Üniversite Öğrencilerine Yönelik Matematikte ÖğrenilmiĢ Çaresizlik Ölçeği GeliĢtirilmesi

Yıl 2014, Cilt: 33 Sayı: 2, 492 - 504, 10.03.2015

Mahir Biber , Neş’e Başer

Öz

Araştırmada, üniversite öğrencilerinin matematikte öğrenilmiş çaresizlik düzeylerini belirlemek amacıyla bir “Matematikte Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği” geliştirilmesi amaçlanmıştır. “Matematikte Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği”, öğrenilmiş çaresizliğe özgü olan ve depresif yükleme biçimi olarak da adlandırılan içsel, değişmez ve genel yükleme boyutlarını ölçecek biçimde hazırlanmıştır. Böylece, 34 maddelik bir ölçek oluşturulmuştur. Hazırlanan ölçek 97 öğrenciye uygulanarak güvenirlik katsayısı 0,82 bulunmuştur. Ayrıca, ölçek 124 öğrenciye 4 hafta arayla iki kez uygulanarak uygulamalar arasında pozitif yönde güçlü bir ilişki belirlenmiştir. Ölçeğin kapsam geçerliği için uzman görüşlerinden yararlanılmış, uyum geçerliği için ise 95 öğrenciye “Matematikte Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği” ile birlikte araştırmacılar tarafından geliştirilen “Matematik Kaygı Ölçeği” uygulanmıştır. Her iki ölçekten alınan puanlar arasında pozitif yönde güçlü bir ilişki belirlenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda “Matematikte Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği”nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğrenilmiş Çaresizlik Davranışı, Atfetme, Nedensel Yüklemeler, Matematik Eğitimi

Kaynakça

• ABRAMSON, Lyn Y.; SELIGMAN, Martin E.; TEASDALE, John D. (1978). Learned helplessness in humans: Critique and reformulation, Journal of Abnormal Psychology, Vol 87(1), Feb 1978, 49–74.
• ALLOY, Lauren B.; PETERSON, Christopher; ABRAMSON, Lyn Y. ve SELIGMAN, E. Martin (1984). Attributional style and the generality of learned helplessness, Journal of Personality and Social Psychology, Vol 46(3), Mar 1984, 681-687
• AYDIN, Gül (1985). Sosyal Başarı Eğitimi ile Sosyal Beceri Eğitiminin Çocuklarda Öğrenilmiş Çaresizlik Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
• AYDIN, Bedi (2006). Öğrenilmiş Çaresizliğin Yordanması ve Yaşam Başarısı İle İlişkisi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• AYKÖSE, Nafi (2006). Bir Özel Okulda Okuyan İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 4. Baskı, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• CANANOĞLU, Eda (2011). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeyleri ve Algıladıkları Sınıf Atmosferinin Sosyodemografik Değişkenlere Göre İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• CANTEKİNLER, Semra (1997). Öğrenilmiş Çaresizliği Olan Çocuklar Üzerinde Deneysel Bir Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• DEMİR, S. (2003). Çocuklarda Öğrenilmiş Çaresizlik Davranışının Depresyon Düzeylerine Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, İzmir.
• DWECK, Carol S. ve REPUCCI, N. Dickon (1973). Learned Helplessness and Reinforcement Responsibility in Children, Journal of Personality and Social Psychology, Vol 25(1), 109–116, Jan 1973.
• ERSEVER, Hakan (1995). Öğrenilmiş Çaresizlik, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt:26, Sayı:2, Ankara Üniversitesi Basımevi(1995).
• GANELLEN, Ronald J. (1988). Specificity of Attributions and Overgeneralization in Depression and Anxiety, Journal of Abnormal Psychology, 97, 83-86.
• GÜLER, Burcu K. (2006). İşsizlik ve Yarattığı Psiko-Sosyal Sorunların İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Mecmuası (Prof.Dr. Toker Dereli’ye Armağan), 55(1). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yayın No: 4589.
• HAVA, H. Tamer ve ERTURGUT, Ramazan (2009). Girişimci Ruhunun Geliştirilmesi ve Öğrenilmiş Çaresizlik Olgusu, Econ Anadolu 2009: Anadolu Uluslar arası İktisat Kongresi, 17-19 Haziran 2009, Eskişehir.
• KAYA, S. (2005). Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeyleri Düşük Ve Yüksek Olan İlköğretim Öğrencilerinin Öğretme- Öğrenme Sürecine İlişkin Görüşleri, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• KILIÇ, Birim Günay ve ORAL, Nursen (2006). Çocuklarda Öğrenilmiş Çaresizlik Üzerine Bir Gözden Geçirme, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 13 (2), 2006.
• KÖK, Mehmet (1992). Psikolojik Danışmanın Dezavantajları Çocukların Öğrenilmiş Çaresizlik, Benlik Tasarımı ve Genel Kaygı Düzeylerine Etkisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğt. Bil. A.B.D Doktora Tezi.
• KÖYMEN, Ülkü (2000). “Güdüleyici Öğrenme”, (Ed.) Şimşek, A., Sınıfta Demokrasi, Eğitim Sen Yayınları, Ankara.
• ÖZDEL, Lale; BOSTANCI, Mehmet; ÖZDEL, Osman ve OĞUZHANOĞLU, Nalan K. (2002). Üniversite Öğrencilerinde Depresif Belirtiler ve Sosyodemografik Özelliklerle İlişkisi, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3:155-161.
• SHIELDS, Kelly (1997). The Conflicts of Learned Helplessness in Motivation. http://www.ematusov.com/cd170.
• SÜNBÜL, Ali Murat ve GÜRSEL, Musa (2001). Başarılı ve Başarısız Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Öğrenilmiş Çaresizlik ve Problem Çözme Becerilerinin Karşılaştırılması, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 12, 2001.
• TAVŞANCIL, Ezel (2005). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2. Baskı.
• UZ BAŞ, Aslı (1998). Çocukların Öğrenilmiş Çaresizlik Davranışlarının Depresyon Düzeylerine Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• ÜÇOK, Fatih (2008). Öğrenilmiş Çaresizlik, http://www.suluova.net’den 20 Kasım 2008’de alınmıştır.