KORYKOS (DAĞLIK KILIKIA) SÜTUNLU CADDESİ VE KUZEY KAPISI

Yıl 2012, Sayı: 20, 281 - 322, 01.05.2012

Ercan Aşkın

Öz

Mevcut arkeolojik verilerle geçmişinin Hellenistik Döneme uzandığı bilinen
Dağlık Kilikia’daki Korykos antik kentinin Roma Döneminde önemli imar faaliyetlerine sahne olduğu anlaşılmaktadır. Sütunlu cadde, anıtsal kapı, tapınak,
hamam gibi günümüzde kalıntıları görülebilen çeşitli kamu yapılarıyla, yerleşim
alanı içerisinde karşılaşılan ve Roma Dönemine ait olduğu düşünülen diğer mimari
unsurlar bu durumun göstergesi niteliğindedir. Söz konusu kalıntılar Korykos’taki
imar faaliyetlerinin özellikle İ.S. 2. yüzyılın ikinci yarısı ile İ.S. 3. yüzyılın başları
arasındaki zaman aralığında ivme kazandığını ortaya koymaktadır. Bu çalışma
kapsamında Korykos’un sahip olduğu Roma Dönemi kamu yapılarından Sütunlu
Cadde ile caddenin başlangıcında yer alan muhtemel anıtsal kapı, Kuzey Kapısı,yapısal özellikleri açısından ele alınmaktadır. Mevcut mimari kalıntılar Roma
mimarlığının ortaya koyduğu ve kentlerin donatılması bağlamında kent dokusunun
önemli bir unsuru olan sütunlu cadde olgusunun Korykos’ta da yansımasını bulduğuna tanıklık etmektedir. Üstelik anıtsal bir kapıyla taçlandırılmış olması kentin
görselliğine katkıda bulunan bir unsur olarak önem taşımaktadır. Sütunlu Cadde ile
Kuzey Kapısı’nın İ.S. 2. yüzyılın sonu ile İ.S. 3. yüzyılın başları arasına tarihleniyor olması kentteki imar faaliyetlerinin yoğunlaştığı dönemle paralellik sergilemesi
açısından dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Dağlık Kilikia, Korykos, Roma Dönemi, Sütunlu Cadde, Anıtsal Kapı.

The Colonnaded Street and the North Gate of Korykos (Rough Cilicia)

Öz

Korykos in Rough Cilicia, the roots of which date back to the Hellenistic
period underwent a dramatic urban change in the Roman Imperial period, when
the cities of Cilicia were provided with public buildings such as colonnaded
streets, monumental gateways, temples and baths. During the second half of second
and the early third centuries A.D., Korykos was furnished with a monumental
gateway (‘North Gate’) marking the entrée of a sumptuous colonnaded street,
the topographical and architectural characteristics of which are described in the
following article

Anahtar Kelimeler

Rough Cilicia, Korykos, Roman Period, Colonnaded Street, Monumental Gate.

