Yazınsal Çözümlemeler, N. Tanyolaç Öztokat (Ed.), Disiplinlerarası Ortam ve Yöntem Sorunlar. (50-61). İstanbul: Multilingual.
• Kıran, Z. – Kıran, A. (2004). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Kolcu, A. İ.(2015). Edebiyat Kuramları, İstanbul: Salkımsöğüt Yayınları.
• Maccannell, D. (2013). The Tourist: A New Theory of the Leisure Class, London: University of California Press.
• Noyan, S. (2018). Tevfik Fikret’in “Hande-İ Bûm” Ve “Gayyâ-Yı Vücud” Şiirlerinin Göstergebilim Yöntemiyle İncelenmesi Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi Kış Winter, S. 19- s. 195-215.
• Oswald, R. L. (2011). Marketing Semiotics: Sings, Strategies and Brand Value. New York: Oxford University Press.
• Rıfat, M. (2014). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları-1 Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rifat, M. (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü, İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Rifat, M.(2014). Göstergebilimin ABC’si, İstanbul: Say Yayınları.
• Rifat, M.(2018b). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Sayın, Ö. (2014). Göstergebilim ve Sosyoloji. Ankara: Anı Yayınevi.
• Tanpınar, A. H. (2005). Fikret Hakkında, Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Teber, S. (2002), Aşiyan’daki Kâhin, Tevfik Fikret’in Melankolik Dünyası, İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• Tevfik Fikret (1896). Ukde-i Hayat, Servet-i Fünûn, nr.274, 30 Mayıs 1312/12.
• Törenek, M. (1999). Fikret’in Şiirinde “Siyah” İmgesi, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 12.
• Uçan, H. (2010). Söylem Göstergebilimi ve Duygu Değeri: Tevfik Fikret’in “Sitâyiş-i Hazret-i Padişâhî” Ve “Sis” Şiirlerinde Sevgi Ve Nefret, AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C.XII. S.2.
• Uçan, H. (2016 a). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Uçan, H. (2016 b). Dilbilim, Göstergebilim ve Edebiyat Eğitimi, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Uçan, H. (2016). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Uşaklıgil H. Z. (2017). Kırk Yıl, İstanbul: Özgür Yayıncılık.
• Uşaklıgil, H. Z. (1937) Tevfik Fikret'e Dair, Varlık, C. 4, S. 84, 1, s. 183-184.
• Ünal, S. (2014). Göstergebilimsel Açıdan Sembolik Tüketim, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.