Yunus Emre’nin Sordum Sarı Çiçeğe ilahisi örnekleminden Türk müziğinde değerler eğitimi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 26 - 41, 31.01.2025

Şeymanur Altınsoy Yücel , Cemal Karabaşoğlu

https://doi.org/10.31811/ojomus.1572928

Abstract

Bu makalede millî-manevi kültür mirasımız Yunus Emre’nin şiirlerinden biri olan Sordum Sarı Çiçeğe ilahisinin Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokullarda verilen değerler eğitimi derslerinde materyal olarak kullanılabilirliği incelenmiştir. Araştırmada bir sistemi veya müfredatı geliştirmeye, değiştirmeye veya daha işlevsel hâle getirmeye yönelik çalışma yöntemlerinden biri olan eylem araştırması kullanılmıştır. Yunus Emre; hayatı, inanç dünyası, insanlığa olan bakış açısı 1200’lü yıllardan günümüze kadar ulaşan nadir şahsiyetlerden biridir. Yunus Emre’nin büyük bir topluluğu aynı çatı altına toplayacak kadar kuvvetli fikirleri ve bunları aktarırken kullandığı etkili dil, çağlar aşan etkiyi oluşturmasının en önemli sebeplerinden biri olarak görülmüştür. Bununla birlikte kullandığı hece ve aruz vezni Öz Türkçenin aktarımında büyük rol oynamıştır. Günümüzde herkes tarafından kabul gören bu zengin miras, kimi zaman şiir formatıyla halkın dilinde kimi zaman musikide kullanılan bir eğitim metodu olan meşk usulüyle cami ve tekkelerde her geçen gün kendini aşarak toplumda kült hâline gelmiştir. Bu kolay akışın, çalışmanın hedefi olan musiki ile değerler eğitimi aktarımına da yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu sebeple örnek olarak seçilen Palet Türk Müziği İlköğretim Okulu’nda okuyan 1,2,3 ve 4. sınıf kademesindeki 80 öğrenciye değerler eğitimi dersi esnasında Yunus Emre’ye ait Sordum Sarı Çiçeğe şiirinin segâh makamındaki ilahisi meşk edilmiştir. İlahide geçen değerler, açık uçlu sorular hâlinde öğrencilere yöneltilerek, anladıklarını resmetmeleri istenmiştir. Araştırma sürecinde elde edilen verilerde Yunus Emre’nin; sevgi, saygı, öz benlik, insan sevgisi, doğa sevgisi gibi soyut ve somut kavramlar hakkındaki evrensel fikirlerinin Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda müfredata alınan değerler eğitimi ders içerikleriyle örtüştüğü gözlemlenmiştir. Yunus Emre ilahilerinin değerler eğitiminde kullanılabilirliği üzerine yapılan bu araştırmanın öğrenciler üzerinde olumlu etkiler oluşturduğu görülmüştür. Ayrıca elde edilen verilerde bu yöntemin öğretim sürecine katkı sağladığına dair bulgulara rastlanmıştır.

Keywords

Türk din müziği, değerler, değerler eğitimi, Yunus Emre, sözlü aktarım

Values education in Turkısh music from the sample of Yunus Emre’s hymn Sordum Sarı Çiçeğe

Abstract

In this article, the usability of the poem Sordum Sarı Çiçeğe, one of the poems of our national-spiritual cultural heritage Yunus Emre, as a material in the values education courses given in primary schools affiliated with the Ministry of National Education was examined.the research, action research, which is one of the working methods aimed at developing, changing or making a system or curriculum more functional, was used. Yunus Emre is one of the rare figures whose life, world of faith and perspective on humanity have survived from the 1200s to the present day. His ideas strong enough to gather a large community under the same roof and the effective language he used to convey them have been seen as one of the reasons for his impact that transcended the ages, and the syllabic and aruz meter he used played a major role in the transmission of Pure Turkish. This rich heritage, which is accepted by everyone today, has surpassed itself day by day in mosques and lodges with the meşk method, an education method sometimes used in the language of the people in the form of poetry and sometimes in music, and has become a cult in society. It is thought that this easy flow and cultural heritage will also be beneficial for the transfer of values education through music, which is the target of the study. For this reason, the hymn of Yunus Emre’s poem Sordum Sarı Çiçeğe in segâh makam was practiced during the values education lesson for the 1st, 2nd, 3rd and 4th grade students studying at Palet Turkish Music Primary School, which was selected as an example. The values in the hymn were directed to the children in the form of open-ended questions and the students were asked to draw what they understood. In the data obtained during the research process; it was observed that Yunus Emre’s universal ideas about abstract and concrete concepts such as love, respect, self, love of humanity, love of nature overlap with the values education course contents included in the curriculum in schools affiliated with the Ministry of National Education. As a result, it was observed that this research conducted on the usability of Yunus Emre hymns in values education had positive effects on thestudents, and according to the data obtained, it was found that this method contributed to the teaching process.

