Üniversite Öğrencilerinin Ayrışma Bireyleşme ve Kimlik Algılarının Demografik Özelliklerine Göre İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 1, 53 - 72, 28.06.2019

Nurdan Doğru Çabuker , Seher Balcı Çelik

Öz

Çocuğun ilk sosyal çevresi anne,
babası ya da bakım veren kişiden oluşmaktadır. Çocuğun ilgisinin ikinci yaşın
bitimiyle anneden dış dünyaya yönelmesi ilk ayrışma bireyleşme denemeleri
olarak tanımlanabilir.  İkinci ayrışma
bireyleşme döneminin başladığı ergenlik döneminde ise ergen birey,
ebeveynlerinin içselleştirilmiş bağlarından ayrışarak, kimlik geliştirmeye
çalışır. Üniversiteye gitmek için evden ve aileden ayrılan, son ergenlik
döneminde bulunan, geç ergenin ebeveynlerinden ayrışarak sağlıklı bir kimlik
kazanması, hâlihazırda ve gelecekteki hayatı için önem kazanmaktadır. Yapılan
çalışmalar, ikinci ayrışma bireyleşme döneminde olan ergenlerin evden ayrılma
süreçlerinde çeşitli uyum ve kimlik problemleri yaşadıklarını göstermektedir.
Bu nedenle, bu çalışmada üniversite öğrencilerinin ayrışma bireyleşme düzeyleri
ile kimlik algıları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını ve çeşitli
bağımsız değişkenlere göre ayrışma bireyleşme düzeyleri ile kimlik algıları
arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığının araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma
2016-2017 eğitim öğretim yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesinin çeşitli
fakültelerinde öğrenim gören toplam 763 üniversite öğrencisi üzerinde
gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerin 533’ü (%69.9) kız, 230’u (%30.1) erkektir.
Ergenlerin ayrışma bireyleşme ve kimlik algılarını ölçmek amacıyla “Ergenlerde Ayrışma
Bireyleşme Ölçeği” ve “Kimlik Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda, kısıtlanma kaygısı ve olumsuz kimlik algısı arasında düşük düzeyde
pozitif yönde anlamlı bir ilişki (r=.340), 
olduğu, ayrılık kaygısı ve olumsuz kimlik algısı arasında orta düzeyde
(r=.438) pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Reddedilme
beklentisi ve olumsuz kimlik algısı arasında ise, yüksek düzeyde pozitif yönde
(r= .618) anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bağımsız değişkenler
açısından, cinsiyet, fakülte ve aile tutumuna göre, ayrışma bireyleşme ve
kimlik algısı puanları farklılık göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Ayrışma, Bireyleşme, Kimlik, Kimlik algısı

