OSMANLI SON DÖNEMİNDE BALKANLARDA AMERİKAN PROTESTAN MİSYONERLERİ

Yıl 2024, Sayı: 56, 179 - 212, 20.11.2024

Ömer Turan

Öz

Çalışmamız Osmanlı son yüzyılında Balkanlardaki Amerikan
Protestan misyonerlik faaliyetlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Bu dönemde Balkanlar birden fazla Amerikan Protestan
misyonerlik kuruluşunun faaliyetine sahne olmuştur. Merkezi
Boston’da bulunan The American Board of Commissioners for
Foreign Missions bunların en büyüğüdür. Protestan misyonerlik
kuruluşları birbirleriyle uyumlu çalışmışlar, aralarında bir bölge veya
faaliyet alanı kargaşasına meydan vermemişlerdir. Protestanlık
propagandasının yanı sıra, hitap ettikleri toplulukların dillerinde
basım yayım ve eğitim faaliyetlerine ağırlık vermişlerdir. Amerikan
misyonerler Yahudiler ve Müslümanlarla da ilgilenmekle birlikte,
tamamen denilebilecek ölçüde Ortodokslara yönelmişler;
Yunanlılar, Bulgarlar, Makedonlar, Arnavutlar ve Sırplar arasında
Protestanlığı yaymaya çalışmışlardır. Büyük iddialarla girdikleri
yarımadada ümit ettikleri sonuçları aldıkları söylenemez. Ne
Ortodoks kiliselerini etkileyebilmişler ne de önemli sayıda bir
Protestanlaştırma gerçekleştirebilmişlerdir. En etkili oldukları
Bulgarlar arasında dahi sayıları 1920 itibariyle 6.000’ı bulmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Amerikan Protestan Misyonerler, Balkanlar, Osmanlı Devleti, Bulgarlar, Arnavutlar

Kaynakça

• Papers of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Houghton Library, Harvard University ABC, 17.8, Balkan Mission, Vol.1, No.31; Personnel Papers, Mary L. Mathews, Journal of Monastir Station. ABC:17.8, Balkan Mission, Bulgarian Section, 1920-1929, v.1, Documents, No.4, 5. ABC:17.8, Balkan Mission, Bulgarian Section, 1920-1929, v.1, Documents, No.9, 48. ABC:17.8, v.1, No.26, Annual Report of Monastir Station, April 23, 1910. ABC:17.8, Balkan Mission, Bulgarian Section, 1920-1929, v.1, Documents, No.80. ABC:17.8, Balkan Mission, Bulgarian Section, 1920-1929, v.1, Documents, No.48.