Keywords

Turkish religious music, values, values education, Yunus Emre, oral transmission

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Supporting Institution

Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Palet Türk Müziği İlkokulu

Thanks

Aileme, abime, eşime ve Sayın Danışman hocam Cemal Karabaşoğlu'na teşekkürlerimi iletirim.

References

• Ak, A. Ş. (1997). Avrupa ve Türk-İslam medeniyetinde müzikle tedavi tarihi gelişimi ve uygulamaları. Özeğitim Ltd. Şti.
• Beyhan, A. (2013). Eğitim örgütlerinde eylem araştırması. Journal of Computer and Education Research, 1(2), 65-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jcer/issue/18614/196496
• Bozdemir, O. ve Özçelik, H. (2019). Şamanist ritüeller kapsamında şaman davulunda bulunan sembollerin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Akademik Sanat, 4(8), 102-117.
• Büyükcan Sayılır, Ş. (2022). Eski Türk inanış ve mitolojilerine göre “ses”in Türkler üzerindeki etki ve yansıması. ULAKBİLGE Sosyal Bilimler Dergisi, 10(68), 1-12.
• Cice, Y. ve Özgan, H. (2017). Değerler eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi ve geliştirilmesine ilişkin okul çalışma ekibinin görüşleri. EKEV Akademi Dergisi, 70, 101-120.
• Çağman, T. (2021). Türkiye’de nöro-müzikoloji alanında yapılmış çalışmalara dair literatür değerlendirmesi. Online Journal of Music Sciences, 6(1), 118-126.
• Çamurcuoğlu Tosun, M. (2024). Eski Türklerde Şamanizm ve günümüze yansımaları. Ahbar, 1, 19-29. https://doi.org/10.5281/zenodo.11266408
• Doğan, H. D. (2022). Klasik Türk Müziği makamları uygulanarak yapılan hemşirelik doktora tezlerinin değişkenler açısından sistematik incelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 12(3), 610-627. https://doi.org/10.31020/mutftd.1104730
• Ekici, Ö. (2023). Öğretmen görüşleri doğrultusunda değer aktarımının gerçekleşmeme nedenleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 820-840. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3152193
• Ekşi, H. (2003). Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29200/312609
• Engin, M. (2023). Türk-İslam dünyasındaki musiki birikiminin Anadolu’daki dini musikiye katkısı. Anasay, 26, 172-185. https://doi.org/10.33404/anasay.1374386
• Ersu, P. (1999). Osmanlı dünyasındaki mûsıkîye bir daha bakmak. Toplumbilim, 9.
• Evliya Çelebi. (1977). Seyahatnâme (1. Cilt). (Orijinal yayın tarihi 1848).
• Gardner, H. (1993). Multiple intelligence: The theory in practice. Harper Collins Publishers.
• Gerçek, İ. H. (2015). Segâh makamının Uygur, Azeri ve Türkiye müzik kültürü bağlamında nazari açıdan karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 1(2), 41-49.
• Güner, S. S. (2007). Müziğin tedavideki yeri ve şekli. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 12, 99-112.
• Karagöz, T. ve Yunus Emre. (t.y.). Sordum Sarı Çiçeğe Annen Baban Var Mıdır? [Müzik Notası]. T.S.M.
• Kutluğ, Y. F. (2000). Türk mûsıkîsinde makamlar. Yapı Kredi Yayınları.
• O’Brien, R. (2001). An overview of the methodological approach of action research. R. Richardson (Ed.), Theory and practice of action research içinde. Universidade Federal da Paraíba.
• Özköse, K. (2003). Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında tasavvufi zümre ve akımların rolü. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1), 249-280.
• Somakcı, P. (2003). Türklerde müzikle tedavi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 131-140.
• Suh, B. K. ve Traiger, J. (1999). Değerlerin ilköğretim sosyal bilgiler ve edebiyat programları aracılığıyla öğretilmesi. Eğitim, 119(4), 723-72.
• Tura, Y. (1988). Müzikte standardizasyon. Birinci Müzik Kongresi Bildirileri içinde (s. 83-84). Ankara.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1977). Osmanlılar zamanında saraylarda musiki hayatı. TTK Belleten, 41(161), 86-88.
• Veugelers, W. (2000). Değerleri öğretmenin farklı yolları. Eğitimsel İnceleme, 25(1), 37-46.