Kaynakça

• Arslan, E. (2008). Bağlanma stilleri açısından ergenlerde erikson'un psikososyal gelişim dönemleri ve ego kimlik süreçlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya
• Aslan, S. (2013). The prediction of separation-ındividuation in turkish late adolescent through five factor personality dimensions. Eurasian Journal of Educational Research, 51, 7-28.
• Aslan, S., & Gelbal, S. (2016). Separation-individuation of late adolescents: A longitudinal study. Educational Research and Reviews, 11(1), 1-15.
• Aslan, S., & Güven, M. (2010). Bağlanma ve kişisel uyum arasındaki ilişkide ayrışma bireyleşmenin aracılığı. Education and Science, 35(157), 181-191.
• Aslan, S., & Güven, M. (2015). Benlik gelişimi sürecinde ayrışma bireyleşme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aslan, S., & Güven, M. (2009). Ergen ayrışma bireyleşme ölçeği'nin uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 16(3), 123-128.
• Bacanlı, H. (2007). Eğitim psikolojisi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Balkaya, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimlik duygusu kazanım düzeylerinin bazı kişisel-sosyal ve ailesel nitelikler ile suç davranışı düzeyi bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Bartle-Haring, S., Brucker, P., & Hock, E. (2002). The ımpact of parental separation anxiety on ıdentity development in late adolescence and early adulthood. Journal of Adolescent Research, 17(5), 439-450.
• Baş, N. (2013). Ergenlerin bağlanma stilleri ve kimlik statüleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana
• Bayhan, P., & Işıtan, S. (2011). Ergenlik döneminde ilişkiler: akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Aile ve Toplum, 5(20), 33-44.
• Beyers, W., & Gossens, L. (2003). Psychological separation and adjusment to university: moderating effects of gender, age and perceived parenting style. Journal of Adolescent Research, 18(4), 363-382.
• Blos, P. (1989). The adolescent passage. Madison, Connecticut: International Universities Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çakmak, Ö., & Hevedanlı, M. (2005). Eğitim ve fen edebiyat fakülteleri biyoloji bölümü öğrencilerinin kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 115-127.
• Ercan, L., & Eryılmaz, A. (2013). Beliren yetişkinlikte romantik yakınlığı kim başlatabilir? kişilik özellikleri ve kimlik statüleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(9), 63-80.
• Ersanlı, K., & Şanlı, E. (2015). Self-perceived identity scale: a scale development study. American International Journal of Social Science, 4(6), 184-194.
• Gnaulati , E., & Heine, B. J. (2001). Separation-ındividuation in late adolescence: an investigation of gender and ethnic differences. The Journal of Psychology, 135(1), 59-70.
• Göral, F. S. (2002). The second separation-individuation process of the turkish young adults young adults: the relationships between the perceived maternal parenting attitudes, second separation ındividuation, expanding self and experiences in the romantic relationships. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul
• Güven, M., & Aslan, S. (2010). Ergenlerde ayrışma bireyleşme ile okul zorbalığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 125-142.
• Hoffman, J. A. (1984). Psychological separation of late adolescents from their parents. Journal of Counseling Psychology, 31(2), 170-178.
• Holmbeck, G. N., & Leake, C. (1999). Separation-individuation and psychological adjustment in late adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 28(5), 563-581.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademi.
• Kılıçcı, Y. (1989). Okulda ruh sağlığı. Ankara: Şafak Opset.
• Kroger, J. (1988). A longitudinal study of ego identity status ınterview. Journal of Adolescence, 11, 361-374.
• Kroger, J. (1985). Separation-individuation and ego identity status in New Zealand Univercity students. Journal of Youth and Adolescence, 14(2), 133-147.
• Lapsley, D. K., Rice, K. G., & Shadid, G. E. (1989). Psychological separation and adjustment to college. Journal of Counseling Psychology, 36(3), 289-294.
• Mahler, M. S., Pine, F., & Bergman, A. (2012). İnsan yavrusunun psikolojik doğumu. (A. N. Babaoğlu, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• O' Brien, K. M. (1996). The influence of psychological separation and parental attachment on the career developmet of adolescent women. Journal of Vocational Behavior, 48, 257-274.
• Oflazoğlu, F. (2000). Yetiştirme yurdunda yaşayan ergenlerde kimlik statülerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir
• Polat, Ü. (2013). Geç Ergenlerin yaklaşmacı/kaçınmacı benlik düzenleme odakları ile ebeveynlerine bağlanma ve onlardan ayrışma bireyleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul
• Quintana, S. M., & Kerr, J. (1993). Relational needs in late adolescent separation-individuation. Journal of Counseling and Development, 71(3), 349-354.
• Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin kendilik algılarının anne baba tutumları ve bazı faktörlerle ilişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19.
• Soenens, B., Berzonsky , M. D., Dunkel, C. S., & Papini, D. R. (2011). The role of perceived parental dimensions and identification in late adolescents' ıdentity processing styles. An International Journal of Theory and Research, 11(3), 189-210.
• Şahin, G. (2009). Yetiştirme yurdunda ve ailesinin yanında yaşayan ergenlerin bağlanma stilleri ile kimlik statüleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya
• Taylor, R. D., & Oskay, G. (1995). Identity formation in Turkish and american late adolescent. Journal of Cross Cultural Psychology, 26(1), 8-22.
• Yaman, B. (2005). Ergenlerde Ayrışma bireyselleşme ve psikolojik uyum üzerinde ana-baba evlilik ilişkisinin ve aile ilişkilerinin etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir