Ortaokul Öğrencilerinin Zorbalığa Seyirci Müdahale Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi

Year 2020, Volume: 3 Issue: 2, 1 - 21, 31.12.2020

Neşe Kurt Demirbaş

Abstract

Bu çalışmada Ankara’da bir ortaokulda öğrenim gören öğrencilerin cinsiyet, sınıf düzeyi ve algıladıkları başarı düzeylerine göre zorbalığa seyirci müdahale düzeylerinde fark olup olmadığı incelenmiştir. Araştırmaya 181 kız, 149 erkek olmak üzere toplam 330 öğrenci katılmıştır. Veriler Zorbalığa Seyirci Müdahale Ölçeği ile toplanmış olup toplanan veriler, ikili gruplarda t testi, üç ve daha fazla gruplarda ise tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yoluyla analiz edilmiştir. Çoklu gruplarda farkın anlamlı çıktığı gruplarda farkın kaynağı Tukey testi ile incelenmiştir. Sonuçlar öğrencilerin zorbalığa seyirci müdahale düzeylerinde kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre zorbalığa seyirci müdahale düzeylerinin yüksek olduğunu; sınıf düzeylerinde de 8. sınıf öğrencilerin en düşük müdahale düzeyine sahip olduğunu; algılanan başarı düzey değişkeni açısından ise anlamlı fark olmadığını göstermiştir.

Keywords

Zorbalık, Zorbalığa Seyirci Müdahale Ölçeği

Supporting Institution

-

Project Number

-

Thanks

-

References

• Ayas, T. (2008). Tüm okul yaklaşımına dayalı zorbalığı önleme programının etkililiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Beckford, N. A. (2015). Bullies and bystanders.. Master of Education. Degree in Educational Psychology. The University of Toledo.
• Cole, J. C. M., Cornell, D. G., & Sheras, P. (2006). Identification of school bullies by survey methods. Professional School Counseling, 9 (4), 305-313.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 81-92.
• Ergül, A. (2009). Bir grup süreci olarak akran zorbalığı: katılımcı rolü gruplarında tepkisel amaçlı saldırganlık ve toplumsal konum. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Evans, C .B. R. (2015) Bystander behavior and victim coping strategies: A mixed methods study of rural bullying. Doctoral Dissertation, The University of North Carolina.
• Evans, C B. R., Smokowski, P. R. Rose, R. A., Mercado, M. C. & Marshall, K. J. (2019). Cumulative Bullying Experiences, Adolescent Behavioral and Mental Health, and Academic Achievement: An Integrative Model of Perpetration, Victimization, and Bystander Behavior. Journal of Child and Family Studies. 28 (9). 2415-2428.
• Fluke S. M. (2016). Standing up or standing by: Examining the bystander effect in school bullying. Doctoral Dissertation, The University of Nebraska-Lincoln.
• Gökkaya, F (2015) İlköğretim öğrencilerinde zorbalık eğilimini azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı bir müdahale programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gültan, R. (2019) Ortaöğretim öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Harris, S., & Petrie, G. F. (2003). Bullying; the bullies, the victims, the bystanders. Lanham, Maryland and Oxford.
• Jenkins, L. N., Demaray, M. K., Fredrick, S. S., & Summers, K. H. (2016). Associations among middle school students’ bullying roles and social skills. Journal of School Violence, 15(3), 259-278.
• Jenkins, L.N., & Nickerson, A. B. (2019). Bystander intervention in bullying: Role of social skills and gender. Journal of Early Adolescence, 39(2).
• Kılıç, N. (2009). lköğretim 6, 7, 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması (Konya ili Cihanbeyli ilçesi ilçe merkez örneği). Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kingston, S. (2008). Bullying as a social process: Factors influencing bystander behaviour. Faculty of Child and Youth Studies, Master of Arts, Brock University St. Catharines, Ontario.
• Kurt Demirbaş, N., & Öztemel, K. (2019). Zorbalıkta seyirci müdahale ölçeği’nin (zsmö) Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 9 (54).965-985.
• Kurt Demirbaş, N. (2020). Zorbalığa seyirci müdahale psiko-eğitim programının ortaokul öğrencilerinin zorbalığa müdahale becerilerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi üniversitesi, Ankara.
• Levine M., & Crowther, S. (2008). The responsive bystander, how social group membership and group size can encourage as well as inhibit bystander ıntervention. Journal of Personality and Social Psychology, 95 (6), 1429-1439.
• Midgett, A.,Doumas, D., & Trull, R. (2017). Evaluation of a brief, school-based bullying bystander intervention for elementary school students. Professional School Counseling, 20(1), 172-183.
• Olweus, D. (1997). Bully/victim problems in school: Facts and interventions. European Journal of Psychology of Education, 12 (4), 495-510.
• Olweus, D. (2003). A profile of bullying at school. Educational Leadership, 60 (6), 12-17.
• Orpinas, P., Horne, A. M., & Staniszewski, D. (2003). School bullying: changing the problem by changing the school. School Psychology Review, 32, 431-444.
• Pişkin, M. (2002). Okul Zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 2, 531-562.
• Pozzoli, T., & Gini, G. (2012). Why do bystanders of bullying help or not? A multidimensional model. Journal of Early Adolescence, 33(3), 315-340.
• Rigby, K. (1999). Peer victimisation at school and the health of secondary school students. British Journal of Educational Psychology, 69 (1), 95-104.
• Salmivalli, C., Lagerspetz, K., Björkqvist, K., Österman, K., & Kaukiainen, A. (1996). Bullying as a groupprocess: Participant roles and their relations to social status with in the group. Aggressive Behavior, 22, 1-15.
• Salmivalli, C., & Voeten, M. (2004). Connections between attitudes, group norms, and behaviour in bullying situations. International Journal of Behavioral Development, 28, 246–258.Smith, P. K., Pepler, D., & Rigby, K. (2004). Bullying in schools: How successful can interventions be? P. K. Smith, D. Pepler, K. Rigby (edt.) içinde (sf. 1-13). Cambridge: Cambridge Universty Press.
• Takış, Ö. (2007). Ortaöğretim kurumları için geliştirilen zorbaca davranışlarla baş edebilme programının etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Türktan, Ş. (2013). Zorbalıkla baş etmeye yönelik akran destek programının ortaokul 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin zorbalıkla baş etme becerilerine etkileri. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.