Kaynakça

• Anabolu 2001 Anabolu, M. U., İstanbul ve Anadolu’daki Roma İmparatorluk Dönemi Mimarlık Yapıtları, İstanbul.
• Aşkın 2010 Aşkın, E., “Korykos’un (Dağlık Kilikia) Hellenistik Dönemi Üzerine Gözlemler”, Tüba-Ar 13, 77-90.
• Aşkın 2012 Aşkın, E., Dağlık Kilikia’daki Korykos Antik Kentinin Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Kentleşme Süreci (Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Mersin.
• Aydınoğlu 1998 Aydınoğlu, Ü., “Olba Bölgesi Yol Ağı”, Olba I, 139-146.
• Berns 2003 Berns, C., Untersuchungen zu den Grabbauten der frühen Kaiserzeit in Kleinasien, Asia Minor Studien Band 51, Bonn. Durugönül – Durukan – Mietke 2006
• Durugönül, S. – Durukan M. - Mietke, G., “2004 Yılı Korykos (Kızkalesi) Yüzey Araştırması”, AST 23-1, 21-24.
• Durugönül – Durukan 2007
• Durugönül, S. – Durukan, M., “2005 Yılı Korykos (Kızkalesi) Yüzey Araştırması”, AST 24-1, 17-22.
• Durugönül – Durukan – Aşkın vd. 2008
• Durugönül, S. – Durukan, M. – Aşkın, E. – Alkaç, E. – Kaplan, D. – Körsulu, H., “2006 Yılı Korykos (Kızkalesi) Yüzey Araştırması”, AST 25-1, 115-123.
• Durugönül – Durukan – Aşkın vd. 2009
• Durugönül, S. – Durukan, M. – Aşkın, E. – Alkaç, E. – Kaplan, D. – Körsulu, H., “2007 Yılı Korykos (Kızkalesi) Yüzey Araştırması”, AST 26-1, 85-92.
• Durugönül – Durukan – Aşkın vd. 2010
• Durugönül, S. – Durukan, M. – Aşkın, E. – Kaplan, D., “2008 Yılı
• Korykos (Kızkalesi) Yüzey Araştırması”, AST 27-1, 289-296.
• Durugönül – Aşkın – Kaplan vd. 2011
• Durugönül, S. – Aşkın, E. – Kaplan, D. – Alkaç, E., “2009 Yılı Korykos (Kızkalesi) Yüzey Araştırması”, AST 28-1, 115-123.
• Durukan 2009 Durukan, M., “The Connection of Eastern and Central Cilicia with Piracy”, Adalya 12, 77-98.
• Durukan 2011 Durukan, M., “Olba Teritoryumunda Hellenleştirme ve Romalılaştırma Politikalarının Arkeolojik İzleri”, Adalya 14, 137-188.
• Erdemgil – Özoral 1975 Erdemgil, S. – Özoral, F., “Antiochia ad Cragum”, TAD 22-2, 55-71.
• Eutropius Roma Tarihinin Özeti (Breviarium Historiae Romanae), (Çev. Ç. Menzilcioğlu), İstanbul 2007.
• Gough 1952 Gough, M., “Anazarbus”, Anatolien Studies Vol. 2, 85-150.
• Güven 2003 Güven, S. “Evolution of Colonnaded Avenues in the Roman Cityscape: Role of Cilicia”, Olba VIII, 39-54.
• Hellenkemper – Hild 2004 Hellenkemper, H. – Hild, F., Lykien und Pamphylien, TIB 8, Wien.
• Herzfeld – Guyer 1930 Herzfeld, E. – Guyer, S., Meriamlik und Korykos, Zwei chiristliche Ruinenstaetten des rauhen Kilikiens, MAMA II, Manchester.
• Hild – Hellenkemper 1990 Hild, F. – Hellenkemper, H., Kilikien und Isaurien, TIB 5, Wien.
• Hill 1900 Hill, G. F., Catalogue of the Grek Coins of Lycaonia, Isauria and Cilicia, London.
• Jones 1937 Jones, A. H.M., The Cities of the Eastern Roman Provinces, Oxford.
• Kaplan 2006 Kaplan, D., “Korykos Antik Kenti’nin ve Kilikia Bölgesi’nin Korinth Sütun Başlıkları”, Olba XIV, 89-112.
• Kaplan 2009 Kaplan, D., “Korykos Takı ve Sütunlu Caddesi Mimari Süslemeleri”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları Arkeoloji Dergisi 13, 169-182.
• Kaplan 2011 Kaplan, D., “Doğu Dağlık Kilikia’da Roma İmparatorluk Döneminde İmar Etkinliğinin ve Üretim Artışının Nedenleri”, Tüba-Ar 14, 107-120.
• Karamut 1995 Karamut, İ., “Dağlık Kilikya Kentleri”, 1994 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, 28-54.
• Karamut 1996 Karamut, İ., “1994 Yılı Syedra Antik Kenti Çevre Düzenleme Çalışmaları”, MKSS VI, 77-89.
• Keil – Wilhelm 1931 Keil, J. – Wilhelm, A., Denkmaler aus dem Rauhen Kilikien, MAMA III, Manchester.
• Livius IX, Books XXXI-XXXIV, (Çev. T. E. Sage), The Loeb Classical Library, William Heinemann Ltd. and Harvard University Press 1935.
• MacKay 1976 Mackay, Th. S., “Korykos”, The Princeton Encyclopedie of Classical Sites içinde (ss. 464-465), R. Stillwel (Ed.), Princeton.
• Pensabene 1997 Pensabene, P., “Marmi d’Importazione, Pietre Locali e committenza Nella Decorazione Architettonica di eta Severiana in Alcuni Centri delle Province Syria et Palestina e Arabia”, Archeologia Classica Vol. XLIX, 275-422.
• Peschlow-Bindokat 1975 Peschlow-Bindokat, A., “Zur Säulenstrasse von Pompeiopolis in Kilikien”, IstMitt 25, 373-391.
• Posamentir – Sayar 2006 Posamentir, R. – Sayar, M. H., “Anazarbos –ein Zwischenbericht aus der Metropole des Ebenen Kilikien”, IstMitt 56, 317-357.
• Rosenbaum – Huber – Onurkan 1967
• Rosenbaum, E. – Huber, G. – Onurkan, S., A Survey of Coastal Cities in Western Cilicia, Ankara.
• Sayar 2002 Sayar, M. H., “Antike Strassenverbindungen Kilikiens in der römischen Kaiserzeit, Styttgarter Kolloquium zur historischen Geographie des Altertums 7, 1999, Zu Wasser und zu Land, Verkehrswege in der antiken Welt, Geographica Historica 17, 452-473.
• SNG, Levante-Cılıcıa 1986
• Sylloge Nummorum Graecorum. Switzerland I, Levante-Cilicia. SNG, Levante-Cılıcıa Suppl. 1993
• Sylloge Nummorum Graecorum. Switzerland I, LevanteCilicia, Supplement 1. SNG, Lycaonıa-Cılıcıa 1956
• Sylloge Nummorum Graecorum. TheRoyal Collection of Coins and Medals Danish National Museum.
• SNG, V. Aulock 1966 Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland, Sammlung v. Aulock, Kilikien, 13. Heft.
• Söğüt 1998 Söğüt, B., Kilikya Bölgesi’ndeki Roma İmparatorluk Çağı Tapınakları (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya.
• Strabon Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), (Çev. A. Pekman), İstanbul 1993.
• Wannagat ve diğ. 2005 Wannagat, D. – vd., “Neue Forschungen in Uzuncaburç 2001- 2004. Das Zeus-Olbios Heiligtum und die Stadt Diokaisareia”, AA 2005-1, 117-165.
• Yağcı 2006 Yağcı, R., “Soloi/Pompeiopolis Antik Liman Kenti 2004 Yılı Kazıları”, KST 27-2, 33-42.
• Zoroğlu 1995 Zoroğlu, L., Tarsus, Tarihi ve Tarihsel Kalıntılar, Adana.